ساماندهی توزیع فضایی (کالبدی) مراکز اسکان موقت در مدیریت بحران (مطالعه موردی: منطقه 7 تهران)

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 1، دوره 6، شماره 23، آبان 1396، صفحه 7-24   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سید علی علوی¹؛ زینب شاهرخی فر²؛ علیرضا گروسی^{* 2}

¹استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تربیت مدرس تهران، ایران

²دانشجوی رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تربیت مدرس تهران، ایران

چکیده

در حوزه مسایل برنامه‌ریزی شهری یکی از موضوعات مهم و راهبردی در شهرهای بزرگ، موضوع مکانیابی، جانمایی و ساماندهی فضایی مراکز اسکان موقت بوده است. بنابراین پژوهش حاضر با قبول واقعیت حادثه خیز بودن شهر تهران و احتمال بی‌خانمان شدن تعداد بسیاری از شهروندان، به دنبال جستجوهای علمی گزینش مناطقی مستعد جهت استقرار موقت افراد آسیب‌دیده پیش از وقوع سانحه صورت گرفته است. بنابراین جهت انجام این امر معیارهای تأثیرگذار شناسایی و انتخاب گردیده است. روش انجام این پژوهش به صورت توصیفی و تحلیلی صورت گرفته است. و با استفاده از تکنیک‌های تلفیقی سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) بررسی و روش ارزیابی چند عامله(MCE) و نیز مدل سلسله مراتبی(AHP) ، تحلیل و آزمون‌های مکانی عوامل مختلف مؤثر بر استقرار بهینه مراکز اسکان موقت در محدوده مورد مطالعه صورت گرفته است. یافته های پژوهش نشان داده است که: طبقه بندی محدوده‌های مکانی موجود در سطح شهر جهت ایجاد مراکز اسکان موقت در طیف های گوناگون از رنگ تیره تا رنگ روشن انجام گرفته است.نقشه خروجی تولید شده رستری بوده و طیفی از مکان‌های بسیار نامناسب تا بسیار مناسب را نشان می‌دهد. به طوری که نواحی با رنگ تیره‌تر از قابلیت بیشتری برای پذیرش و استقرار سایت‌های اسکان موقت محسوب می-گردند. . و نواحی با رنگ های روشن تر به علت دارا نبودن معیارهای مناسب برای استقرار اینگونه مکان‌ها مناسب برای استقرار اسکان موقت نمی‌باشند.

کلیدواژه‌ها

ساماندهی؛ توزیع فضایی؛ اسکان موقت؛ مدیریت بحران

مراجع

1. احدنژاد، محسن؛جلیلی،کریم وزلفی، علی (1390)، مکان‌یابی بهینه محل‌های اسکان موقت آسیب-دیدگان ناشی از زلزله در مناطق شهری با استفاده از روش‌های چند معیاری و GIS( مطالعه موردی: شهر زنجان)، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 20، شماره23،.صص45-61
2. اسدی نظری، مهرنوش (1383)، برنامه‌ریزی و مکان‌یابی اردوگاه‌های اسکان موقت بازماندگان زلزله، نمونه موردی منطقـه یک شهر شیراز، پایان نامه کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشـگاه تهران، تهران
3. امیدوار، بابک؛ نوجوان، مهدی و برادران شرکاء، محمد (1389) مکان یابی اسکان موقت با استفاده از GIS (مطالعه موردی: منطقه یک شهرداری تهران). دومین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد، صص 1-16
4. حکمت‌نیا، حسن و موسوی، میرنجف(1390)، کاربرد مدل در جغرافیا با تاکید بر برنامه‌ریزی شهری و ناحیه‌ای، انتشارات علم نوین، تهران، چاپ دوم
5. زبر دست، اسفندیار(1380)، کاربرد فرایند سلسله‌مراتبی در برنامه ریزی شهری و منطقه‌ای، نشریهً هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، شماره10، صص37-25.
6. زیاری، کرامت الله(1388)، برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، انتشارات سمت، چاپ دوم
7. سایت شهرداری تهران www.tehran.ir  و سایت شهرداری منطقه 7 تهران
8. سرپناه پس از سانحه(1376)، اداره هماهنگی امداد سوانح سازمان ملل متحد- ژنو، ترجمه و چاپ توسط مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن
9. شجاع عراقی، مهناز و تولایی، سیمین (1390) مکان‌یابی پایگاه‌های پشتیبانی مدیریت بحران با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، منطقه 6 شهرداری تهران، مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال سوم، شماره 10، ص ص 60 – 41.
10. عبدالهی، مجید (1383) مدیریت بحران در نواحی شهری، انتشارات سازمان شهرداریها و دهیاری‌های کشور، چاپ سوم، تهران.
11. علوی، سید علی؛ صباغیان، ناصر؛ پرهیزکار، اکبر و همکاران (1390)، تعیین موقعیت بهینه فضا- مکانی مراکز انتظامی شهر تهران با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) مطالعه موردی: منطقه تهرانپارس، فصلنامه دانش انتظامی، سال سیزدهم، شماره 2 مسلسل 51.،صص 83-110
12. فلاحی، علیرضا(1386)، «معماری سکونتگاههای موقت پس از سوانح»، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
13. محمدی، اشکان و مطوف، شریف(1391)، برنامه‌ریزی برای اسکان موقت در هنگام بحران زلزله با استفاده از منطق فازی و فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی(AHP) مورد مطالعاتی: غرب تهران، گزارش 31، شماره 73-72،
14. هادیانی، زهره و کاظمی را، شمس الله (1389)، مکان‌یابی ایستگاه‌های آتش‌نشانی با استفاده از روش تحلیل شبکه و مدل AHP  در محیط GIS، مطالعه موردی شهر قم، نشریه جغرافیا و توسعه، سال هشتم، شماره پیاپی17، صص99-112
15. Comerio, M. (1998), “Disaster Hit Home New Policy for Housing Recovery”,  University of California Press Ltd, London England.
16. Corsellis, T; Vitale, A. (2005), “Transitional Dettlement Displaced Populations, Published by Oxfam GB in Association with University of Cambridge”, London
17. Phillips B., (2009), “Recovery Disaster”, Published by Taylor & Francis Group
18. Qiang Wu, Siyuan Ye, Xiong Wu, Pei Pei Chen(2004), Risk assessment of earth fractures by constructing an intrinsic vulnerability map, a specific vulnerability map and a hazard map, using Yuci city, Shanxi, china as an example, Environmental Geology, 46: 104-112
19. Sanayei,A. Moousavi.S. Farid, Yazdankhah, (2010) .Group decision making process for supplier selection with vikor under fuzzy. Environment.vol37.pp 24-30
20. Sule Tudes, Nazan Duygu Yigiter(2010), Preparation of land use planning model using GIS based on AHP, Case study Adana-Turkey, Bull Eng Geology Environment, 69: 235-245

UN-Habitat (2006), “A New Start: The Paradox of Crisis”, Journal of Habitat Debate, Vol.12, No.4.