تحلیل جامعه شناختی رعایت اخلاق شهروندی در فضای شهری (مورد مطالعه: شهروندان شهر تهران)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 6، دوره 6، شماره 18، خرداد 1395، صفحه 115-144   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

سروش فتحی

دانشیار جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار

چکیده

این تحقیق بر پایه ی نظریه های حوزه ی مطالعات شهری از جمله شهرنشینی و اخلاق شهروندی و با هدف بررسی عوامل مؤثر بر رعایت اخلاق شهروندی در بین شهروندان تهرانی انجام شده است. داده ها و اطلاعات مورد نیاز با استفاده از روش تحقیق پیمایشی و با بهره گیری از تکنیک پرسشنامه ی محقق ساخته جمع آوری شده است. جامعه ی آماری مناطق 22 گانه ی شهر تهران و تعداد حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 470 نفر و نحوه ی انتخاب نمونه ها از طریق شیوه ی نمونه  گیری خوشه ای چند مرحله ای به دست آمد. نتایج توصیفی تحقیق نشان داد که میزان رعایت اخلاق شهروندی در بین شهروندان شهر تهران با 49 درصد در سطح متوسط رو به بالا قرار دارد. و همچنین نتایج سطح تبیینی اخلاق شهروندی حاکی از آن است که متغیرهای نوع تصور از حس شهروندی(366/0 )، نوع تصور از تکلیف شهروندی(154/0 ) نوع تصور از اهمیت شهرنشینی(328/0 )، نوع تصور از همنوایی با سایر شهروندان(468/0 )، نوع تصور از نظارت وجدان جمعی بر عملکرد فرد در فضاهای شهری(280/0 )و نیز نوع تصورات شهروندان از فایده مندی خودشان(460/0 ) بر میزان رعایت اخلاق شهروندی اثرگذار است. در واقع این متغیرها به عنوان عوامل اثرگذار، نقش بسزایی در تبیین جامعه پذیری اخلاق شهروندی در راستای رعایت آن در تمامی عرصه های فضاهای شهری دارند.

کلیدواژه‌ها

اخلاق شهروندی؛ فضای شهری؛ تکلیف شهروندی؛ شهرنشینی؛ شهر تهران

مراجع

-         آرایش، منصور.(1386). سنجش میزان آگاهی شهروندان ایلامی نسبت به اصول و مبانی هنجارهای شهروندی و میزان تعهد عملی بدان اصول، پایان نامه ی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

-         توسلی، غلام عباس و سید محمد نجاتی حسینی .(1383). "واقعیت اجتماعی شهروندی در ایران" ، مجله ی جامعه شناسی ایران ،دوره ی پنجم ،شماره ی 2، صص62-32 .

-         ربانی، رسول.(1385). بررسی عوامل اجتماعی-فرهنگی ومیزان آگاهی افراد از حقوق شهروندی»، فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، پیش شماره ی اول.

-         ریتزر، جورج.(1379). نظریه جامعه شناسی در دوره معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.

-         ریتزر، جورج.(1380). نظریه جامعه شناسی در دوره معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.

-         سویچ، مایکل.(1380).جامعه شناسی شهری،ترجمه ابوالقاسم پور رضا،تهران:سمت.

-         شیانی، ملیحه.(1381). «تحلیلی جامعه شناختی از وضعیت شهروندی در لرستان»،مجله جامعه شناسی ایران، دوره چهارم،شماره 3،پاییز.

-         ---------- (1394). شناخت، توصیف و تحلیل حقوق و تکالیف شهروندان در مدیریت شهری و ارائه ی راهبردها و راهکارهای ارتقای آن، پروژه مطالعاتی، تهران: مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران.

-         فتحی، سروش.(1391).توسعةساختارسازمانیشهریوگسترشفرهنگشهروندی، مجله مطالعات شهری،سال دوم، شماره  ی دوم.

-         فتحی،سروش.(1389).تحلیل جامعه شناختی طراحی فضاهای شهری. پایان نامه مقطع دکتری تخصصی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم وتحقیقات.

-         فتحی، سروش .(1391). تحلیلی بر روابط اجتماعی  در فضای شهری  پایدار ، مجله مطالعات توسعه ی اجتماعی ایران، سال چهارم/شماره ی چهارم/پاییز 1391 .

-         فتحی، سروش و آزیتا رجبی،(1386). "تحلیل اجتماعی نظریات تحول شهر در نظام نوین جهانی با تاکید بر شهر آینده"فصلنامه جغرافیایی سرزمین دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم وتحقیقات،سال چهارم،شماره 13،بهار 1386.

-         کلمن، جیمز ساموئل.(1377). بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری،تهران:نشر نی.

-         کوئن، بروس. (1373). مبانی جامعه‌شناسی، تهران: سمت.

-         نجاتی حسینی، سید محمود.(1382).واقعیات اجتماعی شهروندی در ایران،رساله دکتری جامعه شناسی،تهران:دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم وتحقیقات.

-         ----------- (1394). اخلاقیات اجتماعی در شهر تهران، نشریه دانش شهر، تهران: مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران.

-          Ajzen, I., & Fishbein, M. (1980). Understanding attitudes and predicting social behavior. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.

-          Domingo,m. a. b. (1989) “ATTITUDE-BEHAVIOR RELATIONSHIP: A COMPARATIVE ANALYSIS USING THE /HEALTH BELIEF MODEL AND-THE THEORY OF REASONED ACTION” the Faculty, of the University of Delaware in partial fulfillment of the requirements for 'the degree of Master of Arts  in Communication

-                Fishbein, M., and M. J. Manfredo. 1992. A theory of behavior change. Influencing human behavior. In: M. J. Manfredo (Ed.), Theory and applications in recreation and tourism. Champaign, Ill: Sagamore Press.