تطبیق نمادها در دو اسطوره نارنج و ترنج و آزیریس

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

شناسنامه علمی شماره، دوره 8، شماره 29، اردیبهشت 1393، صفحه 129-151   

نویسندگان

زهرا یزدان پناه¹؛ آسیه قوامی²

¹عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لارستان(مربی).

²عضو هیأت علمی گروه دروس عمومی و معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لارستان(مربی(.

چکیده

ادبیات وقصه‌های عامیانه می‌تواند ترکیبی از عناصر مذهبی یا اسطوره‌ای داشته باشد که به مسائل روزمره زندگی توجه نشان می‌دهد.مقال حاضر در پی بررسی مقابله‌ای و تطبیقی داستان کهن «نارنج و ترنج» ایرانی در دو نسخه روایی لارستان و الموت قزوین با اسطوره «آزیریس مصری» با محوریت خدایان نباتی به صورت قهرمانان داستان، و نمادها در هر سه داستان است. برجسته‌ترین نتایجی که از این پژوهش قابل توجه است عبارت‌اند از چگونگی زایش، مرگ و رستاخیز قهرمانان داستان، تجلی خدایان نباتی در گیاهان و باور به جاودانگی روح و در نهایت اهمیت پوشش گیاهی به‌ویژه درخت سدر(کُنار) در اسطوره عامیانه لارستانی و اسطوره آزیریس مصری.

کلیدواژه‌ها

اسطوره؛ ادبیات عامیانه؛ نارنج و ترنج؛ آزیریس؛ درخت کُنار؛ نماد

مراجع

قرآن کریم

الیاده، میرچا. 1372، رساله‌ای در تاریخ ادیان، ترجمه جلال ستاری، تهران: سروش.

ایونس، ورونیکا. 1375، اساطیر مصر، ترجمه باجلان فرخی، تهران: اساطیر.

بهار، مهرداد. 1373، جستاری چند در فرهنگ ایران، تهران: انتشارات فکر روز.

بهار، مهرداد. 1384، از اسطوره تا تاریخ، تهران: چشمه.

بهار، مهرداد، 1376، پژوهشی در اساطیر ایران، چاپ دوم، تهران: آگاه.

فردوسی، ابوالقاسم. 1376، شاهنامه، به کوشش سعید حمیدیان بر اساس چاپ مسکو، چاپ چهارم، تهران: قطره.

فرضی پور، داریوش.1390، راهی به جهان راز: نگاهی به مانندگی‌ها و آمیختگی‌های اساطیر ایران، یونان، روم، چین و بین النهرین، قم: بوستان کتاب.

کریستن سن، آرتور. 1368، نخستین انسان و نخستین شهریار در تاریخ افسانه‌های ایران، ترجمه احمد تفضلی و ژاله آموزگار، ج 2، تهران: نشر نو.

گریمال، پیر. 1367، فرهنگ اساطیر یونان و رم، ترجمه احمد بهمنش، ج 1، تهران: امیرکبیر.

محجوب، محمدجعفر. 1378، ادبیات عامیانه ایران، به کوشش حسن ذوالفقاری، چاپ چهارم، ج 1و 2، تهران: نشر چشمه.

مولانا، جلال الدین محمد بلخی. 1372، مثنوی معنوی، به تصحیح دکتر محمد استعلامی، دفتر سوم، چاپ سوم، تهران: زوار.

مهتدی(صبحی)، فضل الله. 1385، قصه‌های صبحی(افسانه‌های کهن ایرانی) ، چاپ چهارم، ج 2، تهران: جامی.

وثوقی، محمد باقر. 1280، لارستان، تهران: پژوهش‌های فرهنگی.

 

مقالات

احمدی زاده، زهرا سادات. 1389، «جایگاه درخت کُنار در فرهنگ و باورهای عامیانه مردم لارستان»، قابل دسترسی در تارنما بنیاد بازشناسی لارستان کهن(حوزه مطالعات جنوب و خلیج فارس).

رضایی دشت ارژنه، محمود. 1389، «بررسی تحلیلی تطبیقی سیاوش، آزیریس و آتیس»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، دانشگاه آزاد جیرفت، سال چهارم، شماره 13.

فرهادی، مرتضی. 1372، «درختان مقدس و فرهنگ ایرانی». مجله آینده، سال نوزدهم، شماره 6-4.