بررسی شیوه‌های ترغیب و تحذیر در گلستان سعدی

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 4، دوره 5، شماره 19، آذر 1392، صفحه 95-13   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی از تأثیر گذارترین شخصیت های ادب پارسی است که آثار وی از زمان حیاتش تاکنون با استقبال فراوان مخاطبان همراه بوده است. قرن‌هاست که گلستان و بوستان وی در مراکز آموزشی قدیم و جدید، در ایران و خارج از ایران خوانده می شود. افزون بر زبان آهنگین، رسا و پر تأثیر، توجه شیخ اجل به مسائل اجتماعی و بایدها و نبایدهای اخلاقی، در استقبال مراکز آموزشی و دیگر مخاطبان بی تأثیر نبوده است و همین امر موجب شده است که شیخ شیراز در اذهان بسیاری از فارسی زبانان، بیشتر به عنوان یک معلم اخلاق نقش بندد.
از آن جا که فرا خواندن به زیبایی ها و نیکی ها و بازداشت از بدی ها و زشتی ها از اصلی ترین مباحث و اصول علم اخلاق است و این بن مایه ها با آثار ادبی بویژه گلستان و بوستان شیخ اجل آمیختگی و پیوند استواری دارد. در این مقاله قصد بر آن بوده است که بررسی شود شیخ اجل در کتاب پر ارج گلستان، مخاطبان را به چه اموری ترغیب کرده است و از چه اموری بازداشته است و برای هدایت مخاطبان خود از چه شیوه های ترغیب یا فراخوانی و تحذیر یا بازداشتی بهره برده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که سعدی در گلستان، در 47 مورد مختلف، مخاطب را به فضایل اخلاقی فرا خوانده است و در 73 مورد نیز از رذایل اخلاقی باز داشته است در این مقاله برخی از آن ها بر اساس بسامد نشان داده خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

سعدی؛ گلستان؛ تعلیم و تربیت؛ ترغیب و تحذیر

مراجع

1- قرآن کریم .(1381). مترجم: محمد مهدی فولادوند، قم: انتشارات اسلامی حوزة علمیه.##

2- نهج البلاغه .(1375). مترجم: سید جعفر شهیدی، تهران: علمی فرهنگی.##

3- آقازاده، احمد .(1382). تاریخ آموزش و پرورش ایران، تهران: ارسباران.##

4- امامی، نصرالله .(1385). مبانی و روش های نقد ادبی، تهران: جامی.##

5- ترابی، علی اکبر .(1378). جامعه شناسی ادبیات فارسی، تبریز: فروغ آزادی.##

6- خرمشاهی، بهاءالدین .(1384). «نظری به طنز سعدی»، مجله سعدی شناسی، دفتر هشتم، صص 105- 96، به کوشش کورش کمالی سروستانی، شیراز: دانش نامه فارس.##

7- راستگو، محمد .(1387). تجلی قرآن و حدیث در شعر فارسی، تهران: سمت.##

8- سروش، عبدالکریم .(1375). اوصاف پارسایان، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.##

9- سعدی، مصلح بن عبدالله .(1387). گلستان سعدی، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.##

10- سعدی، مصلح بن عبدالله .(1363). گلستان سعدی، تصحیح محمد خزائلی، تهران: جاویدان.##

11- سعدی، مصلح بن عبدالله .(1363). کلیات سعدی، به اهتمام محمدعلی فروغی، تهران: امیرکبیر.##

12- سعدی، مصلح بن عبدالله .(1384). گلستان سعدی، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: ققنوس##

13- شمیسا، سیروس .(1368). نگاهی تازه به بدیع، تهران: فردوس##

14- صیادکوه، اکبر، پریسا ظهیر امامی و آزاده نجفیان .(1389). «بررسی عنصر شخصیت در حکایت های بوستان سعدی»، بوستان ادب، جلد دوم، صص 157-131. شیراز: دانشکده ادبیات و علوم انسانی##

15- غزالی، محمد .(1351). نصیحه الملوک، تصحیح جلال الدین همایی، تهران: انجمن آثار ملی.##

16- غزالی، محمد.(1381). کیمیای سعادت، جلد دوم، تصحیح احمد آرام، تهران: گنجینه.##

17- معین، محمد .(1377). فرهنگ فارسی، جلد یک، تهران: امیرکبیر.##

18- یحیی بن عدی .(1371). تهذیب الاخلاق، ترجمه و تصحیح محمد دامادی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).##

19- یوسفی، غلامحسین .(1378). درس زندگی گزیده قابوس نامه، تهران: علمی.##