برآورد سطح ایستایی منابع آب زیرزمینی دشت بیضاء استان فارس

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 9، دوره 6، شماره 21، اردیبهشت 1396، صفحه 145-163   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

غلامعلی مظفری¹؛ حسین بهزادی کریمی^{* 2}

¹دانشیار اقلیم شناسی دانشگاه یزد

²دانشجوی دکترای دانشگاه یزد

چکیده

هدف از این مطالعه، بررسی تغییرات مکانی و زمانی تراز سطح آب زیرزمینی به کمک بهترین روش تخمین گر میان یابی می باشد. ابتدا داده های سطح ایستایی مربوط به 39 حلقه چاه شاهد واقع در آبخوان دشت بیضاء استان فارس طی فصول بهار، تابستان، پاییز و زمستان سال های آبی 1383-1382 تا 1392-1391 جمع آوری گردید.بعد از کنترل کیفیت و اطمینان از نرمال بودن داده ها، نتایج حاصل از روش های قطعی و زمین آماری برای برآورد سطح ایستایی آب براساس تکنیک اعتبارسنجی متقابل با معیار آماری ریشه ی دوم میانگین مربعات خطا (RMSe) کمتر مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که برای همه ی فصول، روش کوکریجینگ دارای مقدارRMSe کمتری بوده و دقت پیش بینی را تا حد بسیار زیادی بالا برده است. نتایج مربوط به نقشه ی تغییرات تراز سطح آب نشان داد که در همه ی فصول، سطح آب زیرزمینی در ورودی شمالی دشت بیشتر است و به تدریج به سمت مرکز و جنوب دشت، کاهش می یابد. بیشترین کاهش سطح ایستایی در پاییز سال آبی 92-91 به مقدار 3/14 متر و کمترین میزان افت سطح آب در زمستان سال آبی 83-82 و به مقدار 5 متر مشاهده می شود. نقشه های هم افت آب زیرزمینی دشت نشان می دهد که در همه ی فصول سال، خروجی مناطق شمالی و جنوبی از بیشترین مقدار افت و ورودی نواحی مرکزی از کمترین مقدار افت برخوردار می باشند.

کلیدواژه‌ها

تغییرات مکانی و زمانی؛ روش های زمین آماری؛ سطح آب زیرزمینی؛ دشت بیضاء استان فارس

مراجع

1. آذره، علی؛ رفیعی، الهام؛ نظری سامانی، علی اکبر؛ مسعودی، ریحانه و خسروی، حسن (1393). بررسی تغییرات سطح آب زیرزمینی در دشت گرمسار. نشریه‌ی مدیریت بیابان، شماره‌ی 3، صص 20-11.

2. اسماعیل نژاد، مرتضی (1392). پردازش داده‌های اقلیمی. تهران: انتشارات فکربکر.

3. پیری، حلیمه و بامری، ابوالفضل (1393). بررسی روند تغییرات کمی سطح ایستایی منابع آب زیرزمینی با استفاده از زمین آمار و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه‌ی موردی: دشت سیرجان). نشریه‌ی سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، سال پنجم (شماره 1)، صص 44-29.

4. دلبری، معصومه؛ بوستانیان، محمد و افراسیاب، پیمان (1394). بررسی تغییرات مکانی-زمانی و پهنه‌بندی سطح آب زیرزمینی آبخوان کوهپایه-سگزی (استان اصفهان) با استفاده از روش‌های زمین آماری. نشریه‌ی علمی پژوهشی فضای جغرافیایی، سال پانزدهم (شماره 52)، صص 323-305.

5. عساکره، حسین (1390). مبانی اقلیم‌شناسی آماری. زنجان: دانشگاه زنجان.

6. طباطبائی، حسن و غزالی، محبوبه (1390). ارزیابی دقت روش‌های میان یابی در تخمین سطح ایستایی آب زیرزمینی (مطالعه‌ی موردی: آبخوان‌های فارسان-جونقان و سفید دشت). مجله‌ی علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، (شماره 57)، صص22-11.

7. علیزاده، امین (1389). اصول هیدرولوژی کاربردی. مشهد: انتشارات دانشگاه امام رضا(ع).

8. کالیراد، زهرا؛ ملکیان، آرش و معتمد وزیری، بهارک (1392). تعیین الگوی توزیع منابع آب زیرزمینی (مطالعه‌ی موردی: حوزه آبخیز الشتر استان لرستان). پژوهشنامه‌ی مدیریت حوزه‌ی آبخیز، سال چهارم (شماره 7)، صص 69-57.

9. کردوانی، پرویز (1374). ژئوهیدرولوژی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

10. محمدی، صدیقه؛ سلاجقه، علی؛ مهدوی، محمد و باقری، رضا (1391). بررسی تغییرات مکانی و زمانی سطح آب زیرزمینی دشت کرمان با استفاده از روشهای زمین آماری مناسب. فصلنامه‌ی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، جلد 19 (شماره1)، صص 71-60.

11. مهدوی، مسعود و طاهر خانی، مهدی (1391). کاربرد آمار در جغرافیا، تهران: نشر قومس.

12. نیکبخت، صادق و دلبری، معصومه (1392). برآورد سطح ایستایی آب‌های زیرزمینی با استفاده از روش‌های زمین آماری. نشریه آب و توسعه‌ی پایدار، سال اول ( شماره 1)، صص 56-49.

13. Ahmadi M. and BaghbanzadeDezfouli A. 2012. A Geo-statistical Approach to the change procedure study of Under-Groundwater Table in a GIS framework, Case Study: Razan–Ghahavand plain, Hamadan province, Iran. Journal of Academic and Applied Studies, 2(11):56-69.

14. Bhat S., Motz L., Pathka C. and Kuebler L. 2012. Designing Groundwater Level Monitoring Network Using Geostatistical A Case Study and Central Florida U.S.A. World Environmental and Water Resources Congress. P. 48-58.

15. Buchanan S., Triantafilis, J., (2009), "Mapping water table depth using geophysical and environmental variables", Ground Water, 47 (1): 80-96.

16. Delbari M., Bahraini Motlagh M., Kiani M. and Amiri M. 2013. Investigating spatio-temporal variability of groundwater quality parameters using geostatistics and GIS. International Research Journal of Applied and Basic Sciences, 4 (12):3623-3632.

17. Demir,Y., Sahin,S., Güler, M., Cemek, B., Günal,H., & Arslan,H.(2009). Spatial variability of depth and salinity of groundwater under irrigated ustifluvents in the Middle Black Sea Region of Turkey. Environ Monet Assess. 158.279–294.

18. Gburek, W.J. and G.J. Folmar, 1999. Patterns of Contaminant Transport in a Layered Fractured Aquifer. Journal of Contaminant Hydrology 37:87-109.

19. Ghomshion, M. 2010. Spatial prediction of groundwater resources quality and quantity in Semnan/Sorkheh Plain using geostatistical techniques. MSc Thesis, Semnan University. 127 pp. (In Persian)

20. Jang C.S., Chen, S.K. and Ku Y.M. 2013. Applying indicator-based geostatistical approaches to determine potential zones of groundwater recharge based on borehole data. Catena,101: 178–187.

21. Kumar, V., & Remadevi,s.)2006). Kriging of Groundwater Levels – A case study. Journal of Spatial Hydrology6 (1).14-21.

22. Mohamadi, S. 2007. Investigation of groundwater resources quality and quantity in Kerman plain using geostatistical methods. M.Sc. Thesis, Tehran University. 132 pp. (In Persian)

23. Moukana, J.A. and K. Koike. 2008. Geostatistical model for correlating declining groundwater levels with changes in land cover detected from analyses of satellite images. J. Comp. and Geosci. 34: 1527–1540.

24. Sun, Y., Kang, Sh., Li, F., Zhang, L., (2009), "Comparison of interpolation methods for depth to groundwater and its temporal and spatial variations in the Minqin oasis of northwest China", Environmental Modelling and Software, 24: 1163–1170.

25. Taghizadeh Mehrjardi, R., Zareian Jahromi, M., Mahmodi,Sh., & Heideri,A.)2008(. Spacial Distirbution of Ground water quality with Geostatistics (case study: Yazd-Ardakan plain). World Applied science Journal.4 (1).9-17.

26. Theodossiou, N., Latinopoulos, P., (2006), "Evaluation and optimization of groundwater observation network using the kriging methodology, Environmental Modelling and Software, 21: 991–1000.

27. Zaiming Z, Guanghui Z, Mingjiang Y and Jinzhe W, 2012. Spatial variability of the shallow groundwater level and its chemistry characteristics in the low plain around the Bohai Sea, North China. Environmental Monitoring and Assessment 184(6): 3697-3710.

28. Zhang, X., Takeuchi, K., Ishidaira, H., (2003), "Geostatistical applications to the estimation of unconfined and confined groundwater heads in quasi-3D groundwater flow modeling in Kofu basin", Annual Journal of Hydraulic Engineering, 47: 289-294.