تهیه­ ی ابزار مشارکت شهری و برآورد پایایی و روایی آن (مورد مطالعه: شهر کرمانشاه)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 6، دوره 4، شماره 11، خرداد 1393، صفحه 149-180   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

یکی از مفاهیم مورد توجه جامعه‌شناسان (خاصه جامعه‌شناسان و برنامه‌ریزان شهری) سنجش مفهوم مشارکت شهری است. با توجه به این که این مفهوم کاربرد فراوانی در مطالعات شهری دارد، تهیه ابزاری پایا برای آن مهم و مؤثر است. هدف از این مطالعه این است که ابزار مشارکت شهروندان را مورد بازنگری قرار داده و آن را به‌ عنوان ابزاری هنجاریابی شده در دسترس پژوهشگران حوزه‌ی علوم اجتماعی قرار دهد. برای پاسخ و دستیابی به این هدف، نمونه‌ای 400 نفری از شهروندان بالای 20 سال شهر کرمانشاه به‌صورت تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند و فرم مشارکت شهری را تکمیل کردند. نتایج تحلیل به‌دست‌آمده با استفاده از نرم‌افزار SPSS21 و Amos21 تحلیل شدند. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، روش تحلیل عاملی مرتبه‌ی دوم با استفاده از مدل اندازه‌گیری نشان‌دهنده‌ی ساختار چهار مؤلفه‌ای مقیاس میزان مشارکـت در نمونه‌ی مورد مطالعه است. نتایج حاصل از مدل عاملی تأییدی مرتبه‌ی دوم برای سنجش میزان مشارکت نشان می‌دهد که این مفهوم از چهار بعد (اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی) تشکیل شده است. شاخص‌های تطبیقی و مقتصد محاسبه‌ شده برای ارزیابی کلیت مدل عاملی نشان می‌دهند که شاخص برازش تطبیقی CFI برابر 89/0، شاخص برازش شده تطبیقی مقتصد PCFI برابر 726/0، شاخص ریشه‌ی دوم میانگین مربعات باقیمانده یا  RMSEA برابر 069/0، نسبت کای اسکوئر به درجه‌ی آزادی CMIN/DF برابر 91/2 است که در مجموع وضعیت بهبودی را برای مدل نشان می‌دهد. درمجموع داده‌های گردآوری ‌شده می‌توانند مدل را مورد حمایت قرار دهند و از طرفی این نتیجه بر اساس چارچوب نظری نیز منطقی و صحیح است. از طرفی می‌توان نتیجه گرفت که پرسشنامه میزان مشارکت دارای سه عامل (آگاهی نسبت به مشارکت شهری، تمایل به مشارکت شهری و میزان مشارکت شهری در چهار بعد) است که در سازمان‌ها مورد استفاده و برای برنامه‌ریزی‌های اجتماعی و فرهنگی سودمند است.

کلیدواژه‌ها

پایایی؛ روایی؛ میزان مشارکت؛ شهروندان؛ مشارکت شهری

مراجع

-     ادیبی سده، مهدی و هاکب هارطونیان. (1386). بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت اجتماعی – سیاسی و فرهنگی ارامنه­ی جلفای اصفهان، سیاست داخلی، سال اول، شماره­ی دوم، صص 65-35.

-     ازکیا، مصطفی و غلامرضا غفاری. (1380). بررسی رابطه­ی بین اعتماد و مشارکت اجتماعی در نواحی روستایی شهر کاشان، مجله­ی نامه علوم اجتماعی، شماره­ی 17 (از صفحه 3 تا 32).

-         ازکیا، مصطفی؛ غفاری، غلامرضا. (1383). توسعه­ی روستایی با تأکید بر جامعه­ی روستایی ایران، تهران: نشر نی.

-         ایوبی، حجت الله. (1379). اکثریت چگونه حکومت می­کند؟، تهران: سروش.

-     باقری بنجار عبدالرضا و ماریا رحیمی. (1391). بررسی رابطه­ی میزان احساس تعلق اجتماعی شهروندان با میزان مشارکت اجتماعی، فرهنگی و سیاسی آنان (شهروندان مناطق 3 و 12 شهر تهران)، فصلنامه­ی مطالعات جامعه­شناسی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، سال دوم، شماره­ی پنجم، صص 143-170.

-         برادبری، تراویس و جین گریوز. (1384). آزمون هوش هیجانی، ترجمه­ی حمزه گنجی، تهران: نشر ساوالان.

-         پوراحمد، احمد. (1388). مدیریت فضای سبز شهری منطقه­ی 9 شهرداری تهران، پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره­ی 69، صص 50-29.

-     تقوایی، مسعود، رسول بابانسب و چمران موسوی. (1388). تحلیلی بر سنجش عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان در مدیریت شهری، مجله­ی مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، دوره­ی 1، شماره­ی 2، صص 54-33.

-     حکمت­نیا، حسن و میرنجف موسوی. (1386). سنجش میزان و عوامل مؤثر بر رضایتمندی شهروندان از عملکرد شهرداری (مطالعه­ی موردی: شهر یزد)، مجله­ی جغرافیا و توسعه، سال پنجم، شماره­ی 9، صص 208-181.

-     حناچی، پرویز و زینب تقی پور اناری.  (1390). بازشناسی چالش­های حقوقی شهرداری به منزله­ی نهاد اجتماعی، مجموعه­ی مقالات همایش علمی شهرداری به منزله­ی نهاد اجتماعی، جلد دوم، صص 189-215.

-     ربانی، علی و وحید قاسمی. (1381). نگرش مردم شهر اصفهان در مورد آسیب­های نظام اجتماعی ایران با تأکید بر تحلیل آسیب دین­گریزی در جامعه، مجله­ی جامعه­شناسی ایران، دوره­ی چهارم، شماره­ی سوم، صص148-165

-     رضادوست، کریم. (1388). بررسی عوامل مؤثر در مشارکت اجتماعی شهروندان، جامعه­ی شهری شهر ایلام، جامعه­شناسی کاربردی، سال بیستم، شماره­ی پیاپی 35، شماره­ی 3، صص 110-97.

-     زاهد زاهدانی، سید سعید و سیدمحسن زهری بیگدلی. (1391). مدیریت شهری و تبیین مشارکت اجتماعی شهروندان در شهرداری، فصلنامه­ی علمی پژوهشی مطالعات جامعه­شناسی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، سال دوم، شماره­ی پنجم، صص، 83-120.

-         سعیدی رضوانی، هادی. (1384). شهرسازی مشارکتی برای سامان­دهی قلعه­ی آبکوه مشهد، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران.

-     شریفیان ثانی، مریم. (1380). مشارکت شهروندی، حکمروایی شهری و مدیریت شهری، فصلنامه­ی مدیریت شهری، سال دوم، شماره­ی 8، صص 45.

-         علوی تبار، علیرضا. (1379). بررسی الگوی مشارکت شهروندان در اداره­ی امور شهرها، تهران: انتشارات سازمان شهرداری­ها.

-     غفاری، غلامرضا. (1380). بررسی موانع اجتماعی ـ فرهنگی مرثر برمشارکت اجتماعی ـ اقتصادی سازمان یافته (در قالبNGOها) در جامعه­ی روستایی ایران، موسسه­ی مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران.

-     قدیری، لقمان. (1390). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت اجتماعی دانشجویان (مطالعه­ی موردی دانشجویان دانشگاه شیراز)، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز.

-     گنجی، محمد. (1382). بررسی علل عدم مشارکت دانشجویان در تعاونی­های دانشجویی (مطالعه­ی موردی: دانشجویان گرایش تعاون و رفاه اجتماعی دانشگاه یزد)، مجله­ی تعاون دوره­ی جدید، شماره­ی 145، صص 65-59.

-         محسنی، منوچهر. (1379). بررسی آگاهی­ها، نگرش­ها و رفتارهای اجتماعی فرهنگی در ایران، تهران: دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی.

-         مقیمی، سیدمحمد. (1382). اداره­ی امور حکومت­های محلی، مدیریت شوراها و شهرداری­ها، تهران: انتشارات سمت.

-         میسرا، آر پی. (1374). برداشتی نو از مسائل توسعه، مجله­ی گزیده مسائل اقتصادی-اجتماعی، شماره­ی 46.

-     نمازی، محمدباقر. (1380). بررسی وضع موجود تشکل­های غیردولتی ایران، مجموعه­ی مقالات نقش و جایگاهدر عرصه­ی فعالیت ملّی و بین المللّی، تهران، دفتر تحقیقات سیاسی وزارت کشور

-         نوروزی، فیض الله و مهناز بختیاری. (1388). مشارکت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن، فصلنامه­ی راهبرد، سال 18، شماره­ی 53، صص. 249-269.

-         نیازی، محسن و غلامرضا غفاری. (1386). جامعه­شناسی مشارکت، تهران: انتشارات نزدیک.

-     وحیدا، فریدون و نیازی. (1383). تأملی در مورد رابطه­ی بین ساختار خانواده و مشارکت اجتماعی در شهر کاشان، مجله­ی نامه­ی علوم اجتماعی، شماره­ی 23، صص 117-146.

-     اله زیاری، کرامت، وحید نیک پی و علی حسینی. (1392). سنجش میزان مشارکت شهروندان در مدیریت شهری بر اساس الگوی حکمرانی خوب شهری مطالعه­ی موردی؛ شهر یاسوج، فصلنامه­ی مسکن و محیط روستا، شماره­ی، 32(141)، صص، 86-69.

-          Gettler, Meric S and David A. Wolfe(2009), “Innovation and Social Learning: Institutional Adaptation in an Era of Technological Change”, Program on Globalization and Regional Innovation Systems Munk Center for International Studies, University of Toronto.

-          Heelsum,  A .V. (2002). “The Relationship Between Political Participation and Civic Community Of Migrants in The Netherlands”. Journal of International Migration and Integration: Vol. 3, No. 2, pp.179- 200.

-          Lee, C.E., Gim, G., Yoo, B (2009). The Effect of  Rrelationship Quality on Citizen Satisfaction with Electronic Government Services.The Marketing Management Journal. Vol.19, No. 2.

-          Van Ryzin, G., at all (2004). Divers and Consequences of Citizen Satisfaction: An Application of the American Customer Satisfaction Index Model to New York City.Public Administration Review. Vol.  64, No. 3.

-          Zimmermann, N.E. (1996). Ein klimasensitives, räumliches Vegetationsmodell für die alpine Stufe der Schweiz. Ph.D. Thesis, Universität Bern.