سنجش ارتباط کیفیت کالبدی مسکن با امنیت تصرف در سکونتگاه‌های خودانگیخته‌ی شهری (مورد مطالعه: ناحیه‌ی منفصل شهری نایسر سنندج)

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 6، دوره 7، شماره 28، بهمن 1397، صفحه 75-94   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ژیلا سجادی¹؛ فرید واحدی یگانه^{* 2}؛ اکبر محمدی³

¹دانشیار جغرافیای انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

²کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

³دکترای برنامه‌ریزی شهری، مدیر مرکز آموزش و پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کردستان

چکیده

سکونتگاه‌های غیررسمی به مثابه‌ی یکی از پیامدها و ویژگی‌های بارز شهرنشینی معاصر در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران بوده‌اند. در میان تمام مشکلاتی که این سکونتگاه‌ها دارند، امنیت تصرف، یکی از مهمترین مسائلی است که با آن مواجه هستند. حق تامین سکونت، اصلی اساسی و لازم برای بهبود شرایط زندگی ساکنین در این سکونتگاه‌ها به شمار می‌رود و فقدان آن منجر به عدم تمایل به مشارکت، عدم سرمایه‌گذاری در بهبود مسکن و آسیب‌های روانی در ساکنان می‌شود. هدف این تحقیق، بررسی ارتباط میان امنیت تصرف و کیفیت کالبدی مسکن در ناحیه‌ی خودانگیخته‌ی شهری نایسر شهر سنندج می‌باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش تحقیق توصیفی – تحلیلی است. جمع‌آوری داده‌های پژوهش به روش پیمایشی و با ابزار پرسشنامه انجام شد. نمونه‌گیری به صورت هدفمند بوده و از 7730 خانوار موجود در محدوده، 366 سرپرست خانوار با استفاده از فرمول کوکران با سطح اطمینان 93 درصد برای پرسشگری انتخاب شدند. سپس داده‌های بدست آمده از طریق نرم‌افزار SPSS از جمله آزمون‌های تحلیل عاملی، رگرسیون چندمتغیره، آزمون همبستگی پیرسون، آزمون میانگین و تحلیل مسیر تجزیه تحلیل شدند. نتایج نشان داد که عامل امنیت تصرف مشارکتی با ارزش عددی «846/0» بیش از عوامل امنیت تصرف قراردادی و تجربه‌محور بر کیفیت کالبدی مسکن در نایسر تاثیرگذار بوده است و همچنین نتایج آزمون تحلیل مسیر نشان داد که ارتباط مستقیم و مثبتی میان شاخص‌های امنیت تصرف با کیفیت کالبدی مسکن وجود دارد، بدین صورت که با افزایش شاخص‌های امنیت تصرف، کیفیت کالبدی مسکن در این محدوده نیز افرایش خواهد یافت.

کلیدواژه‌ها

کیفیت مسکن؛ امنیت تصرف؛ سکونتگاه‌های خودانگیخته؛ شهر سنندج؛ نایسر

مراجع

1. آزادی، شیدا (1395)، دگردیسی فضایی ناحیه‌ی پیراشهری (مورد پژوهی: نایسر در حومه شهر سنندج)، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، به راهنمایی دکتر مظفر صرافی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی تهران

2. احمدی، بهمن؛ امین‌زاده گوهرریزی، بهناز (1395)، تحلیل اثرات پایداری اجتماعی بر میزان ادراک امنیت تصرف در سکونتگاه‌های غیررسمی، مطالعات شهری، شماره بیستم، صص 29 – 42

3. ایراندوست، کیومرث (1388)، سکونتگاه‌های غیررسمی و اسطوره‌ی حاشیه‌نشینی. تهران، شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری

4. پیران، پرویز (1381)، باز هم در باب اسکان غیررسمی، فصلنامه هفت شهر، سال سوم، شماره نهم و دهم

5. حبیبی، کیومرث؛ احمدی، بهمن؛ رحیمی، آرمان (1392)، نقش امنیت تصرف بر کیفیت کالبدی مسکن در سکونتگاههای غیررسمی (نمونه مورد مطالعه: محله اسلام آباد 2 شهر ارومیه)؛ مطالعات برنامه‌ریزی شهری، سال اول، شماره 2، صص 29 – 46

6. داداش‌پور، هاشم؛ علیزاده، بهرام (1389)، رابطه بین امنیت تصرف و کیفیت مسکن در سکونتگاه غیررسمی اسلام آباد شهر تهران، هویت شهر، سال پنجم، شماره 7، صص 31 – 42

7. زبردست، اسفندیار (1381)، سکونتگاه‌های خودرو یک راه‌حل یا مشکلی بدون چاره، ماهنامه شهرداریها، سال سوم، شماره 35

8. زنگنه، یعقوب؛ حسین‌آبادی، سعید (1393)، تحلیلی بر امنیت ادراکی تصرف و نقش آن در توانمندسازی و کیفیت مسکن سکونتگاه‌های غیررسمی، نمونه موردی: قلعه نو دهراز سبزوار، برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، سال چهارم، شماره چهارم، صص 157 – 178

9. رحیمی، لیلا؛ عزیزی، طیبه (1396)، بررسی ارتباط بین کیفیت کالبدی مسکن و شاخص‌های امنیت تصرف در مناطق حاشیه‌نشین (موردشناسی: محله‌ی وکیل آباد شهر ارومیه)، جغرافیا و آمایش شهری – منطقه‌ای، شماره 25، صص 203 – 222

10. صرافی، مظفر (1381)، به سوی تدوین راهبرد ملی ساماندهی اسکان غیررسمی – از پراکنده‌کاری گزینشی تا هم‌سویی فراگیر، مجله هفت شهر، شماره نهم و دهم، انتشارات مسکن و شهرسازی سازمان عمران و بهسازی شهری

11. طبیبیان، منوچهر؛ احمدی، بهمن (1396)، تحلیلی بر رابطه میان امنیت تصرف و میزان سرمایه‌گذاری در مسکن در سکونتگاه‌های غیررسمی، نمونه موردی: محله کشتارگاه شهر ارومیه، معماری و شهرسازی آرمانشهر، شماره 19، صص 207 – 215

12. کرمی، سروش؛ کرمی، ساناز؛ فخرایی، عباس؛ ذبیحی، حسین (1393)، بررسی میزان تأثیرپذیری کیفیت مسکن از فاکتورهای امنیت تصرف ادراکی (مورد شناسی: سکونتگاه های غیر رسمی شهر همدان)؛ جغرافیا و آمایش شهری – منطقه‌ای، شماره 13، صص 1 – 20

13. محمدی، اکبر؛ آشوری، کسری؛ رباطی، محمدبشیر (1396)،  تبیین و ارزیابی مؤلفه‌های تاب‌آورینهادی و اجتماعی در سکونتگاه‌های خودانگیخته شهری (مطالعه موردی: ناحیه منفصل شهری نایسر شهر سنندج)، مطالعات شهری، شماره 22، صص 75 – 88

14. واحدی یگانه، فرید (1395)، نقش مشارکت اجتماعات محلی در توسعه پایدار اجتماعی شهرها؛ نمونه موردی: محله سرتپوله سنندج، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته‌ی جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، به راهنمایی دکتر ژیلا سجادی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی تهران

15. Agbola,Tunde and Agunbiade,Elijah, (2009), Urbanization, Slum Development and Security of Tenure:the Challenges of Meetingmillennium Development Goal 7in Metropolitan Lagos, Nigeria, This Chapter is from the volume: de Sherbiniin.

16. Bright, E. M. (2003). Reviving America forgotten neighbohoods: an investigation of inner city revitalization efforts (Vol. 13). Psychology Press.

17. De Soto, H. (2000). The Mystery of Capital: Why Capitalism Triumphs in the West and Failed Everywhere Else. New York: Basic Books.

18. De Souza, F. A. (2001). Perceived security of land tenure in Recife, Brazil. Habitat International, 25(2), 175-190.

19. Doebele, W. (1998). Selected Issues in Urban Land Tenure; Urban and Policies: Issues and Opportunities. Washington D.C.: World Bank.

20. Durand-Lasserve, A., (2006). Informal settlements and the Millennium Development Goals: global policy debates on property ownership and security of tenure. Global Urban Development

21. Durand-Lasserve, A., & Royston, L. (Eds.). (2002). Holding their ground: secure land tenure for the urban poor in developing countries. Earthscan.

22. Garau, P., Sclar, E. D, & Carolini,G. Y. (2005). A home in the city: improving the lives of slum dwellers: (achieving the millennium development goals). Earthscan.

23. Harvey, D (2010). Social justice and the city, Vol 1. University of Georgia press.

24. Huchzermeyer, M., & Karam, A. (2006). Informal settlements: a perpetual challenge?  www. jutaonline .co.za.

25. Jenkins, P, (2001), Strengthening access to land and housing for the poor in Maputo, Mozambique, International Journal of Urban and Regional Research, 23(3).

26. Luke Kiddle, (2011), informal settlers, perceived security of tenure and housing consolidation: CASE STUDIES FROM URBAN FIJi.

27. Macedo, J. (2008). “Urban land policy and new land tenure paradigms: Legitimacy VS. Legality in Brazilian cities”, Land Use Policy 25, 259 – 270.

28. Mukhija, V. (2001). “Enabling Slum Redevelopment in Mumbai: Policy Paradox in Practice”, Housing Studies, 18, 213-222.

29. Porio. E, & Crisol, Ch. , (2004), Property rights , Security of Tenure and the urban poor in Metro Manila. Habitat International, No: 28.

30. UN-HABITAT, (2006), State of the world cities 2006, London,Eartscan.

31. Un Habitat (2003). The Challenge of Slums, United Nation Human Settlements Programme.

32. Van Gelder, J.L., (2009), Legal tenure security, perceived tenure security and housing improvement in Buenos Aires: an attempt towards integration. International Journal of Urban and Regional Research 33.

33. Van Gelder, J.L., (2007), Feeling and thinking: quantifying the relationship between perceived tenure security and housing improvement in an informal neighborhood in Buenos Aires. Habitat International 31.

34. Winayantia, Lana&, C. Lang, Heracles, (2004), Provision of urban services in an informal settlement: a case study of Kampung Penas Tanggul, Jakarta. Habitat International 28 - 41–65.

35. Barrent, C (2011). Geography and ethies: Justice unbound. Progress in human geography.

36. Glesson. B (2006). Australia Heartland: Making space for hope in the suburbs. Allen & Unwin, Sydney.