راهبردهای امنیتی چین در مقابل تحرکات ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک ایالات متحده آمریکا

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 5، دوره 9، شماره 32، آبان 1396، صفحه 125-146   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

محسن زمانی^*

دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل دانشکده ادبیات و روابط بین‌الملل دانشگاه گیلان، ایران

چکیده

چکیده
روابط چین و ایالات متحده را شاید بتوان پیچیده­ترین و پرتناقض­ترین روابط در میان قدرت­های بزرگ دانست. روابطی که با تأثیرپذیری از متغیرهای متعدد و در موارد بسیاری متضاد، همواره دچار نوسان و در مقاطعی پیش­بینی­ناپذیر بوده است. چین به­مثابه نماینده قدرت­های نوظهور، و آمریکا به­عنوان نماینده قدرت­های سنتی، نمادهای دو فرایند رقیب و متعارض در سیاست­های جهانی سده بیست ویکم محسوب شده و روابط آنها به مهم­ترین گزاره ادبیات سیاسی بین‌الملل تبدیل شده است. با توجه به نسبت معنادار تحول در روابط آمریکا و چین، و با چرخش قدرت در روابط بین­الملل، فهم ماهیت و مؤلفه­های تأثیرگذار بر روابط دو کشور؛ به­ویژه فهم راهبردهای امنیتی آنها در مناطق ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک جهان می­تواند در فهم چشم­انداز آینده نظام بین­الملل بسیار روشنگر باشد. بر همین اساس، در این مقاله سعی شده با استفاده از یک مدل تحلیلی که تعدیلی بر مدل واقعگرای ساختاری کنث والتز است، ضمن مطرح کردن این پرسش که: «راهبردهای امنیتی چین در مقابل تحرکات ژئوپلیتیک آمریکا در مناطق ژئواستراتژیک دنیا چه خواهد بود؟» و با طبقه‌بندی راهبردهای امنیتی چین در چهارگونه مدل رفتاری موازنه سخت و موازنه نرم، دنباله­روی سخت، دنباله­روی نرم- که البته هر کدام از آنها نیز تابعی از ترکیب سه عامل قدرت نسبی، ایدئولوژی نسبی و امنیت نسبی هستند- سعی در تبیین موضوع داریم. این پژوهش به­روش کتابخانه­ای و به شیوه تحلیلی-توصیفی و تاریخی انجام گرفته است و ضمن تمرکز بر مفهوم مناطق ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک در ادبیات روابط بین­الملل، درصدد واکاوی مدل رفتاری و راهبردهای امنیتی قدرتی نوظهور و خواهان نقشی بیشتر در معادلات بین­ا­‌لمللی، در برابر قدرتی کلاسیک در این عرصه، در قالب مدلی تحلیلی، برآمده است.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: راهبردهای امنیتی چین؛ ایالات متحده آمریکا؛ ژئوپلیتیک؛ ژئواستراتژیک

مراجع

ایکنبری، جی .جان .(1382). «سودای بلند پروازانه آمریکا » ترجمه: حمید مرادخواه و امین روان بد، فصلنامه راهبرد، ش 28.

ایکنبری، جی. جان .( 1383 ). تنها ابرقدرت هژمونی آمریکا در قرن 21، عظیم فضلی پور، تهران: نشر موسسه ابرار معاصر تهران.

پی، ماکسیم،"نیمه تاریک ظهور چین ". ترجمه گروه مطالعات آسیا، پژوهشنامه قدرت‌های آسیایی، معاونت پژوهشهای سیاست خارجی، مرکز تحقیقات استرتژیک،(خردادماه).

خضری، رویا .( 1391). استراتژی آمریکا و چین در منطقه اسیا- پاسفیک همکاری و تعارض، فصلنامه سیاست خارجی ، سال بیست و پنجم ، ش3.

رضایی، علیرضا .(1387). «چین و موازنه نرم در برابر هژمونی ایالات متحده در عرصه روابط بین الملل» فصلنامه راهبرد.

ساکس، جفری .(1385). "چین پیشرفت سریع پس از پانصد سال "، لیلی نوربخش، روزنامه دنیای اقتصاد.

سازمند، بهاره و پیر سلامی، فریبرز .(1391). «چالشهای ژئوپلتیک منطقه‌ای و دکترین ظهور مسالمت امیز چین»، فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، شماره دوم، تابستان.

کولائی، الهه و مرادی، فتح‌الله .( 1387). "سازمان همکاری شانگهای: قدرتی توازن بخش"، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال 17، ش62.

قوام، عبد العلی .(1395). روابط بین‌الملل نظریه‌ها و رویکردها، تهران: سمت.

عسگری، محمود .( 1387 )." موازنه نرم در برابر قدرت برتر یک جانبه‌گرا "، فصلنامه راهبرد دفاعی.

مشیر زاده، حمیرا .(1394). تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران: سمت.

نورلینگ، نیکولاس .( 1385 ). "تجارت و سازمان همکاری شانگهای"، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، ش 55.

هنسن، برت و پتر تافت و آندره ویول .(1390)."راهبردهای امنیتی و نظم جهانی آمریکایی"، ترجمه: سید امیر نیاکویی و احمد جانسیز، انتشارات دانشگاه گیلان، رشت.

یزدانی، عنایت‌الله و ملک‌پور مهسا .(1389). « تحلیل تاثیر تحولات آمریکا بر روابط با چین پس از جنگ سرد در قالب نظریه‌های امنیتی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه اصفهان.

Beech, Hannah (2012). "Did America Bond with China’s Heir Apparent, Vice President Xi Jinping?", Read more: http://world.time.com/ 2012/02/17/did-america-bond-with-chinas-heir-apparent-vice-president-

xi-jinping/#ixzz2KaXj4S6N.

rzezinski, Zbigniew (2012). Strategic Vision: America and the Crisis of Global , Basic Books Power

Dutton, Peter (2010) Military Activities in the EEZ: A U.S.-China Dialogue on Security and International Law in the Maritime Commons, China Maritime

Studies Institute, U.S Naval War College, Newport, Rhode Island.

 Gill, Bates, Mathew Oresman and Zbigniew Brzezinski (2012) China's New Journey to the West: China's Emergence in Central Asia Implications for U.S. Interest

and, The CSIS Press: Center for Strategic and International Studies 2003, and Zbigniew Brzezinski, Strategic Vision: America and the Crisis of Global Power, Basic Books.

 Haass, Richard N. (2008) "The Age of Nonpolarity: What will Follow U.S Dominance", Foreign Affairs, Vol. 87, No. 3

Indyk, Martin and Micheal Hanlon (2012) Bending History: Barak Obama‘s Foreign Policy, Washington D.C.: Brookings Institution Press.

 International Monetary Fund (2012) World Economic Outlook

Keohane and Nye (1977) Power & Interdependence, Edition Longman Classics in Political Science.

Kissinger, Henry A. (2012) "The Future of U.S.-Chinese Relations: Conflict Is a Choice, Not a Necessity", Foreign Affairs

Office of the Secretary of Defense (2012). "Annual Report to Congress: Military and Security Developments Involving the People ‘s Republic of china 2012".

15-Perlez, Jane (2012). "North Korea Tests the Patience of its Closest Ally", The New York Times

Ring, Andrew H. (2012). A U.S. South China Sea Perspective: Just Over the Horizon, Weatherhead Center for International Affairs: Harvard University.

Rosecrance, Richard N. (1969). "Bipolarity, Multipolarity and the

Future", In James N. Rosenau (ed.). International Politics and Foreign

Policy: A Reader in Research and Theory, New York: The Free Press.

Sutter, Robert (2016) U.S.-Chinese Relations: Perilous Past, Pragmatic Present, New York: Rowman & Littlefield.

U.S. Department of the Treasury (2011) “U.S–China Strategic and Economic Dialogue U.S. Fact Sheet Economic Track”

U.S. Department of the Treasury (2012) "Treasury Sanctions Kunlun

Bank in China and Elaf Bank in Iraq for Business with Designated

Iranian Banks", Press Release.

Wortzel, Larry (2010) China’s Approach to Cyber Operations: Implications for the United States, Rayburn House office Building.

Xiaoning, Ahang (2012). "Japanese Side Argues U.S-Japan Security

Treaty Applicable to Diaoyu Islands; Chinese Side Expresses Grave

Concern and Firm Opposition” China News Service.

Zakaria, Fareed (2008) The Post-American World, New York:

Norton Company.

Zhao, Suisheng (2008) China and the United States: Cooperation and Competition in Northeast Asia, Palgrave Macmillan

Zhu, Zhiqun (2016) US–China Relations in the 21 Century, Routledge press.