نقش مؤلفه‌های اجتماعی در پیشگیری از جرائم شهری (سرقت و مواد مخدر) نمونه‌ی موردی منطقه‌ی سه شهرساری

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 7، دوره 6، شماره 20، آذر 1395، صفحه 157-186   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی اصغر عباسی اسفجیر¹؛ ولی الله قربانی اصل²

¹استادیار علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل

²- کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور بابل

چکیده

تناقضات اجتماعی، تضادها و محرومیت‌ها منجر به بروز انحرافاتی در جامعه شده‌اند، مقاله‌ی حاضر با شناسایی این مؤلفه‌ها و عوامل مؤثر بر ویژگی‌های اجتماعی و تأثیر آن در پیشگیری از جرم (سرقت و مواد مخدر)، به بررسی آن در منطقه‌ی سه شهرساری در استان مازندران می‌پردازد. با توجه به واکاوی ادبیات نظری ارتباط مؤلفه‌های کالبدی (روابط اجتماعی، انسجام اجتماعی، اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی و تعلق مکانی) با پیشگیری از جرم (سرقت و مواد مخدر) به دستیابی به نتایج دقیق‌تری منتهی گردید. روش تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و از نظر شیوه‌ی اجرا، کمّی و کیفی است. روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش به صورت کتابخانه‌ای، میدانی و توصیفی و تحلیلی بوده و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار spss و روش آماری (آزمون T و ضریب پیرسون) استفاده شده است. واحد تحلیل این تحقیق مناطق 3 شهر ساری و حجم نمونه‌ی آن نیز 381 خانوار در سطح مناطق  3 شهر ساری  هستند و مشخص شده است که در منطقه‌ی سه شهر ساری مؤلفه‌های اجتماعی چون روابط اجتماعی، انسجام اجتماعی، اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی و تعلق مکانی، در پیشگیری از جرم در وضعیت مطلوبی قرار دارند اما مؤلفه‌ی آگاهی اجتماعی در وضعیت نامطلوبی قرار دارد. همچنین بین مؤلفه‌های‌ اجتماعی روابط اجتماعی، آگاهی اجتماعی، اعتماد اجتماعی، و انسجام اجتماعی، درکاهش نرخ بزهکاری و پیشگیری از وقوع جرم (مواد مخدر)، رابطه‌ی معناداری وجود دارد. نتیجه‌ی آماری در مورد مؤلفه‌ی‌ آگاهی اجتماعی 87/2 است که در منطقه‌ی سه وضعیت نامطلوبی وجود دارد. در مورد پیشگیری از وقوع جرم (سرقت)، از بین مؤلفه‌های اجتماعی، مؤلفه‌های تعلق مکانی، آگاهی اجتماعی و انسجام اجتماعی، با پیشگیری از وقوع جرم (سرقت)، رابطه‌ی معناداری وجود دارد. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که در منطقه‌ی سه شهر ساری به علت وجود افراد مهاجر و تراکم جمعیت بویژه جمعیت بیسواد و عدم آگاهی اجتماعی، ارتکاب جرم برای افراد مجرم در این منطقه افزایش یافته است.

کلیدواژه‌ها

ساختار اجتماعی و جرم؛ جرائم شهری؛ انحراف اجتماعی؛ پیشگیری از جرم؛ منطقه‌ی سه شهر ساری

مراجع

-         السان، مصطفی. (1387). پیشگیری چند نهادی از جرائم شهری، فصلنامه‌ی مطالعات پیشگیری از جرم، سال سوم، شماره‌ی نهم.

-         ادریسی، مسعود. (1391). نسل‌کشی و خشونت در دروندا، دانشگاه آزاد واحد میبد.

-         بی‌نا. (1380). طرح پیشگیری از جرم، تهران: معاونت اجتماعی و ارشاد ناجا، اداره‌ی کل مطالعات طرح پیشگیری.

-     تولایی سیمین؛ خزایی، ام البنین. (1385). الگوی توسعه‌ی فضایی جمعیت در نظام شهری استان مازندران، نشریه‌ی علمی-پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران، سال چهارم، شماره‌ی10 و 11.

-         حیدریان، محمود. (1374). مبانی روانشناسی اجتماعی، تهران: انتشارات بابک.

- جلائی پور، حمیدرضا و عبدالله پور، جمال. (1390). روابط اجتماعی شهری، پژوهشی در چگونگی و عوامل مرتبط با آن در شهر سردشت.

       - فیروزآبادی، سیداحمد. (1384). سرمایه‌ی اجتماعی و نقش آن در تشکلهای تولیدی، نامه‌ی انجمن جامعه‌شناسی ایران، تهران: نشر آگاه.

-         رجبی‌پور، محمود. (1382). درآمدی بر احساس امنیت در بستر امنیت عینی، فصلنامه‌ی دانش انتظامی، سال پنجم، شماره‌ی دوم.

-         صانعی، پرویز. (1372). حقوق جزای عمومی، تهران: کتابخانه گنج دانش، صص173-172.

-         شکویی، حسین. (1369). جغرافیای اجتماعی شهرها (اکولوژی اجتماعی شهر)، تهران: جهاد دانشگاهی.

-         کی‌نیا، مهدی. (1374). جرم‌شناسی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

-         محسنی تبریزی، علیرضا. (1383). وندالیسم، تهران: انتشارات آن.

-         ملازاده گنجی، جاوید. (1392). مطالعه‌ی ویژگی‌های فضای محله‌ای در پیشگیری از جرائم شهری، مازندران: دانشگاه مازندران - دانشکده‌ی علوم انسانی و اجتماعی، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد.

-         میرمحمدصادقی، محمدحسین. (1389). فصلنامه‌ی مطالعات امنیت اجتماعی، معاونت اجتماعی ناجا.

-         میر خلیلی، سید محمود. (1378). پیشگیری از بزهکاری، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه تهران.

-     مدنی‌پور، علی. (1384). طراحی فضای شهری نگرشی بر فرآیند‌های اجتماعی و مکانی، ترجمه‌ی فرهاد مرتضایی، تهران: انتشارات شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.

-         نجفی ابرندآبادی، علی حسین؛ حمید هاشم بیگی، حمید. (1377). دانشنامه‌ی جرم‌شناسی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

-      Brown Laure (2000) , Geography of Crime, University of Wollongong, School of Geosciences, from the world wide. web: http://www.geos242.com

-      Gaoteri, H (1986) popular participation in development, Parise, vnesco

-      Fukuyama, F. (1995), Social capital and the global economy, Foreign affairs 74(5).

-      Coleman, J.S. (1988), "Social Capital in the Creation of Human Capital”, American Journal of Sociology, 94: 95- 120.