بررسی جایگاه مصاحبت و هم نشینی در عرفان اسلامی (بر اساس متون عرفانی قرن پنجم تا آغاز قرن هفتم هجری)

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 2، دوره 5، شماره 19، آذر 1392، صفحه 29-56   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

عرفان اسلامی سرشار از تعالیم اخلاقی و الهی است که جدای از سیر و سلوک و رسیدن به هدف متعالی کمال، نوعی آیین نامة اخلاقی و رفتاری به شمار می رود که برنامة جامع و مؤثری در جهت اصلاح روابط اجتماعی و بهبود و تعالی روابط دوستانه ارائه می دهد و مصاحبت و هم نشینی را به فرصتی برای رسیدن به کمالات اخلاقی و انسانی تبدیل می کند. این مقاله با بررسی متون منثور عرفانی قرن پنجم تا قرن هفتم هجری، به تبیین جایگاه مصاحبت و هم نشینی در بینش عرفا می پردازد و با تبیین و توضیح فضیلت دوستی، اهداف، آداب و شرایط آن در سیر و سلوک عرفا، جلوه ای از اجتماعی بودن عرفان اسلامی را نشان می دهد و راهکارهای عملی و نظری مثبتی را در جهت رفع مشکلات اخلاقی در روابط اجتماعی بیان می کند که در دنیای صنعتی معاصر بیش از هر چیز نیاز به آن احساس می شود. 

کلیدواژه‌ها

عرفان اسلامی؛ عارف؛ صحبت؛ روابط اجتماعی

مراجع

1- قرآن .(1367). ترجمة الهی قمشه ای. تهران: بنیاد نشر قرآن.##

2- آمدی، عبد الواحد.( 1337). غرر الحکم و دررالکلم، محمد علی انصاری، تهران: دانشگاه تهران.##

3- ابن ابی بکر، جلال الدین محمد.(1954). جامع الصغیر، قاهره: مکتبة المصطفی البابی.##

4- ابن منور، محمد.(1354). اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابی سعید، محمد رضا شفیعی کدکنی تهران: آگاه.##

5- انصاری، عبدالله.(1372). مجموعه رسائل خواجه عبدالله انصاری، تصحیح محمد سرور مولایی، تهران: توس. ##

6- پناهی، مهین و ثریا کریمی یونجالی .(1391). آموزه‌های اخلاقی وفای به عهد در متون عرفانی، پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، شماره شانزدهم، دهاقان: دانشگاه آزاد اسلامی.##

7- رضی، محمد.(1385). نهج البلاغه، محمد دشتی. قم: الهادی.##

8- سهروردی، ابو نجیب.(1363). آداب المریدین، ترجمه عمربن محمد احمد اشکانی، تصحیح نجیب مایل هروی، تهران: مولی.##

9- سهروردی، عمر بن محمد.(1362). عوارف المعارف، ترجمة ابومنصور عبدالمؤمن اصفهانی، تهران: علمی و فرهنگی.##

10- طوسی، محمد بن حسن.(1380). امالی طوسی، تصحیح بهزاد جعفری و علی اکبر غفاری، تهران: دار الکتب اسلامیه.##

11- عطار، فرید الدین.(1386). تذکره الأولیا، تصحیح محمد استعلامی. تهران: زوار.##

12- غزالی، محمد .(1361). کیمیای سعادت، حسین خدیو جم. تهران: علمی و فرهنگی.##

13- قشیری، عبدالکریم.(1388). رسالة قشیریه، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر. تهران: علمی و فرهنگی.##

14- قمی، عباس.(1389). معدن الجواهر و تنبیه الخواطر، قم: انتشارات مسجد جمکران. ##

15- محمدی ری شهری، محمد.(1362). میزان الحکمه، ترجمه حمید رضا شیخی، قم: دار الحدیث، مکتب الاعلام الاسلامیه.##

16- مجلسی، محمد باقر. (1397). بحار الانوار، تهران: کتاب فروشی اسلامیه.##

17- مستملی بخاری، محمد.(1371). شرح تعرف، محمد روشن، تهران: اساطیر.##

18- نامقی، احمد بن ابوالحسن.( 1386). انس التائبین، تصحیح علی فاضل. تهران: توس.##

19- نامقی، احمد بن ابوالحسن .( 1389). بحار الحقیقه، تصحیح حسن نصیری جامی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.##

20- هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان.(1390). کشف المحجوب، تصحیح محمود عابدی، تهران: سروش.##