پساساختارگرایی، قدرت و فقر نظریه‌پردازی در روابط بین‌الملل (مطالعه موردی: مفهوم امنیت انسانی)

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 8، دوره 9، شماره 30، اردیبهشت 1396، صفحه 185-212   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

حجت داوند¹؛ محمد داوند^{* 2}

¹دانشجو

²دانشجو دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

چکیده
امروزه نظریّه‌های کلان روابط بین‌الملل، از تحلیل بسیاری از ریشه‌های دغدغه‌های جدید در سیاست جهان، نظیر مشکلات زیست- ‌محیطی، گرسنگی و مهاجرت بازماند‌ه‌اند. این موضوع سبب شده تا گرایش‌هایی در دیسیپلین روابط بین‌الملل شکل گیرند که ساختارها و الگوهای آنها با جهان واقع و معیارهای علمی مطابقت نداشته باشد. یکی از این گرایش‌ها، «امنیت انسانی» است. نظریه‌پردازان این مفهوم، اجماع خاصی بر اصول و ساختار امنیت انسانی ندارند و کشورهای درحال توسعه را بدون شواهد علمی، مرجع اصلی تهدیدها علیه امنیت بشریت می‌دانند. اکنون جای پرسش است که چگونه می‌توان رابطه قدرت و بحران نظریه‌پردازی در روابط بین‌الملل را تحلیل نمود‌؟ با کنکاش در بنیادهای پارادایم پساساختارگرایی در ارتباط با بازتاب رابطه قدرت- دانش و تفسیر افراطی از قدرت در نظام معنا‌، مشخص شد: مفهوم امنیت انسانی، در شناسایی تهدید‌کنندگان امنیت بشری، سهم عمده‌ای از کشورهای صنعتی و نظام سرمایه‌داری را نادیده می‌گیرد. همین رویکرد، بنیادهای نظری و روشی امنیت انسانی را از معیارهای علمی دور نموده است. لذا، این گرایش که از آن به مثابه «پارادایم» نیز یاد شده، کمک شایانی به پیشرفت اندیشه‌ورزی در روابط بین‌الملل نمی‌کند. رویکرد تحقیق حاضر تحلیلی- تبیینی، نوع آن نظری- انتقادی، شیوه تجزیه و تحلیل داده‌ها کیفی و روش گردآوری اطلاعات، اسنادی و کتابخانه‌ای است.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: نظریّه‌پردازی؛ پساساختارگرایی؛ قدرت؛ امنیت انسانی؛ روابط بین‌الملل

مراجع

منابع

بشری، اسماعیل .(1387). «امنیت هسته‌ای پاکستان: چالش درحال تشدید»، فصلنامه راهبرد، ش 48، صص 17-30.

بشریه، حسین .(1384). لیبرالیسم و محافظه‌کاری، از محافظه‌کاری تا هرمنوتیک و پست مدرنیسم، تهران: نی.

بزرگی، وحید .(1377). دیدگاه‌های جدید در روابط بین‌الملل، تهران : نی.

پوراحمدی میبدی، حسین و محمودی لرد، عبدالمحمود .(1390). «سازمان‌های بین‌المللی، محیط زیست و مسائل اقتصادی شمال - جنوب»، فصلنامه علوم محیطی، سال 8، ش 3، صص129-144.

تاجبخش، شهربانو .(137). «امنیت انسانی: نگاهی به گذشته پیش از نگاه به آینده»، ترجمه شده در مجموعه مقاله‌های همایش بین‌المللی امنیت انسانی در غرب آسیا: دانشگاه بیرجند، صص49-72.

تقوی، فرحناز .(1393). «گازهای گلخانه‌ای؛ متهم ردیف اول گرمایش زمین»، ماهنامه پرونده، سال 1، ش 8.

دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال .(1387). «نقد پارادایم امنیت انسانی»، مجموعه چکیده مقاله‌های همایش بین‌المللی امنیت انسانی در غرب آسیا: دانشگاه بیرجند.

دیوتیاک، ریچارد و دردریان، جیمز .(1380). نظریه انتقادی، پست‌مدرنیسم، نظریه مجازی در روابط بین‌الملل، ترجمه حسین سلیمی، تهران: گام نو.

روزنا، جیمز .(1382). جهان آشوب زده، ترجمه علیرضا طیب، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.

صندوق کودکان ملل متحد(یونیسف) .(2007). «تغییرات آب و هوایی و کودکان»، قابل بازیابی در سایت: http://www.unicef.org/iran/fa/booklet_final_small.pdf (بازیابی شده در تاریخ: 19/12/1394).

صباغیان، علی .(1392). «امنیت انسانی و دفاع همه‌جانبه»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 16، ش 4، صص89-118.

عسگرخانی، ابومحمد، جانباز، دیان و عباس‌زاده مرزبالی، محسن .(1388). «پسامدرنیته و واکاوی دولت ملّی دارای حاکمیت در نظریه­های روابط بین‌الملل»، فصلنامه سیاست، دوره 39، شماره 3، صص291-320.

غفوری، محمود و داوند، محمد .(1393). «سرمایه‌داری و معضل جهانی غذا»، فصلنامه سیاست، دوره 44، ش2، صص273 -289.

قاسمی، محمدعلی .(1384). «امنیت انسانی: مبانی مفهومی و الزامات راهبردی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 8، ش 4، صص817- 831.

کر، پائولین .(1387). «امنیت انسانی»، ترجمه سیدجلال دهقانی فیروزآبادی، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 11، ش3، صص،626-601.

لوکس، استیون .(1375). قدرت نگرشی رادیکال، ترجمه عماد افروغ، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.

لوکس، استیون .(1370). قدرت؛ فر‌انسانی یا شر شیطانی، ترجمة فرهنگ رجایی، ‌تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

مجیدی، محمدرضا و دهشیری، محمدرضا .(بی‌تا). «رهاورد غرب آسیا برای مفهوم امنیت انسانی»، ترجمه پریسا کریمی‌نیا، مجموعه مقاله‌های همایش بین‌المللی امنیت انسانی در غرب آسیا: دانشگاه بیرجند، صص444- 463.

مشیرزاده، حمیرا .(1389). «تحولات جدید نظری در روابط بین‌الملل: «زمینه مناسب برای نظریّه‌پردازی بومی»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال 6، ش 2، صص165- 204.

مشیرزاده، حمیرا و کافی، مجید .(1393). «زمینه‌های ساختاری نظریه‌پردازی ایرانی در روابط بین‌الملل»، فصلنامه سیاست، دوره 45، ش 2، صص337- 355.

منوچهری، عباس، (1376)، «قدرت، مدرنیسم و پست‌مدرنیسم»، مجله سیاسی- اقتصادی اطلاعات، ش 1. صص 32-39.

یزدان‌فام، محمود .(1388). «دولت‌های شکننده و امنیت انسانی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 12، ش 4، صص5- 36.

Amnesty International .(2014). “Syria”, Middle East and North Africa, http://www.amnestyusa.org/our-work/countries/middle-east-and-north-africa/syria

Barnett, Michael and Duvall, Raymond .(2005). “Power in International Politics”, International Organization, Vol. 59, No. 1, pp, 39-57.

Berenskoetter, Felix .(2007). “Thinking about power”, in Power in World Politics, Edited by Berenskoetter, Felix and Williams, M.J. published in the USA and Canada by Routledge.

Botelho, Greg and Brittain, Becky .(2014). “Obama to seek more aid for moderate rebels in Syria”, CNN June 27, Updated 1058 GMT (1858 HKT), http://edition.cnn.com/2014/06/26/politics/syria-us-opposition-funding/

Buzan, Barry .(2009). “Why is there no non-Western international relations theory?”, in Non-Western International Relations Theory, London and New York: Routledge Taylor and Francis Group.

Brown, Chris .(2013). “The Poverty of Grand Theory”, European International Relations, DOI: 10.1177/1354066113494321.

Dunne Tim, Hansen Lene and Wight Colin .(2013). “The Ends of International Relations Theory”, European International Relations, DOI: 10.1177/1354066113495485.

Elman, Colin and Fendius Elman, Miriam .(2003). “Appraising Progress in International Relations Theory” in Progress in International Relations Theory, Belfer Center for Science and International Affairs Jhon F. Kennedy School of Government, Harvard University Cambridge, Massachusetts, 02138.

Engert, Stefan and Spencer, Alexander .(2009).“International Relations at the Movies: Teaching and Learning about International Politics through Film”, Perspectives, Vol. 17, No. 1, pp, 83-104.

Fao .( 2010 ). “The state of food and insecurity in the world–addressing food insecurity in protracted crisies”, Rom: food and organization united states.

Fao .(2008 ). “the state of food insecurity in the world Economic crisis – impactand lessons learned”­, ftp://ftp,fao,org/docrep/fao/0//1j0229te00.pdf.

Fondation pour la Recherche Stratégique .(2012). “Pakistan’s Nuclear Programme: A Net Assessment” Recherches & Documents  N° 04, http://www.frstrategie.org/barreFRS/publications/rd/2012/RD_201204.pdf, 09/10/2014.

Graham, David A.(2015). “Violence Has Forced 60 Million People From Their Homes”, http://www.theatlantic.com/international/archive/2015/06/refugees-global-peace-index/396122/

Hoffmann, Stanley. (1977). “An American Social Science: International Relations”, Daedalus, Vol. 106, No. 3, Discoveries and Interpretations: Studies in Contemporary Scholarship, Volume I, pp. 41-60.

Holsti, K.J.(1998). “The Problem of Change in International Relations Theory”, Institute of International Relations The University of British Columbia, Working Paper, pp, 1-24.

Inoguchi, Takashi .(2009). “Why are there no non-Western theories of international relations? The case of Japan”, in Non-Western International Relations Theory, London and New York: Routledge Taylor and Francis Group.

Ijaz, Muhammad .(2010). “Pakistan elected to the chair of IAEA Board of Governors”, Pakatom: Newsletter of Pakistan Atomic Energy Commission, http://www.nti.org/media/pdfs/36_4.pdf?_=1316819692, 02/05/2014.

International Organization for Migration .(2015). “Migration Initiatives 2015: Regional Strategies”, http://publications.iom.int/system/ files/pdf/ migration_initiatives2015.pdf

Kahl, Colin H, Dalton, Melissa G.  and Irvine, Matthew .(2013). “Atomic Kingdom If Iran Builds the Bomb, Will Saudi Arabia Be Next?”, Center for a New American Security, http://www.cnas.org/files/documents/ publications/ CNAS_AtomicKingdom_Kahl.pdf, 10/08/2014.

Kristensen, Hans M. and Robert, Norris s. (2011). “Nuclear Notebook: Pakistan's nuclear forces, 2011”, http://thebulletin.org/nuclear-notebook-pakistans-nuclear-forces-2011, 08/05/2014.

Mearsheimer, Jhon J and Walt, Stephen M, “Leaving Theory Behind: Why Simplistic Hypothesis Testing is Bad for International Relations”, European International Relations, DOI: 10.1177/1354066113494320.

Qin, Yaqing .(2009). “Why is there no Chinese international relations theory?”, in Non-Western International Relations Theory, London and New York: Routledge Taylor and Francis Group.

Sengul, Alifuat .(2005). “Cinema and Representation in International Relations: Hollywood Cinema and the Cold War”, In Partial fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Science the Department of for International Relations, pp, ii- 74.

Marie, Izuyama and Ogava, Shinichi .(2003). “­The Nuclear Policy of India and Pakistan”, NIDS Security Reports, http://www.nids.go.jp/ english/ publication/kiyo/pdf/bulletin_e2002_3. pdf, 03/12/2014.

Smith, Karen .(2008). “Has Africa got anything to Say? African Contributions to the Theoretical Development of International Relations: a Preliminary Investigation”, University of Stellenbosch, South Africa, Department of Political Science, Paper Presented at the BISA Africa and IS Workshop, pp. 1-22.

Sylvester, Christine .(2013). “Experiencing the end and afterlives of International Relations/theory”, European Journal of International Relations, DOI: 10.1177/1354066113494322.

Tadjbakhsh, Shahrbanou .(2009). “International relations theory and the Islamic worldview?”, in Non-Western International Relations Theory, London and New York: Routledge Taylor and Francis Group.

Williams, Micheal C .(2013). “In the Beginning: The International Relations Enlightenment and the Ends of International Relations Theory”, European International Relations, DOI: 10.1177/1354066113495477.