سنجش و ارزیابی کیفیت زندگی در جهت دستیابی به توسعه پایدار (موردمطالعه محلات شهر یزد)‏

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 7، دوره 4، شماره 15، آذر 1394، صفحه 99-112   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد اجزا شکوهی¹؛ سید مصطفی حسینی^{* 2}

¹دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مطالعات مربوط به کیفیت زندگی از آن جهت حائز اهمیت است که می‌تواند منجر به شناسایی نواحی مسأله دار، ‏اولویت‌بندی ارائه خدمات به شهروندان و تدوین استراتژی‌های مدیریت و برنامه‌ریزی شود. بر این اساس، در این پژوهش ‏به ارزیابی کیفیت زندگی در محلات شهر یزد در جهت دست یابی به توسعه پایدار پرداخته شده است. این پژوهش به ‏لحاظ هدف از نوع کاربردی بوده که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. محلات نمونه با استفاده از روش ‏نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای از جامعه آماری پژوهش(کلیه محلات شهر یزد) تعیین گردید. در این پژوهش پس ‏از برآورد حجم نمونه نیز با استفاده از فرمول کوکران برابر با 322 نفر، اطلاعات مورد نیاز از سرپرستان خانوار ساکن ‏محلات نمونه، با استفاده از ابزار پرسشنامه جمع‎‌‎آوری گردید، سپس با ورود داده های جمع آوری شده حاصل از پرسشنامه ‏ها به محیط نرم افزاری ‏Spss، ماتریس اولیه تصمیم گیری تشکیل شد. در مرحله بعد با استفاده از روشVicor ‎‏ که از ‏جمله روش های تصمیم گیری چند معیاره میباشد، محلات مورد مطالعه از نظر شاخص‌های کیفیت زندگی، مورد سنجش و ‏ارزیابی قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که وضعیت کیفیت زندگی در محلات مختلف شهر یزد متفاوت میباشد، به ‏طوری که محلات کوی دانشگاه، سیلو و افشار بهترین محلات و محلات مریم آباد و چرخاب به ترتیب بدترین محلات از ‏شاخص های کیفیت زندگی میباشند. پیشنهادات ارائه شده در این پژوهش میتواند ارتقای کیفیت زندگی در محلات مورد ‏مطالعه و سایر محلات را در پی داشته باشد.‏

کلیدواژه‌ها

کیفیت زندگی؛ روش ‏Vicor‏؛ توسعه پایدار؛ محلات شهر یزد‎.‎

مراجع

1- افتخاری، عبدالرضا رکن‌الدین.(1383)، سند کاربردی توسعه محله‌ای: رویکردها و زمینه‌های نظری توسعه محله‌ای، همایش علمی – کاربردی توسعه محله‌ای، چشم‌انداز توسعه پایدار شهر تهران.

2- تقوایی، مسعود. سرائی، محمد حسین.(1383)، گسترش افقی شهرها و ظرفیت‌های موجود زمین در شهر یزد، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال نوزدهم، شماره73.

3- جاجرمی، کاظم. کلته، ابراهیم.(1385). سنجش وضعیت شاخص‌های کیفیت زندگی در شهر از نظر شهروندان (مطالعه موردی گنبد قابوس)، مجله جغرافیا و توسعه، سال چهارم، شماره8، انتشارات دانشگاه زاهدان­.

4-حاتمی نژاد، حسین. منوچهری میاندوآب، ایوب. فرجی ملائی، امین.(1390). تحلیل کیفیت زندگی روستاهای ادغام شده در شهر مطالعه موردی شهر میاندوآب، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره16.

5- رضوانی، محمدرضا. منصوریان، حسین.(1387)، سنجش کیفیت زندگی: بررسی مفاهیم، شاخص‌ها، مدل‌ها و ارائه مدل پیشنهادی برای نواحی روستایی، فصلنامه روستا و توسعه، سال11، شماره3، انتشارات موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی.

6- رضوانی، محمدرضا. متکان، علی‌اکبر. منصوریان، حسین. ستاری، محمد حسین.(1388). توسعه و سنجش شاخص‌های کیفیت زندگی(مطالعه موردی شهر نورآباد، استان لرستان)، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال اول، شماره2، انتشارات دانشگاه اصفهان.

7- سوزنچی، کیانوش.(1383)، فضای سبز، بستر تعامل اجتماعی، مجله شهرداری‌ها، سال ششم، شماره 67، انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری­ها. 

8- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان یزد(1388)­. سالنامه آماری استان یزد.

9- غفاری، غلام‌رضا. امیدی، رضا.(1388)، کیفیت زندگی شاخص توسعه اجتماعی، چاپ اول، تهران، انتشارات شیرازه.

10- کوکبی، افشین. پور جعفر، محمد رضا. پور تقوایی، علی اکبر. (1384)، برنامه­ریزی کیفیت زندگی در مراکز شهری، تعاریف و شاخص‌ها، فصلنامه جستارهای شهر­سازی، شماره12، انتشارات دانشگاه تهران.

11- لنگ، جان.(1381)، آفرینش نظریه معماری، ترجمه عینی فر، علی رضا، انتشارات دانشگاه تهران.

12- لطفی، صدیقه.(1388)، مفهوم کیفیت زندگی شهری، ابعاد و سنجش آن در برنامه­ریزی شهری، فصلنامه علمی و پژوهشی جغرافیای انسانی، سال اول، شماره4، انتشارات دانشگاه تهران.

13- مرکز آمار ایران،(1391). سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهری، سایت.www.amar.org.ir  

14- Chen, L.Y, Wang ,T.C.,(2009). optimizing partners’ choice in IS/IT outsourcing projects: The strategicdecisionoffuzzyVIKOR, International Journal of .Production Economics, Volume 120, Issue 1.

15- Diwan, R,(2000). Relational wealth and the quality of life, Journal of socio-Economics, Vol.29, p.p.305-340.

16- Epley, R,. Donald & Menon, Mohan,( 2007). A Method of Assembling Crosssectional Indicators into a Community Quality of Life, Social Indicators

17- Higgins, Paul,. Josep M. Campanera, (2011). (Sustainable) quality of life in English city locations, Original Research Article Cities, Volume 28, Issue 4, August 2011, Pages 290-299.

18- lucas, david,(2003). World population growth. Chapter three.

19- Lee, Yung-Jan, (2008). Subjective quality of life measurement in Taipei  Original Research Article Building and Environment, Volume 43, Issue 7, July, Pages 1205-1215.

20- Kackar, R. N., (1985). Off-line quality control, parameter design and the Taguchi method. Journal of Quality Technology, 17, 176–188.

21- Lihong,M.,et al.,(2008). Improved VIKOR Algorithm Based on AHP and Shannon Entropy in the Selection of Thermal Power Enterprise’s Coal Suppliers ,International Conference on Information Management, Innovation Management and Industrial Engineering.

22- Li, F., Liu, X., Hu, D., Wang, R., Yang, w., Li, D., Zhao, D, (2009). Measurement indicators and an evolution approach for assessing urban sustainable development: A case study for Chinas Jining City, Landscape and Urban  Planing 90, 134-142.

23- McMahon,. S. K, ( 2002). The development of quality of life indicators a case study from the City of Bristol, UK, Original Research Article Ecological Indicators, Volume 2, Issues 1-2, Pages 177-185.

24- Murdie, R, Rhyne, D.& Bates, J,(1992). Modeling Quality of Life Indicators in Canada: A Feasibility Analysis, Toronto, York university.

25-Opricovic,S.,Tzeng.G.H.,(2004). Decision Aiding Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS, European Journal of Operational Research 156, 2004.

26- Pacione M.,(2005). Urban environmental quality and human wellbeing-a social geographical perspective ; Landscape and Urban Planning 65, pp:19-30, 2005.

27- Sufian, A.J.M, (2005). A multivariate analysis of the determinants of urban quality of life in the world’s largest metropolitan areas. Urban Studies, 30(8):1319-1329.

28- Schalock, R. L, (2004). The Concept of Quality of Life: What We Know  and  Do  not  Know.  Journal  of  Intellectual  Disability Research, Vol 48(3): 203-16.

29-Sayadi, M, K., Heydari, M.,(2009) Shahanag, K., Extension of VIKOR

method for decision making problem with interval numbers, “Applied

Mathematical Modeling,33 2257–2262,Tehran,Iran.

30- Ulengin, B. Ulengin, F. Guvenc, U,(2001). A multidimensional approach to urban quality of life: The case of Istanbul. European Journal of Operational Research, 130: 361-374.

31- Van poll R.,(1997). The perceived quality of the urban residential environment: A multi attribute evaluation ; Ph..-Thesis, University of Groningen (RuG), The Netherland.

32- Wish., N.B,(1986). are We really measuring the quality of life? American journal of economic and sociology, 45(1),93-99.

33- WHO, World Health Organization,(1999). WHOQOL: annotated bibliography (October 1999 version), Geneva: Wh, 1999.