سنجش و ارزیابی اصول پایداری اجتماعی در مجتمع‏ های مسکونی

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 1، دوره 5، شماره 16، آذر 1394، صفحه 1-30   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

پایداری اجتماعی به عنوان یکی از کلیدی‌ترین موارد مطرح در برنامه‌ریزی شهری بویژه در برنامه‌ریزی مجتمع‏های مسکونی است. پایداری اجتماعی به چگونگی ارتباط میان افراد، جامعه و جوامع توجه داشته است. پایداری اجتماعی مجتمع‌های مسکونی، وضعیتی است که ساکنان از زندگی در خانه و مجتمع خود رضایت داشته باشند. در مفهوم پایداری اجتماعی نیازهای اساسی و برابری به عنوان ارکان اساسی پایداری اجتماعی شناخته می‏شوند؛ به عبارت دیگر پایداری اجتماعی، بهره‌وری مجتمع‏های مسکونی را به حداکثر می‏رساند. هدف اصلی پژوهش حاضر سنجش اصول پایدار اجتماعی و ارزیابی میزان رضایت ساکنان در مجتمع‌های مسکونی در مجتمع مسکونی آ. اس. پ تهران است. این پژوهش دارای هدف کاربردی است و به صورت توصیفی- تحلیلی انجام شده است. روش جمع‏آوری اطلاعات نیز بر اساس مطالعات اسنادی و پیمایشی(پرسشنامه، مصاحبه) بوده است. جامعه‏ی آماری پژوهش را ساکنان محدوده‏ی مورد مطالعه تشکیل می‏دهند که بر اساس فرمول کوکران 186 نفر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شده و شیوه‏ی نمونه‏گیری افراد مورد مطالعه، استفاده از نمونه‏گیری تصادفی طبقه‏ای است. از روش دلفی برای تعیین وزن هر یک از شاخص‌های پایداری اجتماعی و مدل تحلیل شبکه (ANP) برای تجزیه و تحلیل استفاده شده است. یافته‏های تحقیق نشان می‏دهد که شاخص‏های حفاطت در مقابل جرم و جنایت (0.103)، عدالت اجتماعی (0.0963) و رضایت از کیفیت دسترسی به خدمات (0.0906) به ترتیب بیشترین وزن و سهم را در تحقق پایداری اجتماعی دارند و شاخص‌های مشارکت و کیفیت محیطی در وضعیت ناپایدار قرار داشتند. واژه‌‏های کلیدی: توسعه‏ی پایدار، پایداری اجتماعی، مجتمع‌های مسکونی، رضایت از زندگی، عدالت اجتماعی

کلیدواژه‌ها

توسعه‏ی پایدار؛ پایداری اجتماعی؛ مجتمع­های مسکونی؛ رضایت از زندگی؛ عدالت اجتماعی

مراجع

-     استادی جعفری، مهدی. رصافی، امیرعباس. (1391). الگوی زیست‏محیطی برنامه‏ریزی حمل و نقل شهری با استفاده از مدل­های سیستم پویا. فصلنامه‏ی علوم و تکنولوژی  محیط زیست، شماره‏ی3، صص11-28.

-         اهری، زهرا. (1367). مسکن حداقل. تهران مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن وزارت مسکن و شهرسازی.

-         پاکزاد، جهانشاه. (1388). مقالاتی در باب مفاهیم معماری و طراحی شهری. تهران: انتشارات شهیدی.

-         پوردیهمی، شهرام. (1391). شهر، مسکن و مجموعه‏ها. تهران: انتشارات آرمان شهر.

-     پورطاهری، مهدی. سجادی، حمدا... . صادقلو، طاهره. (1388). سنجش و اولویت‏بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی. فصلنامه‏ی پژوهش‏های روستایی، دوره‏ی 1، صص1-31.

-         پورمحمدی، محمدرضا. (1389). برنامه‏ریزی مسکن. تهران: انتشارات سمت.

-     جمعه‏پور، محمود. نجفی، غلامرضا. شفیعا، سعید. (1391). بررسی رابطه‏ی تراکم و پایداری اجتماعی در مناطق شهرداری تهران، مجله‏ی جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی (مجله‏ی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان)، دوره‏ی 23، شماره‏ی 4 (پیاپی 48)، صص 185-200.

-        راپاپورت، آموس. (1389). به سوی انسان‏شناسی خانه. مسعود خسرو افضلیان، تهران: انتشارات حرفه‏ی هنرمند.

-     زارع شاه آبادی، اکبر. حاجی زاده میمندی، مسعود. زارع بیدکی، خدیجه. (1392). سنجش پایداری اجتماعی در بین محله‏های قدیم و جدید شهر یزد، فصلنامه‏ی مطالعات جامعه‏شاختی شهری، سال سوم، شماره‏ی هفتم، صص105-134.

-         زال، ابوذر. (1386). ارزیابی و سنجش پایداری اجتماعی و نقش عوامل جغرافیایی مؤثر بر آن در مناطق روستایی شهرستان خرم بید. پایان‏نامه‏ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

-     زبردست، اسفندیار. (1389). کاربرد فرایند تحلیل شبکه‏ای (ANP) در برنامه‏ریزی شهری و منطقه‏ای. نشریه‏ی هنرهای زیبا، شماره‏ی 41، صص79-90.

-         ضرغامی، اسماعیل. (1389). اصول پایداری اجتماعی مجتمع‏های مسکونی در شهرهای ایرانی- اسلامی، فصلنامه‏ی مطالعات شهر ایرانی اسلامی، شماره‏ی دوم، صص103-115.

-     عزیزی، محمد مهدی. محمد نژاد صارم، ملک. (1386). بررسی تطبیقی دو الگوی مجتمع‏های مسکونی (متعارف و بلندمرتبه) مورد مطالعه: مجتمع‏های مسکونی نور و اسکان تهران. نشریه‏ی هنرهای زیبا، شماره‏ی 27، صص27-38.

-         عینی فر، علیرضا. (1379). عوامل انسانی- محیطی مؤثر در طراحی مجموعه‏های مسکونی. نشریه‏ی هنرهای زیبا، شماره 8، صص109-118.

-     عینی فر، علیرضا. آقالطیفی، آزاده. (1390). مفهوم قلمرو در مجموعه‏های مسکونی (مطالعه‏ی مقایسه‏ای دو مجموعه‏ی مسکونی در سطح و ارتقاع در تهران). نشریه‏ی هنرهای زیبا، شماره‏ی 47، صص17-28.

-         مخبر، عباس. (1363). ابعاد اجتماعی مسکن، ترجمه‏ی مرکز مدارک اقتصادی- اجتماعی. تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه.

-         مرصوصی، نفیسه. (1383). توسعه‏یافتگی و عدالت اجتماعی شهر تهران. فصلنامه‏ی پژوهش‏های اقتصادی، شماره‏ی 4، صص19-32.

-         نوربرگ شولتز، کریستیان. (1381). مفهوم سکونت. امیر یار احمدی. تهران: انتشارات آگه.

-     هادی‏زاده زرگر، صادق. نسترن، مهین. قاسمی، وحید. (1392). ارزیابی شاخص‏های پایداری اجتماعی با استفاده از فرایند تحلیل شبکه، فصلنامه‏ی جامعه‏شناسی کاربردی، شماره‏ی سوم، صص155-173.

-          Ancell, S. & Thompson-Fawcett, M. (2008). the Social Sustainability of Medium Density Housing: A Conceptual Model and Christchurch Case Study. Housing Studies,23(3): 423-442.

-          Assefa, G. & Frostell, B. (2007). Social Sustainability and Social Acceptance in Technology Assessment: A Case Study of Energy Technologies. Technology in Society, 29(1): 63-78.

-          Azapagic, A. & Perdan, S. (2000) Indicators of sustainable development for industry, Trans IChemE, Vol. 78, Part B.

-          Biart, M. (2002). Social sustainability as part of the social agenda of the European Community. Soziale Nachhaltigkeit: Von der Umweltpolitik zur Nachhaltigkeit: 5-10.

-          Colantonio, A. and G. Lane (2007) Measuring social sustainability: best practice from urban renewal in the EU. Renewal (July 2007): 1-37.

-          Colantonio, A. (2008). Social sustainability: linkage Research topolicy and practice, Oxford Institute for sustainable Development (OISD), Oxford Brookes University, p: 3-4.

-          Colantonio, A. T. Dixon, R. Ganser, J. Carpenter, and A. Ngombe. (2009). Measuring Socially Sustainable Urban Regeneration in Europe, Oxford Institute for Sustainable Development (OISD).

-          Hall, P. (1993). Toward sustainable livable and innovative cities for 21 century, the third conference of the world capitals, Tokyo.

-          Hall, P. (2012). Design for Social Sustainability, Published by Young foundation, 2nd Edition.

-          Kondyli, Julia. (2010). Measurement and evaluation of sustainable development: A composite indicator for the islands of the North Aegean region”, Greece, Environmental Impact Assessment Review 30: 347-356

-          Mak, M. & Peacock, Clinton J. (2011). Social Sustainability: A Comparison of Case Studies in UK, USA and Australia. Poster presented at the 17th Pacific Rim Real Estate Society Conference, Gold Coast.

-          Nasiri Majd, S. Tabibian, M. (2015). Social Planning and Social Sustainability in Megacities. Journal of Applied Environmental and Biological Sciences, 5(5)173-177.

-          Thinh, N.X.; Arlt, G.; Heber, B.; Hennersdorf, J. & Lehmann, I. (2002), “Evaluation of urban land-use structures with a view to sustainable development”, Environmental Impact Assessment Review, Vol. 22, No.5, pp.475-492.

Weingaertner, C. & Moberg, A. (2011). Exploring Social Sustainability: Learning from Perspectives on Urban Development and Companies and Products. Sustainable Development.