اثر انواع و مقادیر متفاوت کود نیتروژن بر میزان رشد، کلروفیل، روغن و اسانس گیاه دارویی سیاه دانه (Nigella sativa L.)

فیزیولوژی محیطی گیاهی

مقاله 6، دوره 12، شماره 45، فروردین 1396، صفحه 68-80   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

احمد عبدل زاده^{* 1}؛ یاش‌گین ولی‌پور چهارده چریکی²؛ فرشید قادری‌فر³

¹گروه زیست‌شناسی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

²گروه گیاهان دارویی، موسسه آموزش عالی بهاران، گرگان، ایران

³گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع‌طبیعی گرگان، گرگان، ایران

چکیده

تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر انواع کود نیتروژن (اوره، نیترات آمونیوم و سولفات آمونیوم) در مقادیر متفاوت (0، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) بر پارامترهای رشد‌، رنگیزه‌، اسانس و روغن گیاه دارویی سیاه‌دانه انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در زمین زراعی واقع در نزدیکی شهرستان گرگان انجام گردید. براساس نتایج بیشترین مقدار صفات تعداد شاخه زایا، وزن خشک بوته، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، درصد و عملکرد روغن، درصد و عملکرد اسانس، کلروفیل a، کلروفیل b و کلروفیل کل در کود اوره به میزان 150 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. استفاده از 50 کیلوگرم کود اوره سبب شد که صفات تعداد شاخه زایا، میزان کلروفیل a، کلروفیل b و کل کلروفیل و درصد روغن و اسانس به حداکثر مقدار خود برسند، هرچند که شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، عملکرد روغن و عملکرد اسانس با افزایش میزان کود اوره تا 150 کیلوگرم در هکتار نیز افزایش یافت. کودهای نیترات آمونیوم و سولفات آمونیوم سبب افزایش اکثر صفات مطالعه شده از جمله عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، عملکرد روغن و عملکرد اسانس نسبت به شاهد گشته و پس از اوره در رتبه دوم و سوم قرار گرفتند. افزایش میزان کود نیترات آمونیوم و سولفات آمونیوم از حد 50 کیلوگرم در هکتار اثری بر صفات فوق‌الذکر نداشت. این نتایج نشان داد که 150 کیلوگرم کود اوره در شرایط آب هوایی و خاک گرگان می‌تواند باعث حداکثر رشد و بالاترین عملکرد دانه، روغن و اسانس شود. آزمایشات بیشتر در سایر شرایط آب و هوایی و خاک‌ها توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

سیاه‌‌دانه؛ عملکرد اسانس؛ عملکرد روغن؛ عملکرد دانه؛ کود نیتروژن

مراجع

Abdolzadeh, A., Hosseinian, F., Aghdasi, M. and Sadgipoor, H. (2006). Effects of nitrogen sources and levels on growth and alkaloid content of periwinkle. Asian Journal of Plant Sciences. 5 (2): 271-276.

Abdolzadeh, A., Shima, K., Lambers, H. and Chiba, K. (2008). Change in uptake, transport and accumulation of ions in Nerium oleander L. (Rosebay) as affected by different nitrogen source and salinity. Annals of Botany. 102: 735-746.

AOAC. (1990). Official methods of analysis. Washington, DC.USA: Association of Official Analytical Chemists.

Arkoun, M,. Jannin, L.P., Laîné, P., Etienne, P., Garcia-Mina, J.M., Yvin, J.C. and Ourry, A. (2012). Hydroponics versus field lysimeter studies of urea, ammonium and nitrate uptake by oilseed rape (Brassica napus L.). Journal of Experimental Botany. 63 (14): 5245-5258.

Arnon, D.L. (1994). Copper enzymes in isolated chloroplasts, polyphenol oxidase in (Beta vulgaris). Plant Physiology. 24: 1-15.

Atta, M.B. (2003). Some characteristics of (Nigella sativa L.) seed cultivation in Egypt and its lipid profile. Food Chemistry Journal. 83(1): 63-68.

Bybordi, A. and Ebrahimian, E. (2013). Growth, yield and quality components of Canola fertilized with urea and zeolite. Communications in Soil Science and Plant Analysis. 44: 2896–2915.

Bybordi, A., Malakouti, M.J. and Samavat, S. (2007). Effects of different rates and sources of nitrogen on the yield and quality of two onion varieties. Jornal of Soil and Water Sciences. 19: 183-193.

Charpenter, A.C. and Board, J.E. (1997). Growth dynamic factors controlling soybean yield stability across plant population. Crop Scince. 37: 1520-1526.

Das, A.K., Sadhu, M.K. and Som, M.G. (1991). Effect of N and P levels on growth and yield of black cumin (Nigella sativa L.). Horticulture Journal. 4: 41-47.

Dordas, C.A. and Sioulas, C. (2008). Safflower yield, chlorophyll content, photosynthesis, and water use efficiency response to nitrogen fertilization under rainfed conditions. Industrial Crops and Products. 27(1): 75–85.

Fallahi, J., Koocheki, A. and Rezvani Moghaddam, P. (2010). Effects of biofertilizers on quantitative and qualitative yield of chamomile (Matricaria recutita) as a medicinal plant. Pharmacognosy Magazine. 6(22): 109-113.

Javadi, H. (2010). Effect of planting dates and nitrogen rates on yield and yield components of black cumin (Nigella Sativa L). Journal of Research in Agricultural Science. 6(1): 59-66.

Khan, S.A. and Chattergee, B.N. (1982). Fertilizer use by Nigella sativa L. in west BengL. Indian Journal Agriculture Scince. 52: 384-387.

Marschner, P. (2012). Marschner’s Mineral Nutrition of Higher Plants. Third Edition. Academic Press is an imprint of Elsevier. 643p.

Noorgholipour, F., Bagheri, I. and lotfelahi, M. (2010). Effects of different sources of nitrogen on the yield and quality of wheat. Journal of Research in Agricultural Science. 4(2): 120-129.

Olaniyan, A.B., Aintoye, H.A. and Balogun, M.A. (2004). Effect of different sources and rates of nitrogen fertilizer on growth and yield of sweet corn. Acta Horticulture. 130: 206-212.

Riaz, M., Syed, M. and Chaudhary, F.M. (1996). Chemistry of the medicinal plants of the genus Nigella. Hamdard Medicus. 39: 40-45.

Valadabadi, S.A., Aliabadi Farahani, H. and Moaveni, P. (2010). Investigate effect of nitrogen application on essential oil content and seed yield in different cumin (Cuminum cyminum L.) populations at Qazvin zone. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants. 26(3): 347-357.

Zhu, Z., Liang, Z., Han, R. and Dong, J., (2009). Growth and saikosaponin production of the medicinal herb Bupleurum chinense DC. Under different levels of nitrogen and phosphorus. Industrial Crops and Production. 29: 96-101.