نقش مبانی هستی‌شناختی در تعامل با محیط زیست با تکیه بر آموزه‌های قرآن

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 5، دوره 6، شماره 24، اسفند 1394، صفحه 95-120   

نویسندگان

حامد پور رستمی¹؛ ام البنین سلیمانی باغشاه^{* 2}

¹عضو هیأت علمی پردیس فارابی تهران(استادیار).

²کارشناسی ارشد دانشکده اصول الدین.

چکیده

هستی از نگاه قران دارای اوصافی مانند هدفمندی، ذی‌شعوری، نظم، و قدسیت می‌باشد. درک هر یک از این اوصاف می‌تواند آثار قابل توجهی در تعامل با محیط زیست داشته باشد. افزون بر این میان انسان که مانند سایر اجزای هستی هدفمند آفریده شده است و طبیعت که در مسیری هماهنگ با سیر کمالی انسان در حرکت است، ارتباط معناداری حاکم است. بنابراین تعاملی نیک با محیط زیست، به معنای هماهنگ شدن با جریان هستی در مسیر تکوینی آن است و این مهم تأثیر بسزایی در سعادت و کمال انسان می‌تواند داشته باشد. از این رو هستی شناختی و نقش آن بر تعامل بشری با محیط زیست موضوعی است که این مقاله آن را پی گرفته است.

کلیدواژه‌ها

نظم هستی؛ ذی‌شعوری هستی؛ آیت بودن هستی؛ قدسیت هستی و هدفمند بودن هستی

مراجع

قرآن کریم.

نهج البلاغه.

اصغری لفجامی، صادق. 1384، اصول تربیت زیست محیطی در اسلام، تهران: مرکز نشر سپهر.

پور محمدی، علی. تابستان 1387، مبانی فلسفی اخلاق زیستی، تهران: مؤسسه فرهنگی، حقوقی سینا.

جوادی آملی، عبدالله. زمستان 1388، اسلام و محیط زیست، چاپ پنجم، قم: مرکز نشر اسراء.

خمینی، روح الله. 1400ق، با قرآن در صحنه(تفسیر سوره حمد)، تهیه و تنظیم علی اصغر ربانی خلخالی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

خمینی، روح الله. بی تا، آداب الصلاة، تهران: دفتر تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).

سبحانی، جعفر. 1364، قرآن و اسرار آفرینش(تفسیر سوره رعد)، قم: نشر مؤسسه امام صادق(ع).

سبحانی، محمد. 1387، اندیشه اسلامی(1)، چاپ دوازدهم، بی جا: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

شفیعی مازندرانی، سید محمد. 1386، «طبیعت و محیط زیست از نظر قرآن و سنت، قم: انتشارات اسلامی.

شفیعی مازندرانی، سید محمد. پاییز 1376، تأثیر محیط زیست در انسان، قم: انتشارات اسلامی.

صدر المتألّهین، محمد بن ابراهیم شیرازی. بی تا، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، چاپ سوم، بیروت: انتشارات دار إحیاء التراث.

گلشنی، مهدی. 1375، قرآن و علوم طبیعت، تهران: نشر مطهر.

مکارم شیرازی، ناصر. 1374ش، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.

نصر، سیدحسین. بهار1379، نیاز به علم مقدس، ترجمه حسن میانداری، بی جا: نشر مؤسّسه فرهنگی طه.

نصری، عبدالله. تابستان 1379، مبانی انسان شناسی در قرآن، بی جا: انتشارات مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.

ولایی، عیسی. 1388، اسلام و محیط زیست، قم: نشر اندیشه مولانا.

هاشمی، زینب، پاییز 1390، طبیعت در قرآن، چاپ چهارم، بی جا: انتشارات آصف.

 

مقالات

احمدی نیک، سید مهدی. «قرآن؛ گستره معانی و رابطه آن با جاودانگی»، فصلنامه مطالعات قرآنی، دانشگاه آزاد جیرفت، دوره 2، تابستان 1390، شماره 6.

حسینی، سید علی. تابستان1380، «طبیعت مخلوق خدا»، مجله فرهنگ جهاد، شماره 24.

حسینی، سید علی. بهار1382، «بازخوانی کتاب فقه محیط زیست»، مجله فرهنگ جهاد، شماره 31.

رستمی، محمدحسن. 1373، «اهداف قرآن از طرح مسایل طبیعی(1)»، مجله فرهنگ جهاد، شماره 28.

سعد الدین، محمد منیر. تابستان 1378، «محیط زیست و مسؤولیت انسان»، مجله فرهنگ جهاد، شماره 16.

ممتحن، مهدی. «موسیقی و نظم آوایی قرآن کریم»، فصلنامه مطالعات قرآنی، جیرفت، سال اول، شماره 4.