تحلیل جامعه‌شناختی رابطه‌ی اعتماد اجتماعی و تحقّق شهروند الکترونیک در شهر یاسوج

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 3، دوره 6، شماره 20، آذر 1395، صفحه 49-68   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سیروس احمدی¹؛ آرمان حیدری²؛ محبوبه زارعی³

¹دانشیار علوم اجتماعی دانشگاه یاسوج

²استادیار علوم اجتماعی دانشگاه یاسوج

³کارشناس ارشد علوم اجتماعی دانشگاه یاسوج

چکیده

توسعه‌ی شهروند الکترونیک، راهکار مناسبی برای مشکلات اجتماعی شهرهای بزرگ ایران همچون ترافیک، آلودگی‌های زیست‌محیطی و مصرف زیاد انرژی است اما شهروند الکترونیک در ایران توسعه‌ی مطلوبی نداشته است. با استناد به مباحث نظریه‌پردازان اعتماد اجتماعی، استفاده از خدمات الکترونیک توسط شهروندان، پیوند نزدیکی با اعتماد اجتماعی دارد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر این است که رابطه‌ی اعتماد اجتماعی را با شهروند الکترونیک واکاوی کند. روش پژوهش، پیمایشی است و جامعه‌ی آماری پژوهش، شهروندان 18 سال به بالای شهر یاسوج هستند که 346 نفر از آنان به روش نمونه‌گیری تصادفی چندمرحله‌ای انتخاب شده‌اند. ابزار تحقیق برای سنجش شهروند الکترونیک، پرسشنامه‌ی پژوهشگر ساخته است که با استفاده از اعتبار محتوا تعیین اعتبار شده و با استفاده از روش کودر-ریچاردسون تعیین پایایی گردیده است. ابزار تحقیق برای سنجش اعتماد اجتماعی، پرسشنامه‌ی استاندارد شده اعتماد اجتماعی صفاری‌نیا و شریف (1392) است. براساس یافته‌های تحقیق، رابطه‌ی معناداری بین اعتماد اجتماعی و تحقق شهروندالکترونیک وجود دارد و طی آن، اعتماد اجتماعی قادر است 106/0 تغییرات شهروند الکترونیک را تبیین کند. با ورود متغیرهای کنترل جنسیت، وضع تأهل و تحصیلات دانشگاهی به مدل، ضریب تبیین به 259/0 افزایش می‌یابد. نتیجه‌گیری پژوهش حاضر این است که با ارتقای اعتماد اجتماعی می‌توان، شهروند الکترونیک را گسترش داد و از این طریق به تسکین برخی از مسائل اجتماعی حادّ شهرها کمک نمود. 

کلیدواژه‌ها

شهروند الکترونیک؛ اعتماد اجتماعی؛ یاسوج

مراجع

-     آماده، حمید؛ محمود، جعفرپور. (1388). بررسی موانع و راهکارهای توسعه بانکداری الکترونیکی در بانک‌های خصوصی کشور، پژوهشنامه‌ی مدیریت اجرایی، شماره‌ی 36، صص 39-13.

-     ابریشم چی، احمد؛ تجریشی، مسعود؛ ملکی نسب، احمد. (1386). ارزیابی صرفه‌جویی در مصرف آب خانگی، فصلنامه‌ی آب و فاضلاب، دوره‌ی 18، شماره‌ی 2، صص11-2.

-     احمدی، سیروس؛ مختاری، مریم؛ رضایی، پریسا. (1394). بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر صرفه‌جویی آب در بین دانشجویان دانشگاه یاسوج، فصلنامه‌ی راهبرد اجتماعی فرهنگی، شماره‌ی 15، صص109-91.

-     احمدی، سیروس؛ حیدری، علی؛ میرفردی، اصغر؛ مردانی، زهرا. (1392). تحلیل جامعه‌شناختی نگرش به دوچرخه و میزان استفاده از آن در سفرهای کوتاه درون شهری، مجله‌ی جامعه‌شناسی کاربردی، شماره‌ی 49، صص 136-123.

-     ایران‌زاده، سلیمان؛ عماری، حسین؛ میرویسی، مجید. (1388). عوامل تأثیرگذار بر تعهد مشتری در بانکداری الکترونیک: امتحان مدل بانکداری الکترونیک کاسیم در بانک­های تجارت کلان‌شهر مشهد، فصلنامه‌ی مدیریت، شماره‌ی 16، صص 116-105.

-     بخشعلی، فهیمه؛ حسینی فرد، مجتبی؛ رحمتی، محمدحسین. (1389). بررسی تأثیر عوامل مؤثر بر پذیرش و استفاده از بانکداری الکترونیکی (مطالعه‌ی موردی: شعب بانک ملی شهرستان اراک)، مدیریت فرهنگ سازمانی، شماره‌ی 22، صص 168-147.

-     توربان، افریم. (1386). فنّاوری اطلاعات در مدیریت، دگرگونی سازمان‌ها در اقتصاد دیجیتالی، ترجمه‌ی حمید رضا ریاحی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

-         توانیر. (1391). آمار تفصیلی صنعت برق ایران، ویژه‌ی مدیریت راهبردی، تهران: وزارت نیرو، شرکت مادر تخصصی توانیر.

-     حقیقی، مهدی؛ مظلومی، نادر؛ اخوی راد، ایما. (1391). تأثیر اعتماد آنلاین بر استفاده بیمه‌گذاران از خدمات الکترونیکی شرکت‌های بیمه، پژوهشنامه‌ی بیمه، (4)27، صص 50-20.

-         شریفی درآباد، مهدی. (1386). بررسی وضعیت مصرف بنزین در ایران، بررسی‌های اقتصاد انرژی، شماره‌ی 10، صص42-24.

-         شکرریز، محمدرضا. (1392). شهروند الکترونیکی، تهران: شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران.

-     صفاری نیا، مجید؛ شریف، نسیم. (1392). ساخت و بررسی ویژگی‌های روانسنجی پرسشنامه‌ی اعتماد اجتماعی، پژوهش‌های روانشناسی اجتماعی، شماره‌ی 11، صص 57-47

-         فتحی، کوروش؛ ذهبیون، شهلا. (1388). شهروند الکترونیک. مدارس کارآمد، شماره‌ی 9، صص 31-24.

-         فیضی، کامران؛ مقدسی، علیرضا. (1384). دولت الکترونیک: بازآفرینی دولت در عصر اطلاعات، تهران: انتشارات ترمه.

-     فیلی، حمیدرضا؛ بایرام‌پور، محمد. (1390). تشکیل ماتریس SWOT جهت شفاف‌سازی جایگاه شهروند الکترونیک در ایران، همایش ملی شهرالکترونیک، دانشگاه آزاداسلامی.

-         محسنی، منوچهر. (1386). جامعه‌شناسی جامعه‌ی اطلاعاتی، تهران: نشر دیدار.

-         ناصری، مرتضی. (1392). شهروند الکترونیکی، تهران: انتشارات ناقوس.

-    نوری، قاضی؛ الهی، سپهر؛ علیپور، شعبان؛ ارجستان، احمد. (1388). بررسی اعتماد در پذیرش خدمات الکترونیکی دفاتر پلیس +10، مجله‌ی مدیریت فردا، شماره‌ی 22، صص 44-33.

-      Al-Adawi, Z. (2012). Citizen’s trust in E-government: A conceptual model. New Marketing Research Journal, Special Issue: 99-116.

-      ATMIA. (2010).The many socio—economic benefits of ATMs. Available at: https://www.atmia.com/files/Position%20Papers/White_Paper_on_the_Socio-Economic_ Benefits_of_ATMs_-_Updated_September_2010.pdf.

-      Belanger, F., Carte, l. (2008). Trust and risk in E-government adoption. Journal of Strategic Information Systems.15:165-176.

-      Brehm, J. and Rahn, W. (1997). Individual-level evidence for the causes and consequences of social capital. American Journal of Political Science, 41: 999-1023.

-      Butler, J. K., Cantrell, R. S. (1984). A behavioral decision theory approach to modeling dyadic trust in superiors and subordinates. Psychological Reports, 55: 19–28.

-      Coleman, J.S. (1990). Foundations of social theory, Harvard University Press.

-      Cook, K.S. (2001). Trust in society. New York: Russell Sage Foundation.

-      Colquitt, J.A., Scott, B.A., Lepine, J.A. (2007). Trust, Trustworthiness, and trust propensity: A meta-analytic test of their unique relationships with risk taking and job performance. Journal of Applied Psychology, 92(4): 909-927.

-      Dawes, S., Gregg, V., Agouris, P. (2004) Digital government research: Investigations at the crossroads of social and information science. Social Science Computer Review, 22(1): 5-10.

-      Fukuyama, F. (1995). Trust: The social virtues and the creation of prosperity. New York: The Free Press.

-      Fountain, J. (2007). Challenges to organizational change: Multi-level Integrated Information Structures (MIIS). In: Lazer, D., Mayer-Schoenberger, V. (eds.): Governance and Information Technology: From Electronic Government to Information Government. MIT Press. Cambridge, MA.

-      Geffen, D. (2000). E-commerce: The role of familiarity and trust. The International Journal of Management Science, 28: 725-737.

-      Guerrini, A.W. (2008).E-government and online government – citizen interaction. Available at: http://www.uoc.edu/in3/dt/eng/waksberg.pdf

-      Hardin, R. (2001). Conceptions and explanations of trust, In K.S. Cooke9Series Ed. & Vol. Ed.), Trust in society: Vol.2. The Russell Sage Foundation Series on Trust (1^st ed., pp 3-39). New York: Russell Sage Foundation.

-      Harris, L. C., Goode, M. H. (2010). Online services capes, Trust and purchase intentions. Journal of Services Marketing, 24(3): 230-243.

-      Hearn, F. (1997). Moral order and social disorder: The American search for civil society. New York: Aldine de Gruyter.

-      Hsu, A. (2016). 2016 environmental performance index. New Haven, CT: Yale University.

-      Kee, H. W., Knox, R. E. (1970). Conceptual and methodological considerations in the study of trust and suspicion. Journal of Conflict Resolution, 14: 357–366.

-      Lane, R.E. (1959). Political life: Why people get involved in politics. Glencoe: The Free Press.

-      Lewis, J. D., Weigert, A. (1985). Trust as a social reality. Social Forces, 63: 967–985.

-      Luhmann, N. (1979). Trust and power. London: Pitman.

-      Majid, Y. (2006). Cyber crime and society. London, Sage Publication.

-      McKnight, D. H., Cummings, L. L., Chervany, N. L. (1998). Initial trust formation in new organizational relationships. Academy of Management Review, 23: 473–490

-      Miller, G. (2001). Why is trust necessary in organizations? The moral hazard of profit maximization. In: K.S. Cook, Trust in Society: Vol. 2. The Russell Sage Foundation Series on Trust (pp: 307-331). New York: Russell Sage Foundation.

-      Misztal, B. (1996). Trust in modern societies. Cambridge: Polity

-      Sathye, M. (1999). Adoption of internet banking by Australian consumers: An empirical investigation. International Journal of Bank Marketing, 17(7): 324-334

-      Papadomichelaki, E., Gregoris, M. (2011). E-Government quality: A multiple-item Scale for assessing E-government service quality.Government Information Quality, 29: 98-109.

-      Putnam, R. (2001). Bowling alone: The collapse and revival of American community. New York: Simon and Schuster.

-      Rotter, J. B. (1980). Interpersonal trust, trustworthiness, and gullibility. American Psychologist, 35: 1–7.

-      Suh, B., Han, I. (2002). Effect of trust on customer acceptance of internet banking.  Electronic Commerce Research and Application, 1: 247-236.

-      Tan, F., Sutherland, P. (2004). Online consumer trust: A multi-dimensional model. Journal of Electronic Commerce in Organizations, 2(3): 40-58.

-      Teo, S. H., Liue, J. (2005). Consumer trust in E-Commerce in the United States, Singapore and China. The International Journal of Management Science, 35: 22-38.

-      The World Bank. (2013). Automated teller machines per 100000 adults. Available at: http://data.worldbank.org/indicator/FB.ATM.TOTL.P5

-      United Nations. (2013). World statistics. Series V, No.37.

-      United Nations. (2014).World e-government ranking. Available at: http://unpan3.un. org/egovkb/Portals/egovkb/Documents/un/2014-Survey/Chapter1.pdf

-      Webb, W. M., Worchel, P. (1986). Trust and distrust. In S. Worchel & W. G. Austin (Eds.), Psychology of intergroup relations (pp. 213–228). Chicago: Nelson-Hall.

-      Welch, M.R., Rivera, R.E.N., Conway, B.P., Yonkoski, J., Lupton, P.M., Giancola.R. (2005). Determinants and consequences of social trust. Sociological Inquiry, 75(4): 453-473.

-      Wilkinson, R. G., Kawachi, I., Kennedy, B. P.(1998).Mortality, the social environment, crime and violence. Sociology of Health & Illness 20(5): 578-597.

-      World Bank. (2016). Urban population. Available at: http://data.Worldbank.org/indicator/ SP.URB.TOTL.IN.ZS.