برخی ظرافت‌های بلاغی و معنایی پنهان تعلیمی در سخن سعدی

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 5، دوره 6، شماره 21، خرداد 1393، صفحه 109-126   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

برخی عبارات و اشعار گلستان و بوستان سعدی، علیرغم ظاهری ساده، انواعی از درهم‌تنیدگی های معنائی دارند که با نگاه اول و تکیه بر بلاغت مألوف نمی‌‌توان به عمق معنائی آنها پی برد. سعدی گاهی ژرف ساخت‌های معنائی را با ایجاد شبکه ارتباطی پیچیده ای از کلمات که در مواردی با صنایع ادبی هم تقویت می‌شود ایجاد می‌کند. تسلط سعدی بر زبان فارسی، باریک اندیشی، آگاهی از علوم مختلف،‌ تجربه‌های زیادی که در سفر داشته و آشنایی با فرهنگ‌های متفاوت، از عواملی است که سبب ایجاد معانی پنهان در آثار او شده است. مهمتر آن که دقت و اهتمام سعدی برای ایجاد اثری تعلیمی و آموزنده، در روساخت و ژرف ساخت ابیات پدیدار است و گاه بر شارحان نیز پوشیده باقی مانده است. در این مقاله تلاش شده تا برخی ابیات و عبارات سعدی که ظرایف بیانی و معنائی پنهان در آنها بر شارحان سخن وی پوشیده مانده ‌است، بازخوانی و معنا شود.

کلیدواژه‌ها

سعدی؛ معنای تعلیمی ابیات؛ شروح گلستان و بوستان؛ ظرافت های کلامی؛ مهارت‌های بلاغی

مراجع

- خزائلی، محمد .(1344). شرح گلستان، تهران: علمی.

 2- --------- .(1368). شرح بوستان، تهران: جاویدان.

3- خطیب رهبر، خلیل .(1348). گلستان، تهران: بنگاه مطبوعاتی صفیعلیشاه.

4- سودی .(1374). شرح سودی بر گلستان سعدی، ترجمه حیدر خوش طینت و همکاران، تبریز: مرکز نشر فرهنگی بهترین.

5- شمیسا، سیروس .(1381). نگاهی تازه به بدیع، تهران: فردوس.

6- ناتل خانلری، پرویز .(1378). دستور تاریخی زبان فارسی، تهران: توس.

7- یوسفی، غلامحسین .(1381 الف). بوستان سعدی، تهران، خوارزمی.

8- -------------- .(1381 ب). گلستان سعدی، تهران، خوارزمی.

9- یاقوت حموی .(1955). معجم البلدان، بیروت: دارصادر و دار بیروت.

www.daneshname.roshd.ir -10