گذار به مدرنیته در شعر ابتهاج و مقایسه آن با مدرنیته غربی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 1، دوره 8، شماره 30، مرداد 1393، صفحه 7-27   

نویسندگان

یدالله طالشی¹؛ حسن خانجانی²؛ صدیقه جعفرزاده ‌مقدم³

¹* عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر.

²** مدرس دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر.

³دانش‌آموخته رشته زبان و ادبیات فارسی، مقطع کارشناسی ارشد.

چکیده

در مباحث نقد ادبی سنت، و نوگرایی(مدرنیسم) یکی از اصلی‌ترین مسائل در حوزه هنر و ادبیات است. به ویژه در جوامعی که دوره گذار را طی می‌کنند، دشوارترین و در عین حال تکنیکی‌ترین مسأله است؛ به خصوص پیوند سنّت و نوگرایی. با ظهور آشکارای شعر نو در عرصه ادبیات فارسی چهره‌های سرشناسی پای در میدان نوپردازی نهادند که یکی از بارزترین این چهره‌ها هوشنگ ابتهاج(ه.الف.سایه) بود. شاعری که می‌توان گفت به ایجاد نوعی اتحاد و همبستگی محکم میان سنّت و مدرنیسم دست یافته است و این پیوند را در اشعارش به وضوح می‌توان دید. مقاله حاضر با بررسی اشعار ابتهاج جلوه‌های سنّت‌گرایی و نوگرایی در اشعار وی، و چگونگی پیوند این دو مقوله متمایز می‌پردازد؛ و نشان خواهد داد که هوشنگ ابتهاج نه مخالف سنت است و نه مخالف مدرنیته، بلکه در جهت پیوند میان آن دو از هیچ تلاشی فروگذار نیست.

کلیدواژه‌ها

هوشنگ ابتهاج؛ ادبیات؛ سنت؛ مدرنیسم؛ نقد

مراجع

ابتهاج، هوشنگ. 1330، سراب، تهران: صفی‌علی شاه.

ابتهاج، هوشنگ. 1334، زمین، تهران: نیل.

ابتهاج، هوشنگ. 1352، نخستین نغمه‌ها، رشت: طاعتی.

ابتهاج، هوشنگ. 1370، شبگیر، تهران: زوّار.

ابتهاج، هوشنگ. 1378، راهی و آهی(منتخب هفت دفترشعر ابتهاج)، انتشارات سخن.

ابتهاج، هوشنگ. 1380، تاسیان، نشر کارنامه.

ابتهاج، هوشنگ. 1388، سیاه مشق(شامل سیاه‌مشق‌های 1-4 و یازده شعر جدید)، نشر کارنامه.

اکبری بیرق، حسن. 1388، روی خاک ایستاده‌ام(درآمدی بر مدرنیته در شعر معاصر)، سمنان: دانشگاه سمنان

امین‌پور، قیصر. 1384، سنت و نوآوری در شعر معاصر، تهران: علمی فرهنگی.

شمس لنگرودی. 1378، تاریخ تحلیلی شعر نو، چاپ سوم، ج اول، تهران: نشر مرکز.

عابدی، کامیار.1390، در زلال شعر(بررسی زندگی و شعر ابتهاج)، چاپ سوم، تهران: نشرثالث.

کاخی، مرتضی. 1368، روشن‌تر از خاموشی، تهران: آگاه.

گلبن، محمد. 1354، نقد و سیاحت(مجموعه‏ مقالات و تقریرات‏ دکتر فاطمه سیاح)، تهران: نشر توس.

محمدی، حسنعلی. 1372، از بهار تا شهریار، ج2، تهران: ارغنون.

نوری‌علا، اسماعیل. 1348، صور و اسباب در شعر امروز ایران، تهران: بامداد.

 

مقالات

زیار، محمد و صدیقه شرکت مقدم. ، بهار 1388، «بررسی تطبیقی خواهرم و عنکبوت جلال آل‌احمد با طاعون و بیگانه آلبر کامو»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، دوره 3، شماره 9: صص 87-101.