ارزیابی وضعیت شاخص های سلامت در شهرستان های استان ایلام

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 5، دوره 6، شماره 21، اردیبهشت 1396، صفحه 75-90   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سعید ملکی¹؛ علیرضا پرویزیان^{* 1}؛ مهدی علیزاده¹؛ هاجر احمدی²

¹دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران

²دانشگاه شهید چمران، اهواز ایران

چکیده

برخورداری از استاندارد سلامتی یکی از حقوق بنیادی هر انسان بدون توجه به تفاوت‌های نژادی، مذهبی، اعتقاد سیاسی و وضعیت اقتصادی یا اجتماعی ذکر شده است. یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که شهرستان‌های استان ایلام را تهدید می‌نماید، عدم دسترسی به استانداردهای جهانی و حتی ملی در زمینه سلامتی می-باشد. در پژوهش حاضر که به شیوة «توصیفی-تحلیلی» به انجام رسیده، سعی شده نمای سلامتی با ارزیابی 30 شاخص فرعی در قالب3 شاخص‌های کلی؛ اجتماعی، زیست‌محیطی و درمانی در شهرستان‌های استان ایلام و در راستای هدف اصلی این پژوهش بررسی و نشان داده شود. داده‌های نظری پژوهش به روش کتابخانه‌ای، آمارنامه‌ها، کتب موجود و مقالات و شبکه بهداشت استان ایلام جمع‌آوری شدند. جهت تجزیه تحلیل داده‌ها ابتدا به وسیله مدل تاپسیس شاخص‌ها وزن‌بخشی شدند و رتبه‌بندی نهایی بدست آمده است، سپس با استفاده از نرم افزار GIS تحلیل مکانی انجام شد. تحلیل یافته‌ها نشان می‌دهد که شهرستان‌های ایلام و شیروان و چرداول از لحاظ برخورداری از شاخص‌های سلامتی در حال توسعه می‌باشند. شهرستان‌های دهلران، دره شهر و آبدانان در وضعیت نیمه برخوردار و شهرستان‌های ایوان، مهران و ملکشاهی در وضعیت محروم قرار گرفته‌اند؛ که این امر نشان از وضعیت نامناسب و دور از استانداردهای مطلوب سلامتی در سطح جهانی و ملی در محدوده مورد مطالعه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

واژه های کلیدی: ارزیابی؛ شاخص؛ سلامت؛ شهرستان؛ ایلام

مراجع

1. اصفهانی، م.م، اسماعیلی،ج. شکرالهی، م، رفیعی فر، م. خسروبیگی، ش. هدایی، م. 1388. آئین تندرستی، تهران، تندیس، چاپ نهم.ص45

2. امینی. ن، یداللهی. ه، اینانلو. س.1385. رتبه‌بندی شاخص‌های بهداشت استانهای کشور. رفاه اجتماعی، ص48

3. بهادری. م، شمس. ل، سعدی غفار.ج، همازاده. پ، نجاتی. م. 1391. طبقه‌بندی شاخص‌های ساختاری سلامت با استفاده از مدل اسکلوگرام در استان گلستان در شمال ایران. مجله بهداشت عمومی ایران.ص58

4. بهشتی، م.ب؛ سجودی، س. 1386. تحلیل تجربی رابطه بین مخارج بهداشتی و تولید ناخالص، داخلی در ایران، فصلنامه بررسی‌های اقتصادی، شماره 4

5. تقوی. م، شهوندی. ا. 1388. توزیع خدمات بهداشتی در استان ایران، فصلنامه رفاه اجتماعی، ص54

6. رهنما، م. ر. افشار، ز. رضوی، م. م.1390، تحلیل شاخص‌های شهر سالم در محله‌ی بهارستان شهر مشهد، سومین کنفرانس مدیریت وبرنامه ریزی شهری، مشهد، ص2

7. ریاحی، محمداسماعیل(1390)، چگونگی اثرگذاری سرمایه اجتماعی در سلامت جسمی روانی شهروندان، ماهنامه اطلاعات سیاسی – اقتصادی، سال 25 ، شماره10، پیاپی 286

8. سایه میری ا. سایه میری.ک. 1380. رتبه‌بندی وضعیت بهداشت و درمان شهرستان‌های استان ایلام با استفاده از تکنیک تاکسونومی عددی و تحلیل مؤلفه‌های اصلی، فصلنامه علوم پزشکی: بهار، جلد 9-8، شماره 30-29؛ از ص 30 - 35.

9. سلیمانی، عادل، قدیری معصوم، مجتبی؛ ریاحی، وحید. 1392. سطح توسعه شاخص‌های بهداشتی-درمانی در شهرستان‌های استان کرمانشاه از نظر عدالت اجتماعی، ماهنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه. سال هفدهم شماره دهم.صص647-656

10. سند توسعه بخش بهداشت و درمان ملی اقتصادی اجتماعی و فرهنگی چهارم، تهران: معاونت وزیر امور هماهنگی و انجمن وزارت بهداشت، 1379، 45

11. صیدایی اسکندر و همکاران .1392. تحلیل بر وضعیت شاخص‌های بهداشتی درمانی در شهرستان‌های استان کرمانشاه، مجله علمی پژوهشی برنامه‌ریزی فضایی، سال چهارم، شماره اول.

12. ضرابی.ا، محمدی.ج، رخشانی نسب. ا.ر، 1387. تجزیه و تحلیل فضایی شاخص‌های توسعه خدمات بهداشتی. فصلنامه رفاه اجتماعی است.ص213

13. ضرابی، ا. قدمی، م. کنعانی، م. (1391)، ارزیابی سکونتگاه‌های شهری با رویکرد شهر سالم در استان مازندران، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دوازدهم، شماره47، ص 132

14. عبدالملکی، حجت‌الله و مهدوی، مهین(1392)،تحلیل تأثیر شاخص‌های سلامت بر توسعه منطقه‌ای در ایران؛ رهیافت اقتصادسنجی داده‌های تلفیقی، فصلنامه اخلاق زیستی، سال سوم، شماره هشتم، تابستان،صص11-42

15. عمادزاده،م؛ سامتی،م؛ صافی دستجردی، د. 1390. رابطه‌ی مخارج سلامت و رشد اقتصادی در استانهای ایران، دوماهنامه مدیریت اطلاعات سلامت، ویژه نامه‌ی اقتصاد سلامت. دوره‌ی هشتم. شماره‌ی هفتم

16. فخریان، امیر، مصطفی، رضوی، محمد محسن. 1392. تحلیل دسترسی غیرفضایی به خدمات بهداشتی درمانی در شهر مشهد با تأکید بر شاخص‌های اقتصادی، پنجمین کنفرانس مدیریت و برنامه ریزی شهری مشهد

17. قدمی، م. دیوسالار، ا. غلامیان، م. (1389)، بررسی تطبیقی شاخص‌های شهر سالم در مقیاس ملی و جهانی (نمونه مورد مطالعه: نقاط شهری ایران و کشورهای توسعه‌یافته)، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان، ص3

18. گزارش جهانی سلامت. همکاری با یکدیگر برای سلامتی. 2006

19. لطفعلی پور، محمد رضا، فلاحی، محمد علی، برجی، معصومه (1390)، بررسی تأثیر شاخص‌های سلامت بر رشد اقتصادی ایران، فصلنامه مدیریت سلامت، سال 14، شماره46، صص 57-71

20. محمدی ده چشمه،م. 1390. ایمنی و پدافند غیر عامل شهری، محور بین رشته‌ای, انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز

21. موحدی.م، هاجرزاده.ب، رحیمی.ا.د،(1388)، روند و الگوی نابرابری جغرافیایی شاخص‌های سلامت در جمعیت روستایی ایران، مجله پژوهشی حکیم. ص10-50

22. نسترن.ن. 1381. تجزیه و تحلیل و ارزیابی درجه غلظت و توزیع شاخص‌های بهداشت در اصفهان. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی.ص145

23. الیاس پور.ب، الیاس پور.د، هجازی.ا، (1390)،توسعه نهایی از بخش بهداشت و درمان شهرستانهای استان خراسان شمالی در سال 1385 با استفاده از تاکسونومی عددی. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، ص23

24. AIHW: Development of national public health indicators. 1999:6

25. Barton,H., tsourou,C. Healthy urban planning.Spon press, 2000:7

26. Braveman PA, Monitoring equity in health and healthcare: a conceptual framework. Journal of health, population and nutrition . 2003: 181

27. Braveman, P. and Tarimo, E. Social inequalities in health within countries: not only an issue for affluent nations, Social Science & Medicine, 2002:No. 54, pp. 621–635.

28. Collins, C. D. Green, A. T. and Newell, J. N. The relationship between disease control strategies and health system development: the case of TB , Health Policy, 2002: No. 62, pp. 141–160.

29. Inoue K, Matsumoto M, Toyokawa S, Kobayashi Y.Transition of physician distribution (1980-2002) in Japan and factors predicting future rural practice. Rural Remote Health, 2009; 107

30. Kontodimopoulos N, Panagiotis N, Dimitris N. Balancing efficiency of health services and equity of access in remote areas in Greece. Health Policy2006: 49

31. Laverack, G. Health. promotion practice: power and empowerment, Sage, New York. 2004: P38

32. Marotz, L. R., Health, Safety, and Nutrition for the Young Child, Cengage Learning , 2008: P66

33. Mistretta MJ. Differential effects of economic factors on specialist and family physician distribution in Illinois: a county-level analysis. J Rural Health, 2007; 215

34. Rogers A, Campbell S, Gask L, Sheaff R, Marshall M, Halliwell S, et al. Some national service frameworks are more equal than others: implementing clinical governance for mental health in primary care groups and trusts. Journal of Mental Health. 2002;11(2):199

35. Ronald G. Macfarlane, Linda P. Wood, MA, Monica E. Campbell. Healthy Toronto by Design: Promoting a healthier built environment, Public Health 2015;106(1)(Suppl. 1):eS5-eS8.

36. Seddon ME, Marshall MN, Campbell SM, Roland MO. Systematic review of studies of quality of clinical care in general practice in the UK, Australia and New Zealand. Quality in Health Care. 2001: 152

37. Smith, H. K., Harper, P. R., Potts, C. N, APlanning sustainable community health schemes in rural areas of developing countries, European Journal of Operational Research, 2009: No. 193, pp. 768–777.

38. Tara Zupancic, Marianne Kingsley, Timothy Jason, Ronald Macfarlane .Green City: Why Nature Matters to city Health. 2015:p2, TTY: 416-392-0658, Email: [e-mail]

39. Thanaan R, Chulaporn L, Supon L. Assessing the efficiency of hospital pharmacy services in Thai public district hospitals. Southeast Asian Journal of Tropical Medicine and Public Health 2008; 753

40. Thompson, Susan. Health planning Forum, presented by premier’s Council for Active Living for PIA, UNESCO (United Nations Educational, Scintific and Cultural Organization) Institute for Statistics. 2007:1