بحران سوریه و امنیت ملی ایران

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 3، دوره 9، شماره 30، اردیبهشت 1396، صفحه 61-88   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

حسین ربیعی^{* 1}؛ جعفر نقدی²؛ سجاد نجفی³

¹استادیار گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی

²دانشگاه آزاد اسلامی

³دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

چکیده
بحران سوریه یکی از مهم­ترین رویدادهایی است که سیاست خارجی و به دنبال آن، امنیت ملی ایران را تحت تأثیر قرار داده است؛ به‌طوری که وضعیت سوریه برای ایران به‌عنوان بازی با حاصل جمع جبری صفر درآمده، هرگونه تحول در ساختار سیاسی این کشور، ضریب امنیتی ایران را به‌شدت کاهش می­دهد (مفروض). با این مقدمه، این پژوهش چند هدف را پیگیری کرده است: 1- تبیین دلایل اهمیت راهبردی سوریه برای ایران؛ 2- تشریح نحوه تأثیرگذاری بحران سوریه بر امنیت ملی ایران در حوزه­های مختلف؛ 3- تبیین نحوه رقابت ایران با قدرت­های منطقه­ای و فرامنطقه­ای در سوریه و 4- تبیین راهبرد امنیتی ایران در قبال بحران سوریه. همچنین، مقاله این فرضیه را بررسی می­کند که امنیت ملی ایران در صورت تداوم بحران در سوریه، با توجه به افزایش تهدیدها از سوی رقبای منطقه­ای و فرامنطقه­ای کاهش می­یابد. برای ارزیابی فرضیه، از نظریه موازنه تهدید استفاده شده که می­تواند تهدیدات پیش­روی ایران در سوریه را به درستی تحلیل کند. روش تحقیق نیز برای بررسی موضوع بر مبنای روش تاریخی، توصیفی و تحلیلی است. یافته­های تحقیق نشان داد که به علت برهم خوردن توازن تهدید علیه ایران در نتیجه تداوم بحران سوریه، این کشور می‌کوشد به موازنه­سازی قدرت مبادرت ورزد. درنتیجه، راهبرد امنیتی ایران برای برون­رفت از بحران، حمایت همه­جانبه از اسد است.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: بحران سوریه؛ امنیت ملی ایران؛ موازنه تهدید؛ رقابت منطقه‌ای؛ محور مقاومت

مراجع

منابع

برزگر، کیهان .(1388). سیاست خارجی ایران از منظر رئالیسم تهاجمی و تدافعی، فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی، سال اول، شماره اول. بهار.

پرورده، عباس .(15 دی ماه 1394). قطع برنامه‌ریزی شده روابط ایران و عربستان، دیپلماسی ایرانی:http://iridiplomacy.ir/fa/page/1955293/

جانسیز، احمد، سجاد بهرامی­مقدم و علی ستوده .(1393). رویایی ایران و عربستان در بحران سوریه، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، ش 12، زمستان.

سیمبر، رضا و روح­الله قاسمیان .(1393). مؤلفه­های اساسی محیط امنیتی ایران و سوریه، فصلنامه پژوهش­های راهبردی سیاست، سال سوم، ش 9، تابستان.

عباسی، مجید و وحید محمدی .(1392). تبیین رئالیستی منازعه بین‌المللی قدرت در سوریه و پیامدهای آن برای امنیت جمهوری اسلامی ایران، پژوهش­نامه ایرانی سیاست بین‌الملل، سال اول، ش 2، بهار و تابستان.

عبدالله خانی، علی .(1383). نظریه­های امنیت، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.

فاطمی نسب، علی و امین چگینی .(1390). سیاست خارجی ترکیه و تحولات سوریه و تأثیر ان بر امنیت سیاسی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، شماره نهم، زمستان.

کوهکن، علیرضا و سعید تجری .(1393). بحران سوریه و سیاست منطقه­ای عربستان سعودی(2014-2011)، پژوهش­هایراهبردیسیاست، سال سوم، ش10، پاییز.

متقی، ابراهیم،‌ مرجان کوه خیل و علی اصغر موسی پسندی .(1393). نقش بازیگران منطقه‌ای در رادیکالیزه شدن نیروهای اجتماعی در خاورمیانه، فصلنامه علمی پژوهشی سیاست جهانی، دوره سوم، شماره دوم، تابستان. 

مسعودنیا، حسین، عاطفه فروغی و مرضیه چلمقانی .(1391). ترکیه و بحران سوریه؛ از میانجیگری تا حمایت از مخالفان دولت، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال اول، ش 4، زمستان.

Asseburg, Muriel & Wimmen, Heiko .(2013). The civil war in Syria and the impotence of International politics, In: Marc v. Boemcken et al. (ed.): Peace Report 2013, LIT-Verlag.

Berti, Benedetta&Guzansky, Yoel .(2014). Saudi Arabia’s Foreign Policy on Iran and the Proxy War in Syria: Toward a New Chapter?, Israel Journal of foreign Affairs VIII: 3.

Duran, B&Yilmaz, N .(2013). Islam, Models and the Middle East: The New Balance of Power following the Arab Spring, PERCEPTIONS, Vol XVIII, No 4.

Esfandiary, Dina&Ariane Tabatabai .(2015). Iran’s ISIS policy, The Royal Institute of International Affairs 91:1.

Gause|||, Gregory F. (2014). Beyond Sectarianism: The New Middle East Cold War, Foreign Policy at Brookings Doha Center Analysis Paper, November.

Geranmayeh, Ellie .(2014). Iran’s strategy against the Islamic State, in Julien Barnes-Dacey, Ellie Geranmayeh, and Daniel Levy, (eds). The Islamic State through the Regional Lens, European Council on Foreign Relations.

Goldenberg, IIan, Elizabeth Rosenberg, Anver Golov, Nicholas A.Heras, Ellie Maruyama, Axel Hellman .(2015). “After the Joint Comprehensive Plan of Action: A Game Plan for the United States”, Center for a New American Security.

Goodarzi, Jubin .(2013). Iran: Syria as the first line of defence in Julien Barnes-Dacey, &Daniel Levy (eds). The Regional Struggle For Syria, European Council on Foreign Relations.

Habboush, Mahmoud .(2013). Saudi Arabia 'cannot be silent' about fears of Iran, Hezbollah involvement in Syria, NBCNEWS, Retrieved from:

http://worldnews.nbcnews.com/_news/2013/06/25/19132653-saudi-arabia-cannot-be-silent-about-fears-of-iran-hezbollah-involvement-in-syria?lite

Inbar, Ifraim .(2013). Israel’s Interests in Syria, BESA Center Perspectives Paper No. 205, May 20.

Jervis, Robert, .(1999). Realism, Neoliberalism, and Cooperation, International Security, Vol. 24, No. 1, summer.

Kaufman, Stuart J, Richard little and William C. Wohlforth .(2007). “The balance of Power in World History”, Palgrave macmillan.

Lister, Charles .(2014). Profiling the Islamic State, Brookings Doha Center Analysis Paper, Number 13.

Lynch, M. (2016). Why Saudi Arabia escalated the Middle East’s sectarian conflict, Carnegie Endowment for International Peace, Retrieved from:

<http://carnegieendowment.org/2016/01/04/why-saudi-arabia-escalated-middle-east-s-sectarian-conflict/ioiv>

Mohammed, Idrees .(2011). Turkey and Iran Rivalry on Syria, TURKISH JOURNAL OF INTERNATIONAL RELATIONS, Vol. 10, No. 2-3, Summer-Fall.

Salloukh, Bassel F (2013) TheArab Uprisings and the Geopolitics of the Middle East, The International Spectator, Vol. 48, No. 2.

Seeberg, Peter. (2012). Syria and the EU. The crisis in Syria and the international sanctions with a focus on Syrian-EU relations, Videncenter om det moderne Mellemøsten.

Sun, Degang .(2009). Brothers Indeed: Syria-Iran Quasi-alliance Revisited, Journal of Middle Eastern and Islamic Studies (in Asia) Vol. 3, No. 2.

Wallsh, David .(2013). Syrian Alliance Strategy in the Post-Cold War Era: The Impact of Unipolarity, the Fletcher Forum of World Affairs, Vol 37, No 2, summer.

Walt M. Stephan .(1986). “Alliance: Balancing and Bandwagoning”, in Stephan M. Walt, (Eds). The Origins of Alliances, Cornell University Press