روش دروزه در تعیین ترتیب نزول سوره های قرآن کریم

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 2، دوره 5، شماره 19، آبان 1393، صفحه 25-42   

نویسندگان

امیر احمدنژاد¹؛ عاطفه محمدزاده²

¹* عضو هیأت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان(استادیار).

²** کارشناس ارشد علوم قران و حدیث دانشگاه اصفهان.

چکیده

تاریخ‌گذاری سوره‌های قرآن، دانشی است که پیرامون تعیین دقیق یا تقریبی تاریخ و ترتیب نزول این واحدهای وحیانی بحث می‌کند. محمد عزّه دروزه در «تفسیر الحدیث» با توجه به روش تفسیری و صبغه تاریخی خود، بیش‌ترین تلاش را در این مورد با استفاده از آیات قرآن، فهرست‌های ترتیب نزول و منابع روایی انجام داده است. او با اعتقاد به اصول و مبانی خاص خود که از باورهایش در زمینه علوم قرآنی و مباحث تاریخی به دست آمده، روش‌هایی را در تاریخ‌گذاری قرآن به کار می‌گیرد و به نتایج جدیدی پیرامون زمان وقوع و چگونگی حوادث تاریخ صدر اسلام دست می‌یابد. مهم‌ترین شیوه‌های او را می‌توان تحت عناوین اولویت‌بندی در استفاده از منابع تاریخ‌گذاری، مرتب کردن سوره‌ها بر مبنای مطلع آن‌ها، تکیه بر نقاط عطف تاریخی، استناد به شأن نزول آیات، تأمل در سیر تاریخی تشریع احکام و دقت در زمان نزول آیات و سور متشابه طبقه بندی و تحلیل کرد.

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ تاریخ‌گذاری؛ ترتیب نزول؛ تفسیر تاریخی؛ روش تفسیری؛ تفسیر الحدیث

مراجع

کتابنامه

قرآن کریم.

دروزه، محمد عزّه. 1384، عصر النبی صور مقتبسة من القرآن الکریم، چاپ دوم، بیروت: المکتبه العصریه.

دروزه، محمد عزّه. 1429، التفسیر الحدیث ترتیب السور حسب النزول، چاپ سوم، تونس: دار الغرب الإسلامیه.

دروزه، محمد عزّه. بی تا، سیرة الرسول صور مقتبسة من القرآن الکریم، بیروت: المکتبه العصریه.

زمخشری، محمود. 1407ق، الکشاف عن حقائق الغوامض التنزیل، چاپ سوم، بیروت: دار الکتاب العربی.

طبرسی، فضل بن حسن. 1372، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ سوم، تهران: ناصرخسرو.

عانی، عبدالقادر ملاحویش. 1382، بیان المعانی، چاپ اول، دمشق: مطبعه الترقی.

نکونام، جعفر. 1380، درآمدی بر تاریخ‌گذاری قرآن، چاپ اول، تهران: نشر هستی‌نما.

 

مقالات

جعفری، حجت. 1389، «کتاب‌شناسی موضوعی تفسیر بر اساس ترتیب نزول»، پژوهش‌های قرآنی، شماره 62 و 63، صص 272-297.

ستوده نیا، محمدرضا و مجید خزائی و زهرا قاسم نژاد. 1390، «جایگاه سیاق در تفسیر آیات از دیدگاه امام رضا(ع)»، فصلنامه مطالعات قرآنی، دانشگاه آزاد جیرفت، شماره 8، صص 73-89.

صدر، موسی. 1389، «سنجش ادله موافقان و مخالفان تفسیر بر اساس ترتیب نزول»، فصلنامه پژوهش‌های قرآنی، شماره 62 و 63، صص 150-165.

قبادی، مریم. 1383، «مروری بر التفسیر الحدیث»، مجله مقالات و بررسی‌ها، دفتر اول، شماره 75، صص 69-94.

وزیری، مجید. 1391، «روش‌شناسی تفسیر فقهی شیعه»، فصلنامه مطالعات قرآنی، دانشگاه آزاد جیرفت، شماره 11، صص 161-184.