ارزیابی مکتب یوگا در ترازوی قرآن، برهان و عرفان

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 6، دوره 5، شماره 18، تیر 1393، صفحه 97-117   

نویسندگان

سیده آسیه سید¹؛ عزیزالله سالاری²

¹عضو هیأت علمی واحد بهبهان.

²عضو هیأت علمی دانشگاه صدا و سیما.

چکیده

یوگا از ریشه یوج معادل فارسی یوغ به معنای پیوستن، مهارکردن و جفت کردن است. این آیین بر پایه‌های فلسفه سانک‌هیا بنا شده، با این تفاوت که یوگا خداباور است. پتانجالی- حکیم بزرگ هند- مؤسس یوگا بوده که کتاب «یوگاسوترا» تألیف سده‌های چهارم و یا پنجم پیش از میلاد، منسوب به او بوده و یوگا را توقف نوسان‌های فعالیت ذهنی تعریف می‌کند. یوگا نه یک نظام فلسفی، نه یک سامانه جامع عرفانی و نه یک دین است؛ بلکه انضباطی اخلاقی، بدنی و فکری به هدف آرامش جسم و جان است. اما نقدهایی چند از نظر روش‌شناسی و معرفت‌شناسی، خدامحوری و عرفان، سلوک سکولار و غیر وحیانی بودن آن و نیز عدم آرامش راستین، عدم تطابق با فطرت الهی و خلاصه نادیده‌گرفتن خطوط قرمز جنسی و مرزهای حلال و حرام بر آن وارد است که ما در این مقاله به اصول، آموزه‌ها و نیز نقد آن‌ها از نگاه قرآن، عرفان و برهان می‌پردازیم.

کلیدواژه‌ها

یوگا؛ سانک هیا؛ کتب مقدس هندو؛ تانترا؛ عرفان؛ سلامتی و آرامش

مراجع

قرآن کریم.

بیدل دهلوی، عبدالقادر. 1376، کلیات بیدل، به کوشش اکبر بهداروند و پرویز عباسی داکانی، تهران: الهام.

چاترجی، ساتیش چاندرا و موهان داتا دریندا. 1384، معرفی مکتب‌های فلسفی هند، ترجمه دکتر فرناز ناظرزاده کرمانی، قم: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.

تی. شاه، جی. 1385، یوگای شفابخش، مهرآور جعفر نادری، تهران: دایره.

راداکریشنان، سروپالی. 1367، تاریخ فلسفه شرق و غرب، جلد اول، ترجمه خسرو جهانداری، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

شارامون، شیلا و باجینسکی، بودو. 1384، چاکرا درمانی، ترجمه رایمون شهابی، تهران: افکار.

شایگان، داریوش. 1389، ادیان و مکتب‌های فلسفی هند، تهران: انتشارات امیرکبیر.

مطهری، مرتضی. 1387، فطرت، تهران: صدرا.

نیرانجاناندا، سوامی. 1384، گنجینه اسرار یوگا، ترجمه جلال الدین موسوی نسب و ساناز فرهت، تهران: انتشارات فردوس.

هایچ، الیزابت. 1381، انرژی جنسی و یوگا، ترجمه فرامرز جواهری نیا، تهران: بدیهه.

یوگاناندا، پاراماهانسا. 1380، شرح زندگی یوگی، ترجمه انجمن مترجمین، تهران: نشر تعالیم حق.