سنجش نقش و تأثیر انقلاب اطلاعاتی در تغییر سبک زندگی شهری (مطالعه‏ی موردی: دانشجویان دانشگاه علوم و تحقیقات تهران)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 6، دوره 5، شماره 16، آذر 1394، صفحه 143-178   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

هدف پژوهش حاضر تحلیل تبیینی تأثیر ابزارهای نوین فناوری بر سبک زندگی شهری دانشجویان است؛ به همین منظور از چارچوب نظری اندیشمندانی نظیر تافلر، بوردیو و دیگر نظریه‏پردازان حوزه‏ی ابزارهای ارتباطی و الگوی زندگی انسان بهره برده شده است. روش تحقیق مورد استفاده در این  پژوهش از لحاظ زمانی به صورت مقطعی، از لحاظ میزان ژرفایی، پهنانگر، از بعد کارکردی پژوهش کاربردی و از بعد زمینه و قلمرو  اجرا و نحوه جمع‏آوری داده‏ها میدانی در نظر گرفته شده است. ابزار اندازه‏گیری در این تحقیق پرسشنامه‏ی محقق‏ساخته برای گردآوری اطلاعات از مصاحبه شوندگان است. جامعه‏ی آماری مورد مطالعه‏ی این تحقیق، همه‏ی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران که در دانشکده‏ی علوم پایه، دانشکده‏ی فنی و مهندسی و دانشکده‏ی علوم انسانی مشغول تحصیل در سال 1392 می‏باشند هستند که تعداد آنها برابر با 9729 نفر است. یافته‏های تحقیق نشان می‏دهد که استفاده از ابزارهای نوین فناوری اطلاعاتی و ارتباطی به شکل‌گیری سبک زندگی شهری ویژ‌ه‌ای می‏انجامد و در هر یک از جنبه‌های مختلف سبک زندگی شهری، نظام ارزشی و جهان‌بینی متفاوتی را ایجاد می‌کند که به کنش‌های گوناگونی از جانب افراد منجر می‌شود و باعث می‌شود تا افراد در حوزه‌های مختلف زندگی خود از جمله نگرش به ازدواج (شیوه‏ی همسرگزینی)، رفتارهای دینی و مدگرایی از الگوهای متفاوتی پیروی کنند.   واژگان کلیدی : انقلاب اطلاعاتی، فناوری ارتباطی، سبک زندگی شهری، شیوه‏ی همسرگزینی، دینداری

کلیدواژه‌ها

انقلاب اطلاعاتی؛ فناوری ارتباطی؛ سبک زندگی شهری؛ شیوه‏ی همسرگزینی؛ دینداری

مراجع

-     اباذری، یوسف و چاوشیان، حسن. (1381). از "طبقه‏ی اجتماعی تا سبک زندگی"؛ رویکردهای نوین در تحلیل جامعه‏شناختی هویت اجتماعی، نامه‏ی علوم اجتماعی، شماره‏ی 20، صص 3-27.

-      ابراهیمی، قربانعلی و مسلمی پطرودی، رقیه. (1390). اوقات فراغت، سرمایه‏ی فرهنگی و زنان (مطالعه‏ی موردی: زنان شهرستان جویبار)، فصلنامه‏ی زن در توسعه و سیاست، دوره‏ی 9، شماره‏ی 4، زمستان، صص 91-73.

-          ادگار، اندرو و پیتر سجوک. (1388). مفاهیم کلیدی در نظریه‏ی فرهنگی، ترجمه‏ی ناصرالدین علی تقویان، تهران: پژوهشکده‏ی مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.

-         اشتریان، کیومرث. (1391). سیاست‌گذاری فرهنگی، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان

-         امان اللهی، سکندر. ( ١٣٦٧ ). قوم لُر، تهران: آگاه.

-         ایروانی، محمدجواد. (1380). درآمدی بر نظریه‏ی نهادی، تهران: نشر سیاست.

-         باکاک، رابرت. (1381).  مصرف، ترجمه‏ی خسرو صبری، تهران: نشر و پژوهش شیرازه.

-           بیکر، ترز. (1386). نحوه انجام تحقیقات اجتماعی، ترجمه‏ی هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.

-         تافلر، الوین. (1373). شوک آینده، ترجمه‏ی حشمت‌اله کامرانی، تهران: چاپخانه گلشن.

-         تافلر، آلوین. (1374). موج سوم، ترجمه‏ی شهیندخت خوارزمی، تهران: نشر علم.

-     توسلی، غلامعباس؛ خادمیان، طلیعه. (1386). نقش جنسیت در مصرف کالاهای فرهنگی، پژوهش‏نامه‏ی علوم اجتماعی، سال اول، شماره‏ی چهارم، زمستان، صص 64-51.

-   جمشیدی‌ها، غلامرضا و پرستش، شهرام. (1386). دیالکتیک منش و میدان در نظریه‏ی عمل پیر بوردیو، نامه‏ی علوم اجتماعی، شماره‏ی 30، صص 87-67.

-     خادمیان، طلیعه. (1388). سبک زندگی و مصرف فرهنگی: مطالعه‏ای در حوزه‏ی جامعه‏شناسی فرهنگی و دیباچه‏ای بر سبک زندگی فرهنگی ایرانیان، تهران: مؤسسه‏ی فرهنگی، هنری جهان کتاب.

-     زاهدزاهدانی، سیدسعید؛ سروش، مریم. (1387). الگوی مصرف و هویت دختران جوان شهری: مطالعه­ای درباره‏ی دختران شیراز، فصلنامه‏ی انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال چهارم، شماره‏ی 11، صص 107-75.

-         زرگر، علیرضا. (1385). امنیت و تهدید در جامعه‏ی اطلاعاتی، ناشر قدیم.

-         شهرداری تهران. (1391). اطلس کلان‏شهر تهران، http://atlas.tehran.ir

-     صالحی امیری، سیدرضا، عظیمی دولت آبادی، امیر. (1387). مبانی سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی فرهنگی، تهران: پژوهشکده‏ی تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.

-     عبدوی، فاطمه و فخری، فرناز. (1390). نقش رسانه در توسعه‏ی فرهنگ ورزش در اوقات فراغت زنان، فصلنامه‏ی پژوهش‌های ارتباطی، سال هجدهم، شماره‏ی 4 (پیاپی 68)، زمستان، صص 50-31.

-     غیاثوند، احمد و قلی‌زاده، بهنام. (1389). بررسی تأثیر سبک زندگی بر سبک مصرف کتب و نشریات، فصلنامه‏ی انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال ششم، شماره‏ی 18، بهار، صص 54-37.

-       فاضلی، محمد. (1382). مصرف و سبک زندگی، تهران: نشر صبح صادق.

-         آموزش تغییر سبک زندگی به شیوه‏ی گروهی بر افزایش رضایت زناشویی، مطالعات روانشناختی، دوره‏ی 4، شماره‏ی 3، صص 57-72.

-         کازینو، ژان. (١٣٦٤). قدرت تلویزیون. ترجمه‏ی علی اسدی، تهران: امیرکبیر.

-         کاستلز، مانوئل. (1380). عصر اطلاعات، اقتصاد، جامعه، فرهنگ، ترجمه‏ی احد علی‌قلیمان، افشین خاکباز و محسن چاوشیان، تهران: طرح نو.

-         کوزر، لیوئیس. (1382). زندگی و اندیشه‏ی بزرگان جامعه‏شناسی، ترجمه‏ی محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.

-         مرادی، سجاد. (1387). تحلیل جامعه‌شناختی الگوهای مصرف، پایان‌نامه‏ی کارشناسی ارشد، به راهنمایی محمد عبداللهی، دانشگاه علامه‌طباطبایی.

-         (1378). مطالعات فرهنگی، ویراسته سایمن دورینگ، ترجمه‏ی حمیرا مشیرزاده، تهران: مؤسسه‏ی فرهنگی آینده‌پویان.

-     مک چسنی ، رابرت. (١٣٧٩). مبارزه جهانی برای ارتباط دموکراتیک، ترجمه‏ی خسرو پارسا، جامعه‏ی انفورماتیک و سرمایه‏داری: واقعیت و اسطوره، تهران: آگه.

-         میلر، توبی و جرج یودیس. (1389). سیاست فرهنگی، ترجمه‏ی نعمت‌الله فاضلی و مرتضی قلیچ، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.

-         نوابخش، مهرداد و معصومه مطلق. (1388). جامعه‌شناسی فناوری اطلاعات و ارتباطات شهری، تهران: انتشارات دانشگاه علوم و تحقیقات تهران.

-     هیوود، لس و همکاران. (1384). اوقات فراغت، ترجمه‏ی محمد احسانی، تهران: انتشارات بامداد کتاب.

-          Bihagen, Erik and Katz-Gerro (2000), Culture consumption in Sweden: The stability of gender differences, Poetics, 27, pp. 327–349.

-          Rethinking Culture as Ideology and Sensibility”, in J. Lull (ed.) Culture in The Communication Age, cited In Taylor, Lisa. (2002). pp. 75-88.

-          Chaney, David (1996), Lifestyle, Rutledge Publisher.

-          Cockerham, William (1997), "Lifestyle, social, class, demographic Characteristics, and health behavior". In David S. Ochman (ed). Handbook of Health Behavior Research I: Personal and Social Determinants. New York: Plenum Press, pp. 253-265.

-          Crane .D (2002):" Culture and Globalization", theoretical model and emerging trend: pp: 1-28 In D.Crane (eds): Culture and Globalization, UK, Routledge.

-          Culture consumption in Sweden: The stability of gender differences, Journal of Poetics, vol 27, pp. 327-349.

-          Currie, Timothy (2011), Experiments in Location-Based Content: A Case Study of Postmedia’s Use of Foursquare.

-          Delbert, C. Miller and Neil J. Salkind (2002). Handbook of Research and Social Measurment. London: Sage.

-          Derne, Steve (2005), " The (Limited) effect of cultural globalization in India: implications for culture theory". Poetics. Vol. 33: 33-47. 161.

-          Dimmaggio, Paul, Eszter H Argittai, Neuman, Robinson, John. P. (2001), “Social Implication of the internet”, In Anual Review of Sociology. Vol. 27: 307-337.

-          http://www.tehran.ir/.

-          Hudson, Heather E. (2006) From Rural Village to Global Village: Telecommunications for Development in the Information Age, Mahwah, New Jersey and London: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.

-          Jenkins, Richard, (1996), Pierre Bourdieu, London: Routledge.

-          Kellner. D. 1995. Media culture: Cultural Studies, Identity and Politics between the Modern and The Post Modern. London: Routledge

-          Shirky, C (2009), "Newspapers and Thinking the Unthinkable", [online] Available at: http://www.shirky.com/weblog/2009/03/newspapers-and-thinking-the-unthinkable/ [date accessed: 13/04/2011]

-         Van Eijck, Koen (1997), The impact of family background and educational attainment on cultural consumption: A sibling analysis, Journal of Poetics, vol 25, pp.195-224.