نقش ادبیات تطبیقی در جهانی‌شدن ادبیات اسلامی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 5، دوره 10، شماره 38، شهریور 1395، صفحه 89-109   

نویسندگان

تورج زینی‌وند¹؛ جهانگیر امیری¹؛ اصغر حسینی²

¹عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران(دانشیار).

²کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی.

چکیده

هدف این پژوهش آن است که نقش ادبیات تطبیقی را در خدمت به ادبیات اسلامی و انتقال این ادبیات به همه سرزمین‏های جهان نشان دهد؛ زیرا ادبیات تطبیقی از زمان بوجودآمدنش، جهانی‌بودن ادبیات اسلامی و تأثیر آن را بر ادبیات جهانی، به‌ویژه بر ادبیات اروپایی، به رسمیت شناخته است و ما نیز بر اساس همین دیدگاه، می‏توانیم خطوط اصلی این پژوهش را به شکل زیر ترسیم نماییم: عواملی که به جهانی‌شدن ادبیات اسلامی کمک کرده و می‏کند. تأثیرگذاری بخش‏هایی از ادب عربی بر ادبیات ملت‌های دیگر که از آن جمله است: داستان «لیلی و مجنون»، قصه «حیّ بن یقظان»، کتاب «هزار و یک شب»، کتاب «کلیله و دمنه»، و در پایان به بررسی تأثیرات اندیشه اسلامی بر کتاب «کمدی الهی» می‏پردازیم. این بررسی به طور خلاصه، بیانگر آن است که ادبیات عربی و کتاب‌های عربی، تأثیر ژرفی بر ادبیات غربی داشته است.

کلیدواژه‌ها

ادبیات تطبیقی؛ جهانی‌شدن؛ لیلی و مجنون؛ حیّ بن یقظان؛ هزار و یک شب

مراجع

ابوالعدوس، یوسف مسلم. 1999م، قراءات نقدیة، الأردن: وزارة الثقافة.

الإصفهانی، ابوالفرج. بی‏تا، الأغانی، القاهرة: دار الکتب المصریة.

بالنثیا، انجل. 1955م، تاریخ الفکر الأندلسی، ترجمه حسین مؤنس، القاهرة: مکتبة النهضة المصریة.

البستانی، سلیم. بی‏تا، مقدمة الإلیاذة، بیروت: دار إحیاء التراث.

بیضون، عفاف. 1947م، بین المعرّی ودانتی، بغداد: بی‏نا.

التونجی، محمد. 1995م، الآداب المقارنة، بیروت: دار الجیل.

جمال الدین، محمد السعید. 1989م، الأدب المقارن؛ دراسات تطبیقیة فی الأدبین العربی والفارسی، القاهرة: دار ثابت للنشر والتوزیع.

حمود، ماجدة. 2000م، مقاربات تطبیقیة فی الأدب المقارن، القاهرة: منشورات اتحاد الکتّاب العرب.

حنطور، احمد محمد علی. 2008م، فی الأدب المقارن، القاهرة: مکتبة الآداب.

الخطیب، سامی. 1986م، حول الادب المقارن وامتحان العالمیة، المؤتمر الثانی للرابطة العالمیة للأدب المقارن. دمشق6-9، تموز.

دی لاین، فون. 1965م، الحکایة الخرافیة، القاهرة: بی‏نا.

دیفو، دانیل. بی‏تا، روبنسون کروزو، ترجمه کامل کیلانی، ط 3، القاهرة: مطبعة المعارف.

السیّد، شفیع. 1996م، فی الأدب المقارن، القاهرة: مکتبة النصر.

صالح، عبدالمطلب. بی‏تا، دانتی ومصادره العربیة والإسلامیة، بغداد: منشورات وزارة الثقافة والفنون.

صدقی، عبدالرحمن. 1959م، الشرق والإسلام فی أدب غوتیه، بی نا.

طرشونة، محمود. 1997م، مدخل إلی الأدب المقارن وتطبیقه علی ألف لیلة ولیلة، تونس: المغاربیة للطباعة والنشر.

الطیباوی، عبداللطیف. 1928م، التصوّف الإسلامی العربی؛ بحث فی تطور الفکر العربی، القاهرة: دار العصور.

عبدالرحمن، ابراهیم. بی‏تا، الأدب المقارن بین النظریة والتطبیق، القاهرة: مکتبة الشباب.

غوتیه. 1944م، الدیوان الشرقی للمؤلف الغربی، مصر: بی‏نا.

المصری، حسین مجیب. 1962م، فی الأدب العربی والترکی؛ دراسة فی الأدب الإسلامی المقارن، القاهرة: مکتبة النهضة المصریة.

موسن،کاترینا. 1995م، جوته والعالم العربی، ترجمه عدنان عبّاس علی، الکویت: عالم المعرفة.

موسن،کاترینا. 1980م، غوتیه وألف لیلة ولیلة، ترجمه أحمد الحمو، دمشق: وزارة التعلیم العالی.

ندا، طه. 1975م، الأدب المقارن، بیروت: دار النهضة العربیة.

نصیف، جمیل و سلوم، داود. 1989م، الأدب المقارن، بغداد: مطبعة وزارة التعلیم العالی.

نظامی گنجوی. 1332م، لیلی و مجنون، تحقیق وحید دستگردی، تهران: بی نا.

هلال، محمّد غنیمی. بی تا، الأدب المقارن، ط3، القاهرة: دار نهضة مصر.

هلال، محمّد غنیمی. 1960م، الحیاة العاطفیة بین العذریة والصوفیة، ط 2، القاهرة: مکتبة الآنجلو المصریة.

سعد، سامیة أحمد. «مجنون إلزا»، مجلة فصول، ج (3)، العدد (1)، آبریل 1983.