نگاهی تطبیقی به طنز سیاسی بهار و الرصافی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 4، دوره 8، شماره 31، آبان 1393، صفحه 59-71   

نویسندگان

صادق ابراهیمی کاوری¹؛ فاطمه اسدی²

¹عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد آبادان- ایران

²دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عرب دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران- ایران .

چکیده

طنز و طنزپردازی نزد اهل ادب و به‌خصوص شاعران یکی از روش‌های بیانی می‌باشد که با توجه به قدرت تأثیرگذاری فراوان بر ذهن خواننده، از دیرباز تا به امروز مورد توجه ادیبان بوده است. در میان شاخه‌های متنوع طنز، طنز سیاسی از کاربرد بیش‌تری برخوردار است، به طوری که شاعران بزرگ بسیاری از این هنر در سروده‌های خود بهره جسته‌اند. از میان شاعران معاصر‌ ایرانی ملک الشعرای بهار و در شعر معاصر عربی، معروف الرصافی، با توجه به جایگاه ادبی و سیاسی ویژه‌ای که از آن برخوردار بودند، توانسته‌اند که در این زمینه هنرآفرینی نمایند. نویسندگان مقاله حاضر برآن‌اند با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی ضمن بیان مفهوم طنز و انگیزه‌های طنزپردازی به بررسی تطبیقی طنز سیاسی در شعر دو شاعر بزرگ معاصر ایرانی و عرب بپردازند. 

کلیدواژه‌ها

طنزپردازی؛ شعر معاصر؛ سیاست؛ حکومت؛ استعمار

مراجع

کتب فارسی

انوشه، حسن. 1381، فرهنگنامه ادبی فارسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ.

بهار، محمد تقی. 1387، دیوان ملک الشعراء بهار، تهران: انتشارات نگاه.

حلبی، علی اصغر. 1377، تاریخ طنز و شوخ طبعی، تهران: انتشارات بهبهانی.

خرمشاهی، بهاء الدین. 1382، حافظ حافظه ماست، تهران: نشر قطره.

زرقانی، مهدی. 1383، چشم انداز شعر معاصر ایران، تهران: نشر ثالث.

سپانلو، محمد علی. 1382، ملک الشعراء بهار، چاپ دوم، تهران: انتشارات طرح نو.

کتب عربی

ابراهیمی کاوری، صادق. 2004، السخریة و الأدب، دمشق: المعرفة.

ابن منظور. 1988، لسان العرب، بیروت: داراحیاء التراث العربی.

ادونیس. 1983، مقدمة للشعر العربی، بیروت: دارالعودة.

البقاعی، ایمان یوسف. 1994، معروف الرصافی نار أم کلم، بیروت: دارالکتب العلمیة.

الرصافی، معروف. 2000، الدیوان، بیروت: دارالمنتظر.

عطیة الله، احمد. 1964، سیکولوجیة الضحک، چاپ دوم، قاهره: دار النهضة العربیة.

العقاد،عباس محمود. بی تا، جحا الضاحک المضحک، بیروت: دارالعلم.

فرشوخ، محمد امین. 1989، ادب الفکاهة فی لبنان، بیروت: دارالفکر.

 

مقالات

ابراهیمی کاوری، صادق و سکینه اسدی و رضوان لرستانی. 1392، «تطبیق مضامین شعری ملک الشعرای بهار و سامی البارودی»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، دانشگاه آزاد جیرفت، شماره 25: صص116-95.

چناری، عبدالامیر. 1384، «طنز در شعر حافظ»، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 46 و 45، صص 52-39.