سفر به ملکوت( مقایسه تطبیقی کمدی الهی با سیر العباد الی المعاد)

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 6، دوره 10، شماره 37، فروردین 1395، صفحه 123-144   

نویسندگان

عباس نیکبخت¹؛ صدیقه موسوی قومی²

¹استادیار گروه زبان وادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان.

²دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان.

چکیده

یکی از راه‌های درک حقیقت‌، راه کشف و شهود است که عارف از راه دل و سیر در انفس و طیّ مراحل کمال روحی، می‌کوشد تا حقیقت عالم را کشف کند و بر اسرار آن واقف گردد. «کمدی الهی» دانته و «سیر العباد الی المعاد» سنایی، نمونه‌هایی از سیر باطنی و کشف حقیقت از راه دل و سیر در انفس می‌باشند که در آن‌ها دانته و سنایی تلاش می‌کنند تا با طی کردن مراحل سیر و سلوک عرفانی و رهایی از امیال و خواهش‌های نفسانی، کمال انسان را تا مرتبه الهی و ملکوتی و کشف حقیقت نشان دهند. در این کار تحقیقی سعی شده است ضمن مقایسه تطبیقی دو اثر و نشان‌دادن وجوه اشتراک و تفاوت آن‌ها در یک سفر روحانی تا دستیابی به حقیقت، راه‌های رسیدن به مراتب کمال و تعالی انسان و منازل کمال از دیدگاه سنایی و دانته مورد بررسی قرار گیرد و این نتیجه حاصل گردد که راه عشق و عرفان، نزدیک‌ترین راه برای رسیدن به سرمنزل مقصود و کشف حقایق عالم هستی است.

کلیدواژه‌ها

برزخ؛ بهشت؛ دوزخ؛ بئاتریس؛ ویرژیل؛ کمدی

مراجع

آلیگیری، دانته. 1347، کمدی الهی، با مقدمه و شـرح و حـواشی شـجاع الدین شفا، تهران: امیــرکبیر.

برتلس و نیکلسون. 1384، شوریده‌ای در غزنه؛ اندیشه‌های حکیم سنایی، ترجمه محمود فتوحی و علی اصغر محمدخانی، تهران: سخن.

زرین‌کوب، عبدالحــسین. 1355، شــعر بی‌دروغ، شــعر بی‌نقاب، چاپ دوم، تـــهران: جاویــدان.

ﻃﻮﺳﯽ، ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﯿﺮاﻟﺪﯾﻦ. ١٣٦٦، آﻏﺎز و اﻧﺠﺎم، با ﻣﻘﺪﻣﻪ، ﺷﺮح و ﺗﻌﻠﯿﻘﺎت ﺣﺴﻦ ﺣـﺴﻦزاده آﻣﻠﯽ، ﺗﻬﺮان: ﺳﺎزﻣﺎن ﭼﺎپ و اﻧﺘﺸﺎرات وزارت ﻓﺮﻫﻨﮓ و ارﺷﺎد اﺳﻼﻣﯽ.

کفافی، عبدالسّلام. 1382، ادبیات تطبیقی، ترجمه سیّدحسین سیّدی، چاپ اول، انتشارات قدس رضوی.

مدرّس رضوی، سیّد محمدتقی. 1360، مثنوی‌های سنایی، چاپ دوم، تهران: بابک.

 

مقالات

ابراهیمی، حسن؛ کسرایی‌فر، مرضیه. 1388، «ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻤﺎدﮔﺮاﯾﯽ در ﺳﯿﺮ اﻟﻌﺒﺎد اﻟﻲ اﻟﻤﻌﺎد ﺳﻨﺎﯾﯽ و ارداوﯾﺮاف ﻧﺎﻣﻪ»، ﻣﺠﻠﻪ ادﯾﺎن و ﻋﺮﻓﺎن، شماره 1.

اکبری بیرق، حسن؛ بابایی، الیاس. 1388، «صراط‌های آسمان؛ مطالعه تطبیقی دو اثر عرفانی سیر العباد الی المعاد سنایی و کمدی الهی دانته»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، سال 3، شماره 10.

آذر، اسماعیل. 1387، «دانته و تأثیرپذیری او از منابع شرقی»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، سال2، شماره 6.

اوجاق علیزاده، شهین. 1386، «نردبان سلوک»، پژوهش‌نامه فرهنگ و ادب، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، سال سوم، شماره پنجم.

حجازی، بهجت السادات. 1389، «الگوبرداری یا خلاقیت در بازآفرینی کمدی الهی»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، سال 6، شماره 20.

دهقان، علی؛ امینی، مریم.1390، «بررسی تطبیقی عرفان سنایی و جان دان»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، سال 5، شماره 20.

نیکلسون، رینولد. 1323، «سنایی پیشرو ایرانی دانته»، مجله یادگار، سال اول، شماره 4.

نیـکلـسون، رینـولد. 1945، «یـک ایرانی پیشـقدم بر دانـته»، مجـله یادگـار نو، سال 4، شـماره 6.