بررسی تطبیقی مدح بحتری و عنصری

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

شناسنامه علمی شماره، دوره 8، شماره 29، اردیبهشت 1393، صفحه 23-41   

نویسندگان

یحیی معروف¹؛ آرمین ستاروند²

¹عضو هیأت علمی گروه ادبیات عرب، دانشگاه رازی کرمانشاه(دانشیار).

²دانش‌آموخته مقطع کارشناسی ارشد ادبیات عرب، دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

اشعار مدحی بخش قابل توجهی از اشعار فارسی و عربی را به خود اختصاص داده‌اند. مدیحه‌سرایی به عنوان یکی از گونه‌های مختلف ادبی بارها مورد توجه شاعران پارسی‌زبان و عرب‌زبان در دوره‌های مختلف قرار گرفته است. عنصری شاعر پارسی‌گو، و بحتری شاعر عرب‌زبان، در این عرصه طبع‌آزمایی کرده‌اند. بحتری شاعر دربار عباسی، و عنصری شاعر دربار غزنوی، که هر دو به مدح خلفا، سلاطین، وزرا و کارمداران عصر خود پرداخته‌اند. بین دو شاعر مضامین مشترک و متفاوتی است که تحت تأثیر عوامل محیطی زندگی آن دو به وجود آمده است. این مقاله برآن است تا به این سؤال‌ها پاسخ دهد: هدف از مدح در اشعار دو شاعر چیست؟ آیا هر دو شاعر به مدح شخصیت‌های اساطیری، باستانی ایران و اکاسره ساسانی پرداخته‌اند؟ میزان اخلاص در مدح، در شعر دو شاعر در چه مرتبه‌ای قرار دارد؟ دو شاعر چهره ممدوح خود را چگونه ترسیم کرده‌اند؟

کلیدواژه‌ها

مدح؛ بحتری؛ عنصری بلخی؛ ادبیات تطبیقی

مراجع

الجنّان، مأمون بن محیی الدین. 1414ق، البحتری دراسهًْ نقدیهًْ حول فنونه الشعریهًْ، الطبعهًْ الاولی، بیروت: دارالکتب العلمیهًْ.

دبیرسیاقی، محمد. 1363ش، دیوان عنصری بلخی، چاپ دوم، تهران: کتابخانه سنایی.

شروانی، خاقانی. 1362ش، دیوان خاقانی شروانی، تهران: ارسطو.

صفا، ذبیح الله. 1387ش، تاریخ ادبیات ایران،چاپ هجدهم، تهران: فردوس.

ضیف، شوقی. 2001م، تاریخ الادب العربی(العصرالعباسی الثانی)، چاپ دوازدهم، القاهره: دائرهًْ المعارف.

الفاخوری، حنا. 1385ش. تاریخ الادب العربی، چاپ چهارم، تهران: توس.

فاووق الطباع، عمر. 1420ق، دیوان البحتری، بیروت: شرکهًْ دارالأرقم بن أبی الأرقم.

فروزانفر، بدیع الزمان. 1380ش، سخن و سخنوران، چاپ چهارم، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.

قبادیانی، ناصرخسرو. 1353ش. دیوان، به تصحیح مجتبی مینوی و همکارش، تهران: دانشگاه تهران.

وزین‌پور، نادر. 1374ش، مدح داغ ننگین بر سیمای ادب فارسی، تهران: معین.

 

مجلات و پایان‌نامه‌ها

ایمانیان، حسن و همکاران. 1389ش، «جامعه آرمانی(با نگاهی به مدایح ابن رومی)»، مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، تهران، شماره 17-4.

شرفیابی، محمد. 1388ش، «المدح فی الشعر العربی القدیم»، پایان‌نامه دکترا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران.

غلامرضایی، محمد. 1385ش. «طرز عنصری(ویژگی‌های زبانی و بیانی اشعار عنصری)»، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تهران، شماره 24.

میرزایی، فرامرز و همکاران. 1389ش، «استدعاء الشخصیّات السّاسانیهًْ فی شعر البحتری»، مجلهًْ العلوم الانسانیهًْ الدولیهًْ، طهران، شماره5-4.