تحلیل مکانی بیمارستان های شهر اهواز

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 7، دوره 6، شماره 22، مرداد 1396، صفحه 99-114   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

احمد زنگانه¹؛ اسماعیل سلیمانی راد²؛ سعید حیدری نیا^{* 3}

¹استاد دانشگاه خوارزمی

²مدرس پیام نور

³دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

یکی از معضلاتی که امروزه در برنامه‌ریزی و مدیریت اکثر شهرها بخصوص کلانشهرهای کشور به چشم می خورد، عدم تخصیص متناسب فضا و جانمایی بهینه عناصر خدماتی و کالبدی شهر، از جمله مراکز درمانی(بیمارستان ها) می باشد. از این رو مکان یابی درست بیمارستان ها نسبت به سایر کاربری های شهری همجوار می تواند راهگشای برخی از مشکلات شهری امروزه باشد. هـدف عمـده ایـن پـژوهش، ارزیابی نحوه توزیع و همچنین تحلیل موقعیت مکانی بیمارستان ها در ارتباط با سایر کاربری های همجوار شهری در کلانشهر اهواز با توجه به استانداردها و ضوابط مکانیابی بیمارستان بوده است. در این راستا پژوهش حاضر پس از شناسایی اصول مکانی کاربری بیمارستان در شهر و استخراج استانداردهای مکانی، به بررسی وضعیت همجواری و سازگاری کاربری بیمارستان در کلانشهر اهواز با استفاده از FAHP در سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) پرداخته است. برای رسیدن به این مهم مطابق باهدف پژوهش، از 16 لایه اطلاعاتی با عنوان لایه های گسل ، رودخانه، آتش نشانی، پمپ بنزین، نظامی، فضای سبز، تراکم جمعیت، شریانی های درجه 1، گورستان، پایانه، پمپ گاز، کشتارگاه، پارکینگ، کارگاه و کاربری ورزشی استفاده شده است. نوع پژوهش حاضر کاربردی – توسعه ای و با رویکرد توصیفی – تحلیلی به انجام رسیده است. نتایج حاکی از آن است که اکثر بیمارستان ها در پهنه ای ناسازگار قرار گرفته اند که با معیارهای مورد نظر برنامه ریزی شهری مطابقت ندارد.

کلیدواژه‌ها

مکان یابی؛ مراکز بیمارستانی؛ GIS؛ کلانشهر اهواز

مراجع

1. ابراهیم زاده، عیسی، احدنژاد، محسن، ابراهیم‌زاده، حسین، آسمین و شفیعی، یوسف (1389)، برنامه‌ریزی و ساماندهی فضایی- مکانی خدمات بهداشتی درمانی با استفاده ازGIS ، مورد: شهر زنجان، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 73
2. پور احمد، احمد، اشلفی،مهدی، اهار،حسن، منوچهری، ایوب، رمضانی مهربان، مجید(1393)، مدلسازی مکانیابی بیمارستان با استفاده از منطق فازی با تلفیق  AHPو TOPSIS درمحیط ARCGIS، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، شماره 2
3. پورشیخیان، علیرضا، ابراهیمی، اعظم(1391)، تحلیل معیارهای مکانیابی مراکز بهداشتی درمانی شهر انزلی، فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، سال چهارم شماره 13
4. جقتایی‌نوایی، مهدی، رجب‌زاده، محسن و بزرگی امیری، علی (1394)، ارائه مدلی مبتنی بر تفکر ناب برای مکانیابی مراکز خدمات بهداشتی-درمانی با درنظر گرفتن کارایی و کیفیت خدمات ارائه شده (مورد مطالعه: شهرستان آمل)، مدیریت زنجیره تامین، سال هفدهم
5. جمالی، فیروز، صدر موسوی،میرستار و اشلقی، مهدی(1393)، ارزیابی الگوهای مکانیابی بیمارستان‌ها در شهر تبریز، نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، سال 18، شماره 47
6. رحمانپور، علی اکبر(1389)، معیارهای مکانیابی مدارس و ارزیابی آن‌ها، رشد آموزش جغرافیا، شماره 90
7. رضوی، محمد(1382)، برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، انتشارات منشی، چاپ دوم
8. رضویان، محمدتقی(1381)، برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، انتشارات منشی
9. سیف الدینی، فرانک، فرهودی، رحمت الله و مهدی زنگانه (1385)، مدلی برای ارزیابی کاربری زمین در شهر خواف، مجله جغرافیا و توسعه زاهدان، شماره چهار
10. شهرداری اهواز(1389)، آمارنامه کلانشهر اهواز، فصل اول سرزمین و آب و هوا
11. شیعه ، اسماعیل(1386)، کارگاه برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران
12. ــدیع‌زاده، هــادی(1385)، بیمارســتان عمــومی غــرب تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شـهید بهشتی، استاد راهنما،دکتر بهرام وزیری، تهران
13. رازانی، اسد (1381)، برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری با استفاده از سیستم پشـتیبانی برنامه‌ریزی، WHAT IF نمونـه موردی شهر دورود، استاد راهنما، دکتر علی عسگری، پایان نامه کارشناسی ارشد شهرسازی، تهران، دانشگاه تربیت مدرس
14. صدقیانی، ابراهیم(1384)، ارزیابی مراقبت‌های بهداشتی و درمانی و استانداردهای بیمارستانی، چاپ دوم، انتشارات جعفری، تهران
15. عزیزی، محمـد مهـدی(1383)، تـراکم در شهرسـازی، اصول و معیارهای تعیـین تـراکم شـهری؛ چـاپ دوم، تهران، دانشگاه تهران
16. آق‌ملایی، تیمـور (1386)، اصـول و کلیات خدمات بهداشتی، چاپ دوم، تهران، موسسه انتشاراتی اندیشه رفیع، تهران
17. عزیزی، منصور، کاربرد سیستمهای اطلاعات جغرافیایی GIS در مکانیابی، توزیع فضایی و تحلیل شبکه مراکز بهداشتی درمانی، نمونه موردی شهر مهاباد، 1383، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی
18. علوی، سید علی، احمدآبادی، علی، محمد مولایی، قلیچی، پاتو، ولی و برهانی، کاظم(1392)، فصلنامه بیمارستان، دوره 12، شماره 2
19. فیروزی، علی، نطرپور دزکی، رضا، محمدی ده چشمه، مصطفی و شجاعیان، علی(1393)، سنجش میزان آسیب پذیری سازه‌ای بیمارستانهای کلانشهر اهواز با استفاده از سلسله مراتب فازی، آمایش و فضا، دوره بیستم، شماره 1
20. کرمی، ع، پدافند غیرعامل در حوزه بهداشت و درمان بخش دوم: اقدامات مورد نیاز، 1390، مجموعه مقالات سومین همایش ملی پدافند غیرعامل، دانشگاه ایلام
21. مرکز آمار ایران (1390)، «جمعیت شهرستان‌های استان خوزستان»
22. مسگری، محمد سعدی، تیموری، مهدی، شورورزی، حسین (1390)، مکانیابی بیمارستان‌ها با استفاده از Fuzzy GIS، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ تیرماه
23. معاونت برنامه‌ریزی و توسعه شهرداری اهواز (1391)، آمارنامه کلانشهر اهواز، انتشارات روابط عمومی و امور بین‌الملل شهرداری اهواز
24. مهندسین مشاور فجر توسعه (1391)، مطالعات بافت فرسوده و توانمندسازی محلات شهر اهواز «لشکرآباد، کوی علوی، کوی سیاحی»، مدیر طرح: مهران علی‌الحسابی 09907610387
25. هوشیار، ح (1390)، مکانیابی کاربریهای درمانی با استفاده از روش ) AHPمطالعه موردی: شهر مهاباد)، مجله فضای جغرافیایی
26. مسگری، محمد سعدی،تیموری، مهدی و شوروزی، حسین (1390)، مکانیابی بیمارستان با استفاده ازFuzzy GIS، ماهنامه شهر نگار، شماره 54
27. وحید نیا، محمد، آل‌شیخ، علی و علی محمدی، عباس (1388)، مکان‌یابی بیمارستان با استفاده ازGIS AHP ، مجله مدیریت زیست محیطی، شماره10

28                Afshari H, Peng Q. Challenges & Solutions for Location of Healthcare Facilities. Ind Eng Manag

29. Asefzadeh, Saeed, (2004),"Assesing The Need to Establish New Hospitals", Jurnal of WHO, 4(2): 85-88

30. Kontodimopoulos N, Nanos P, Niakas D (2006(. Balancing efficiency of health services and equity of access in remote areas in Greece. Health Policy (New York)

31. Messer Yan, 2003, Impact of Remote Sensing & GIS in Management of Cities Futures,

32. Transfer, frank(2001), new approach to spatiality analyse primaryhealt care usage Patterns in Rural south Africa. Tropical medician and Internationalhealth.

33. Translated by Esmail Yousefi, Urban Management Quarterly, No. 15-16