تحلیل فضایی و سطح بندی شهرستان های استان گلستان بر اساس شاخص های اشتغال

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 1، دوره 5، شماره 17، اردیبهشت 1395، صفحه 7-20   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حسین نظم فر^{* 1}؛ فاطمه محمدی²؛ ابراهیم زاهدی کلاکی³؛ علی عشقی⁴

¹دانشیار، گروه برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

²دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

³کارشناس ارشد، گروه جغرافیا اقلیم، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

⁴دانشجوی دکترا، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

اشتغال و بیکاری از مهمترین مسائلی هستند که برای ایجاد یک جامعه مرفه باید مورد توجه گیرند، زیرا مهم‌ترین شرط برای رشد و توسعه هر جامعه‌ای ایجاد اشتغال است. به همین منظور در برنامه‌های توسعه، کاهش بیکاری و ایجاد اشتغال پایدار به عنوان یکی از محورهای اساسی مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر که از نوع توصیفی- تحلیلی است، با هدف تحلیل فضایی و تعیین جایگاه شهرستان‌های استان گلستان به لحاظ برخورداری از شاخص‌های اشتغال انجام گرفته است. در این تحقیق برای دستیابی به اهداف پژوهش از 21 شاخص در زمینه اشتغال استفاده شده است. داده های مورد استفاده از مرکز آمار ایران( سالنامه آماری استان گلستان) تهیه گردید. به منظور تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار آماری Spss ، سطح بندی شهرستان‌ها براساس مدل تصمیم گیری چند معیاره تایج نشان می‌دهد بین شهرستان‌های استان گلستان شکاف و نابرابری زیادی در برخورداری از شاخص های اشتعال وجود دارد و این شکاف و نابرابری از مرکز استان به سمت پیرامون بیشتر می‌شود. سطح بندی شهرستان ها استان گلستان براساس مدل تاپسیس حاکی از آن است که شهرستان‌های گرگان و بندرگز درسطح کاملاً برخوردار، آزادشهر، بندر ترکمن و کردکوی در سطح برخوردار، آق قلا، کلاله، علی آباد، گنبد کاووس، مینودشت و مراوه‌تپه در سطح نسبتاً برخوردار و گمیشان، رامیان وگالیکش در محرومترین سطح قرار گرفته اند. در نهایت جهت رفع نابرابری‌های موجود در زمینه اشتغال در راستای عدالت اجتماعی پیشنهادهایی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

شاخص های اشتغال؛ توزیع فضایی؛ استان گلستان؛ تحلیل خوشه ای؛ TOPSIS

مراجع

1. تودار، مایکـل، (1383)، توسعه اقتصـادی در جهان سوم، غلامـعلی  فرجادی، نشر مؤ سسه عالی پژوهش در برنامه‌ریزی و توسعه، تهران، چاپ دوازدهم، 455.

2. دباغ، رحیم، (1384)، سیاست‌های اشتغال‌زایی کشورهای مختلف و ایران، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، شماره 37،38، ص 12.

3. رابینسون، جیمز، (1378)، آینده کار، ترجمه سید مهدی الوانی و حسین دانایی‌فر، نشرنی، تهران، 76.

4. سالنامه آماری استان گلستان(1390)

5. صفری، رباب، بیات، مقصود،(1391)، تعیین سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی استان آذربایجان شرقی با استفاده از تکنیک آماری تحلیل عاملی و خوشه‌ای، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال سیزدهم، شماره28

6. فرشادفر، زهرا، اصغرپور، حسین، (1389)، بررسی مزیت‌ نسبی اشتغال‌زایی بخش‌های عمده اقتصادی در استان کرمانشاه، مجله دانش و فناوری، سال اول، شماره 2صص 60-75

7. قدیری معصوم، مجتبی، مهدوی، مسعود، برقی، حمید، (1384) بررسی آماری روند رشد و تحولات اشتغال در نواحی روستایی استان اصفهان، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 54

8. قره‌باغیان، مرتضی، (1372)، نظریه‌ها توسعه اقتصادی، نشر نی، تهران، 114

9. گالنسون، والتر، (1368)، مقدمه‌ای بر مسائل اشتغال در کشورهای در حال توسعه، ترجمه دکتر علی الله همدانی، تهران،53 .

10. مرکز آمار ایران، سرشماری نفوس و مسکن سال، (1390)

11. مسیبی، سمانه، تقدیسی، احمد، (1392) تحلیل فضایی و سطح‌بندی شاخص‌های اشتغال در استان‌های کشور(به کارگیری تحلیل عاملی و خوشه‌ای) ،آمایش سرزمین، دوره 5،شماره2، صص364

12. مسیبی، سمانه، صیدایی، سید اسکندر، زنگی آبادی، علی، رحیمی، علیرضا، (1392) تحلیل فضایی شاخص‌های اشتغال با استفاده از تحلیل عاملی و تحلیل خوشه‌ای (نمونه موردی: شهرستان‌های استان اصفهان)، نشریه علمی– پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، سال 18، شماره47،362.

13. مصری‌نژاد، لیلا ترکی، (1383)، تجزیه و تحلیل ساختار اشتغال در بخش‌های عمده‌ی اقتصادی مناطق شهری ایران با استفاده از روش تغییر سهم و شاخص LQ، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، شماره15، تهران، صص109-128.

14. تقدیسی، احمد، جمینی، داود، جمشیدی، علیرضا، (1392)، تحلیل فضایی و سطح‌بندی نواحی روستایی منطقه اورمانات براساس شاخص‌های اشتغال، مجله علمی- پژوهشی برنامه‌ریزی فضایی، سال سوم، 158 

15. جلالی، اسفندآبادی، سید عبدالحمید، ابراهیم جاویدان‌، (1389)، تأثیر آزادسازی تجاری بر اشتغال کشاورزی ایران، فصلنامه تحقیقات اقتصاد کشاورزی، شماره4، تهران، صص135-150.

16. زنگی آبادی، علی، آهنگری، شورش، (1391)، بررسی اشتغال بخش‌های اقتصادی با استفاده از مدل تغییر سهم و ضریب مکانی مطالعه موردی: شهرستان‌های استان آذربایجان غربی، نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی.

17. عطایی، محمد (1389)، تصمیم‌گیری چند معیاره، شاهرود، دانشگاه صنعتی شاهرود، چاپ اول.

18. نسترن، مهین، ابئلحسنی، فرحناز، ایزدی، ملیحه (1389)، کاربرد تکنیک تاپسیس در تحلیل و اولویت‌بندی توسعه پایدار مناطق شهری (مطالعه موردی: مناطق شهری اصفهان)، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، شماره2.

19. Rosenstion, p. N,(1963): Notes on the theory of Big Push, Economic Development for Latin Amertica, Martin, New York.245-255.

20. Keynes, J. M, (1970): The general Theory of Employment, Interest and Money, 113-150.

21. Celik, M., M. tater, (20011): Employment- unemployment Lssues And solution suggestions Adiyaman exampie, Interdisciplinary joursearch in Business,3,1211-1226.-22

22. Guimaraes, P.; Figueiredo, O.; Woodward, D. (2009). "Dartboard tests for the location quotient". Journal of Regional Science and Urban Economics, 39(3), 360–364.

23. Wiewel, Wim(2001), Metropolitan, Decentralization in Chicago; College of Urban Planning, University of Illinois at Chicago