برنامه‌ریزی راهبردی مدیریت دفن زباله‌های شهری (مورد مطالعه: شهر میاندوآب)

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 4، دوره 4، شماره 15، آذر 1394، صفحه 49-62   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نوبخت سبحانی¹؛ سمیه محمدی حمیدی^{* 2}؛ مجید اکبری³؛ مریم بیرانوندزاده⁴

¹دانشجوی دکترا جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه ازاد علوم تحقیقات تهران

²کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه زنجان

³کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور رشت

⁴دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

با توجه به رشد روزافزون جمعیت و توسعه شهری و افزایش مصرف‌گرایی به میزان قابل توجهی بر حجم زباله‌های شهری افزوده شده است و دفن بهداشتی این زباله‌ها دارای مراحل دقیقی از جمله انتخاب مکان، اماده‌سازی و بهره‌برداری از محل می‌باشد و هر کدام از این مراحل نیازمند مدیریت صحیح از جهات گوناگون زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی بوده تا کمترین زیان متحمل گردد. هدف این مقاله، مدیریت دفن زباله‌های شهری در شهر میاندواب می‌باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش آن نیز توصیفی –تحلیلی می‌باشد و برای جمع‌آوری اطلاعات نیز از مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای و برای تجزیه و تحلیل آن از مدل SWOT استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که دفن زباله‌ها بصورت سنتی بدون تفکیک و بازیافت با کسب امتیاز (0.42)، دفن نامناسب زباله‌های تولید شده با امتیاز وزنی (0.34)و پایین بودن سطح امکانات خدماتی و تجهیزات، مهمترین موانع اساسی بر سر را مدیریت دفن زباله شهر میاندواب به حساب می‌آیند. از طرف دیگر، اهمیت داشتن بازیافت زباله و پتانسیل بالای اقتصادی آن و توان جمع‌اوری زباله به صورت مکانیزه و افزایش یافتن جمعیت تحت پوشش خدمات شهری به عنوان مهمترین نقاط قوت قرار دارند . در نهایت، نزدیکی محل دفن زباله‌ها به مناطق روستایی، سرازیر شدن شیرابه‌های زباله روی زمین‌های کشاورزی و افزایش مشکلات زیست‌محیطی و عدم توجه مسئولین و مدیران شهری به صنایع بازیافت به عنوان مهمترین تهدید پیش‌روی شهر میاندواب از لحاظ مدیریت دفن زباله‌ها شناخته شدند.
واژه‌های کلیدی: مدیریت، دفن زباله، برنامه‌ریزی راهبردی، میاندواب.

کلیدواژه‌ها

مدیریت؛ دفن زباله؛ برنامه‌ریزی راهبردی؛ SWOT؛ میاندواب

مراجع

1. اسکندری نوده، محمد، لیلا صیادی بیدهندی، حسین کلانتری خلیل­آباد و محمدمیره(1386)، بررسی و تحلیل وابستگی­های مکانی تولید زباله در شهر تهران، نشریه: مدیریت «مدیریت پسماندها» شماره 8، صص206-215.
2. افتخاری، رکن­الدین؛ مهدوی، عبدالرضا(1385). راهکارهای توسعه گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT دهستان لواسان کوچک. فصلنامه مدرس علوم انسانی. دوره10. شماره دوم. صص30-1.
3. پرشکوه، راضیه، محسن دهقانی و حیدر قادری(1390)، مکان یابی محل دفن بهداشتی زباله­های شهر حاجی آباد به روش AHP و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، فصلنامه جغرافیای طبیعی لار، سال چهارم، شماره 12، صص63-74.
4. پوراحمد، احمد، کیومرث، سجاد محمد زهرایی و سعید نظر عدلی(1386)، استفاده از الگوریتم‌های فازی و GIS برای مکانیابی تجهزات شهری(مطالعه موردی: محل دفن زباله شهر بابلسر)، محیط شناسی سال سی و سوم، شماره42، صص31-42.
5. پورنجف، عبدالحسین(1382)، بررسی وضعیت جمع آوری، دفن و دفن زباله در کارگاههای صنعتی شهر ایلام، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، سال یازدهم، شماره 40و 41، صص48-55.
6. دروگر، عباس، غلامرضا مصطفایی، محسن اربابی (1381)، بررسی میزان زباله و مواد قابل بازیافت در شهر کاشان، فصلنامه علمی پژوهشی فیض، شماره 22.
7. دل انگیزان، سهراب و مجتبی محمودی(1391)، بررسی مقایسه اقتصادی دو روش بازیافت و دفن بهداشتی پسماند شهری کنگاور، چهارمین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری، مشهد مقدس.
8. سراقی، عیسی؛ ملکی، حسین و ابوالفتحی، داریوش (1387). نقش جاذبه­های اکوتوریستی در توسعه گردشگری نهاوند با تاکید بر مدل SWOT. نشریه علوم جغرافیایی. جلد 8. شماره11. صص169-133.
9. سیاح زاده، امیر حسین و محمد تقی صمدی(1388)، آنالیز کمی و کیفی زباله شهری ملایر از پاییز 85 تا تابستان 86، مجله سلامت و محیط، دوره دوم، شماره دوم، صص94-103.
10. شمس خرم‌آبادی، و پورزمان(1385)، نقش مردم در مدیریت مواد زائد جامد شهری در شهر خرم‌آباد در سال 1384، فصلنامه علمی-پژوهشی، دانشگاه علوم پزشکی لرستان، سال 8(4)(پیاپی 30): صص 25-30.
11. صفائی، محمدتقی، مجید حسینی و قدرت اله منصوری (1386)، بررسی کمی و کیفی زباله شهر آباده و ارزیابی آن بر محیط زیست جایگاه دفن زباله شهر آباده، دهمین همایش ملی بهداشت محیط، همدان، دانگشاه علوم پزشکی همدان.
12. صمدی، محمد تقی و دیگران(1386)، مکانیابی محل دفن زباله با استفاده از نرم افزار GIS (مطالعه موردی دهستان سردرود علیای شهرستان رزن)، دهمین همایش ملی بهداشت محیط، همدان، دانگشاه علوم پزشکی همدان.
13. عبدلی،‌محمدعلی(1386)،مدیریت مواد زاید جامد روستایی در استان هرمزگان، سازمان شهرداری‌ها ودهیاری‌های کشور، وزارت کشور.
14. علی اکبری، اسماعیل و آتنا جمال لیوانی(1390)، مکانیابی محل دفن بهداشتی زباله‌های جامد شهری با استفاده از روش AHP مطالعه موردی: شهر بهشهر، انجمن جغرافیای ایران، دوره جدید، سال نهم، شماره 30، صص95-111.
15. عمرانی –قاسمعلی(مواد زائد جامد)جلد دوم انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی 1374
16. عمرانی، قاسمعلی، امیرحسین جاوید و الهام رمضانعلی(1391)، بررسی معیارهای مکان‌یابی ایستگاه انتقال زباله منطقه 22 کلان شهر تهران از نظر ملاحظات زیست محیطی هوا و شیرابه، علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره چهاردهم، شماره دو.
17. گلکار، کورش(1384). مناسب سازی تکنیک تحلیلی سوآت برای کاربرد در طراحی شهری. دو فصلنامه صفه. شماره 41. صص43-22.
18. لطفی، حیدر، یوسف علی زیاری و بابک صادقی(1389)، بررسی مکان‌یابی دفع پسماندها با روش برنامه‌ریزی خطی در محیط GIS (مطالعه موردی: نواحی از استان خراسان رضوی)، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال هفتم، شماره 26، صص103-118.
19. Allen A, Brito G, Caetano P, Costa C, Cummins V, Donelly J, Fernades C, Koukoulas S, O_Donell V, Robalo C, Vendas D (2002) Procedure for the location of landfill sites using a GIS model. In: 9th Congress of the International Association of Engineering Geology and the Environment, Durban, South Africa: 100.
20. Bagchi, A., 1990. Design, Construction and Monitoring of Sanitary Landfill. Wiley, New York, USA.
21. Basak, S. (2006), Landfill site selection by using geographic information system, Environmental geology 49:376-388.
22. Bennet, J. 2005. "Solid Waste CollectionsDepartment,” City of Rome Annual Report.
23. Daneshvar, R., Fernandes, L., Warith, M. & Daneshvar, B., 2003,"Customizing Arcmap nterface to Generate a User-Friendly Landfill Site Selection, GIS Tool", Environmental Information Archives, Vol.1:428- 437.
24. Doe (1995), Landfill Design, Construction and operational practice, Waste management Papare 26 b, HMSO, Londen .
25. Guo JS, Abbas AA, Chen YP, Liu ZP, Fang F, Chen P. Treatment of landfill leachate using a combined stripping, Fenton, SBR, and coagulation process. J Hazard Mater 2010: 178(1-3):699-705.
26. Hendrix, w; Buckly, D. 1992. Use of GIS for selection of site for land application of sewage waste, journal of soil and water conservation.
27. Kontos Th.D, Halvadakis CP (2002) Development of a Geographic Information System (GIS) for land evaluation for landfill siting: The Case of Lemnos Island. In: 7th National Conference of Hellenic Cartographic Society, Mytilene, Lesvos, Greece (in Greek).
28. Kreith F. Handbook of solid waste management. NewYork: McGraw-Hill ,1997:3.1–3.20.
29. Lukasheh, A.F., Droste, R.L., Warith, M.A., 2001. Review of Expert System (ES), Geographical Information System (GIS), Decision Support System (DSS) and their application in landfill design and management. Waste Management and Research 15, 4.
30. McBean, E.,Rovers, F., Farquhar, G., 1995. Solid Waste Landfill Engineering and Design. Prentice - Hall PTR, Englewood Cliffs, New Jersey, USA.
31. Morrissey, J., and J. Browne, (2004). “Waste Management Models and their Application to Sustainable Waste Management”, Waste Management, Volume 24, Issue 3, Page 2.
32. Noble, G., 1992. Siting Landfills and Other LULU-s. Technomic Publishing Co, Lancaster, PA.
33. Omar, A. & Hani. A, (2006); Municipal solid waste landfill siting using intelligent system Waste Management’ 26’ 299–306.
34. Şener, B., Lütfi Süzen, M. & Vedat, D., 2006, "Landfill site selection by using geographic information systems", Environmental Geology, Vol. 49(3): 376-388.
35. Tchobanoglous G, Theisen H, Vigil S. Integrated solid waste management. NewYork: McGraw-Hill, 1993: 69-73.
36. Themistoklis D. KontosaDimitrios P. Komilis, Constantinos P. Halvadakis, (2004): Siting MSW Landfills With a Spatial Multiple Criteria Analysis Methodology. Waste Management, Vol. 25, Issue. 8: Pp. 818-832.
37. Vastava, Sh & M, Nathawat, (2003); selection of potential waste disposal sites around Ranchi urban complex using remote sensing and GIS techniques, urban planning, map Asia conference. 133-154.
38. Wentz, A., C., 2001, Hazardous waste management. 2nd edition, McGraw-HILL, INC.
39. Xue, J., Wang, W., Wang, Q., Liu, Sh., Yang, J. & Wui, T., 2010, "Removal of heavy metals from municipal solid waste incineration (MSWI) fly ash by traditional and microwave acid extraction", Journal of Chemical Technology & Biotechnology, Vol. 85 (9): 1268–1277.
40. Yang, K, Nong,X. Wei-An, Z ., De-Rong, Y.,  Peter Steinmann,H., (2008) Landfills in Jiangsu province, China, and potential threats for public health: Leachate appraisal and spatial analysis using geographic information system and remote sensing, Journal of waste management.Vol,25, Issue.12: Pp.2750-2757.