شورای اجتماعی محلات شهر مشهد: مشارکت شهروندی بهینه ی محله مبنا

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 4، دوره 6، شماره 20، آذر 1395، صفحه 69-98   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حمید مسعودی¹؛ محسن نوغانی²

¹دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد (نویسنده مسئول)

چکیده

یکی از شیوه‌های جلب مشارکت محله‌ای، ایجاد شوراهای اجتماعی محلات شهر مشهد بوده است که به دلیل شکل ساختاری، برنامه‌ها و مصوبات از الگوی نوینی تبعیت می‌کند. هدف از انجام این پژوهش، ارائه‌ی رویکرد نوین در مشارکت شهروندی با توجه به وضعیت شورای اجتماعی محلات مشهد در سه محور مشارکت شهروندی، شهرداری و سازمانی است. روش اجرای پژوهش تحلیل ثانویه و پیمایش بوده که در آن با مطالعه‌ی اسناد، مصوبات و آیین‌نامه‌های شورا و همچنین گردآوری اطلاعات از 166 نفر از اعضای شورای اجتماعی محلات مشهد، صورت گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که در ابعاد وضعیت سازمانی شورا، وضعیت اعضای شورا، وضعیت درونی شورا، وضعیت مردمی شورا و وضعیت محلی شورا وضعیت مناسب است. بهترین وضعیت شورا در شناسایی بهتر مشکلات محله، انگیزه‌ی داوطلبانه بودن عضویت در شورا، اعتماد مردم به شهرداری، هویت اجتماعی و احساس تعلق و برنامه‌های مرتبط با وضعیت محله و بدترین وضعیت شورا نیز ضعف در جلب مشارکت‌های مردمی محله، دسترسی اعضا به مسئولان شهر، انگیزه‌ی مالی مشارکت در شورا، اقتدار و قدرت شورا در محله و حمایت مالی از شورای محله است. 

کلیدواژه‌ها

شورای اجتماعی محلات؛ شهر مشهد؛ مشارکت شهروندی؛ مدیریت شهری

مراجع

-     ازکیا، مصطفی و ایمانی جاجرمی، حسین. (1384). بررسی جامعه‌شناختی عوامل کارایی شوراهای اسلامی شهر، نامه‌ی علوم اجتماعی، دوره‌ی 11، شماره‌ی 4 (پیاپی 26)، صص 64-33.

-     پاتنام، رابرت. (1385). جامعه‌ی برخوردار، سرمایه‌ی اجتماعی و زندگی عمومی در سرمایه‌ی اجتماعی، اعتماد و دموکراسی و توسعه، به کوشش کیان تاج‌بخش و ترجمه‌ی افشین خاک‌باز و حسن پویان، تهران: شیرازه.

-     پیشگاهی فرد، زهرا؛ انصاری زاده، سلمان؛ پور موسوی، سید موسی؛ احمدی فیروز جایی، میثم؛ رمضانی نبی‌اله. (1391). تبیین نقش شورای اسلامی شهر در توزیع فضایی قدرت سیاسی در ایران با تأکید بر نظریه‌ی سرمایه‌ی اجتماعی، برنامه‌ریزی و آمایش فضا (مدرس علوم انسانی)، دوره‌ی 16، شماره‌ی 1 (پیاپی 73)، صص 61-43.

-         چلبی، مسعود. (1375). جامعه‌شناسی نظم؛ تشریح نظری نظم اجتماعی، تهران: نشر نی.

-         دبیرخانه شورای اجتماعی محلات شهر مشهد، گزارش اساس‌نامه، آیین‌نامه و چشم‌انداز شورای اجتماعی محلات، مصوب 1393.

-     رسولی، رضا؛ کریمیان علیرضا، صالحی، علی. (1389). بررسی نگرش مردم نسبت به شوراهای شهری و ارزیابی عملکرد شوراهای اسلامی در استان آذربایجان شرقی در سال 1387، مدیریت شهری، دوره‌ی 8، شماره‌ی 26، صص 40-27.

-     رهنمایی، محمدتقی؛ محمدپور، صابر؛ اسکندری، حافظ. (1389). تحلیل نقش مهاجرت در زمینه‌سازی برای پیدایش آسیب‌های اجتماعی شهرنشینی شتابان در ایران نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی (جغرافیای انسانی)، دوره‌ی 3، شماره‌ی 1، صص 175-157.

-         روشنفکر، پیام؛ ذکایی، محمد سعید. (1385). جوانان، سرمایه‌ی اجتماعی و رفتارهای داوطلبانه، دوره‌ی 6، شماره‌ی 23، صص 146-113.

-         شریفی، حسن پاشا. (1380). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: سخن.

-         شریفیان ثانی، مریم. (1380). مشارکت شهروندی، حکمرانی شهری، فصلنامه‌ی مدیریت شهری، شماره‌ی 8، سال دوم.

-     شهرانی، فرزاد؛ فروغی، محمد؛ مرتضوی، سید احمد؛ اسدیان، غلامرضا. (1391). بررسی علل ریزش و کاهش داوطلبان جمعیت هلال ‌احمر استان چهارمحال و بختیاری و ارائه‌ی راهکار مناسب ماندگاری اعضا امداد و نجات، دوره‌ی 4، شماره‌ی 3، صص 58-47.

-         گیدنز، آنتونی. (1389). راه سوم، بازسازی سوسیال‌ دموکراسی، ترجمه‌ی منوچهر صبوری، تهران: نشر شیرازه.

-     محمدی، علیرضا؛ پاشازاده، اصغر. (1393). سنجش سطح پایداری محلات شهر اردبیل با تأکید بر محلات با هسته‌های روستایی، فصلنامه‌ی مطالعات شهری، دوره‌ی 3، شماره‌ی 11، صص 98-1.

-         مسعودی، حمید. (1391). وضعیت موجود شورای اجتماعی محلات شهر مشهد از نظر اعضای آن، طرح پژوهشی، شهرداری مشهد.

-         مشکینی، ابوالفضل؛ خلج، اکبر؛ عزیزی، حسین. (1391). بررسی نقش مشارکت شهروندان در تحقق‌پذیری اهداف شهرهای جدید در ایران، نمونه موردی شهر جدید صدرا، فصلنامه‌ی جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، سال چهارم، شماره‌ی 13.

-         معزی مقدم، حسین. (1385). ارزیابی طرح‌های توسعه شهری و دلایل تحقق‌ناپذیری آن‌ها در ایران، فصلنامه‌ی آبادی، شماره‌ی 50.

-     معمارزاده طهران، غلامرضا؛ بهلولی زیناب، نادر. (1388). ارائه الگویی اثربخش از عملکرد شوراهای اسلامی شهر (مطالعه‌ی موردی: شورای اسلامی شهر تبریز)، مدیریت بهره‌وری (فراسوی مدیریت)، دوره‌ی 3، شماره‌ی 9، صص 75-51.

-     موحد، علی؛ کمان رودی، موسی؛ ساسان پور، فرزانه؛ قاسمی کفرودی، سجاد. (1393). بررسی پایداری محله‌های شهری (مطالعه‌ی موردی: منطقه‌ی 19 شهرداری تهران)، پژوهش­های جغرافیایی برنامه‌ریزی شهری، دوره‌ی 2، شماره‌ی 4، صص 558-541.

-      Arnstein, S.R. (1969). A Ladder of Citizen Participation. Boston: American Institute of Planners, 216-224.

-      Chelladuran, P. (2005). “Human resource management in sport and recreation”. 2 nd Ed.

-      Cleave, S. and Doherty, A. (2005). “Understanding volunteer and no volunteer constraints”: a mixed-method approach. Eleventh Canadian Congress on Leisure Research. May 17-20.

-      Johnson, B. (2007). Collective Action, City Council Committees, and State Aid to Cities. Urban Affairs Review, 42(4), 457-478.

-      Lowndes, V. & Wilson, D. (2001). Social capital and local governance: exploring the institutional design variable. Political Studies, 49(4), 629-647.

-      Maloney, W. Smith, G. & Stoker, G. (2000). Social capital and urban governance: adding a more contextualized ‘top‐down’perspective. Political Studies, 48(4), 802-820.

-      Oaña, J.R (2001), A Community-based Approach for Sustainable Urban Renewal in Manila in website www. csur.t.u-tokyo.ac.jp/ws2004/papers/B6-Oana.pdf.

-      Perrino, T. (1998). “Volunteerism in community first aid squads”. Factors involving motivating and maintaining members, Dissertation abstracts international, Vol. 60, No. 02B.

-      Putnam, Robert, Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern Italy, Princeton University Press, 1993.

-      Reforma, M and De Guzman, R, (1993) Decentralization Towards Democrization and Development, EROPA, Japan.

-      Rietbergen-McCracken, J. 1998. Participation and social assessment (Tools and techniques), the world bank, Washington, U.S.A.

-      Safrit, R.D. Gliem, R.R. and Gliem, J.J. (2004). “Reasons for and barriers to participating in volunteerism and service”: A comparison of Ohio youth in grades 5-8 and 9-12. The Journal of volunteer administration, 22(2): PP: 35-42.

-      United Nations, (1966) Local Government Personnel System, United Nation Publication.

-      Vogel sang Coombs, V. (2012). Toward the Civil City Council. State and Local Government Review, 0160323X12457184.