سیاست گذاری محلّی و احساس تعلق به محلّه؛ مطالعه ای در محله ی کوهسار (منطقه ی چهار تهران)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 2، دوره 6، شماره 21، بهمن 1395، صفحه 25-52   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سهیلا علیرضانژاد¹؛ سهراب خدایاری²؛ پروین سوادیان³

¹دانشیار جامعه شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرمسار

²کارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار

³استادیار جامعه شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرمسار

چکیده

پرسش آغازین در این پژوهش عبارت است از «آیا سیاست‌گذاری‌های محلّی بر ارتقای سطح احساس تعلق به محله کوهسار مؤثر بوده است؟» برای انجام این پژوهش یک روش ترکیبی طراحی شد. در بخش کیفی از دو روش مطالعه‌ی میدانی و اقدام پژوهی و در بخش کمّی از روش پیمایش استفاده شد. ابزار گردآوری اطلاعات در مطالعه‌ی میدانی مصاحبه‌ی نیمه‌ساخت یافته بود و در اقدام پژوهی از تکنیک‌های مختلف PRA و در پیمایش نیز از پرسشنامه برای گردآوری اطلاعات استفاده شد. یافته‌ها نشان می دهد اقداماتی که در طولانی‌مدت در محله انجام شد، احساس تعلق به محله را کاهش داده است. سیاست‌گذاری‌ها عمدتاً متکی بر نوسازی بوده و موجب انشقاق بیشتر در ساکنان محل شده است. مهاجرت فزآینده به یا از محله بر کاهش سطح تعلق به محله افزوده است. ارزان بودن قیمت مسکن و عدم امنیت، محله کوهسار را به مکانی گذرگاهی تبدیل کرده است. 

کلیدواژه‌ها

شهرنشینی؛ مهاجرت؛ شورایاری؛ احساس تعلق به محله؛ سیاستگذاری محلی

مراجع

-         ازکیا، مصطفی، عادل زارع و علی ایمانی. (1387). رهیافت‌ها و روش‌های تحقیق کیفی در توسعه‏ی روستایی، تهران: نشر نی.

-     امینی، الهام، فریدنژاد، عاطفه (1390). بررسی تأثیر اعتماد اجتماعی بر بهسازی بافت فرسوده شهری نمونه موردی: محله خوب بخت تهران، فصلنامه­ی پژوهش اجتماعی، سال چهارم، شماره 10، بهار، صص 96 -76.

-     برغمدی، هادی. (1388). بررسی نظرات شهروندان تهرانی درباره‏ی عملکرد معاونت امور شهری و فضای سبز شهرداری تهران در منطقه‏ی 4، انتشارات اداره‏ی کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران.

-        تاجبخش، کیان (1384). سرمایه­ی اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه، افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: شیرازه.

-         پاکزاد، جهانشاه. (1376). طراحی شهری چیست؟ نشریه‏یآبادی، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و شهرسازی معماری ایران، شماره‏ی 25.

-     پرهیزکار، اکبر، فیروزبخت، علی. (1390). چشم‏انداز مدیریت شهری در ایران با تأکید بر توسعه‏ی پایدار شهری، فصلنامه‏ی جغرافیایی سرزمین، شماره‏ی 32.

-         تولایی، نوین. (1372). فضای شهری و روابط اجتماعی و فرهنگی، پایان‏نامه‏ی کارشناسی ارشد، دانشکده‏ی هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.

-     رضازاده، راضیه؛ محمدی آبدعمیش، فاطمه؛رفیعیان، مجتبی (1392). نقش رویکرد دارایی مبنا در توسعه پایدار محلی (مطالعه موردی: محله امامزاده حسن تهران)، باغ نظر. دوره 10، شماره 25، صص 48-39.

-     رضایی، محمدرضا و نگین نساجی، سوده. (1393). بررسی راهکارهای مؤثر در ایجاد محله پایدار با رویکرد مشارکتی (مطالعه‏ی موردی: محله‏ی راهنمایی یاسوج، مجله‏ی پژوهش و برنامه‏ریزی شهری، سال ششم، شماره‏ی بیستم، بهار، صص 82-69، بازیابی اردیبهشت 95.

-     صرافی، مظفر، توکلی نیا، جمیله و آقایی، عادله. (1390). ناحیه‏ی محوری، ضرورت ارتقای مدیریت محلی در شهرداری تهران (منطقه‏ی 4)، فصلنامه‏ی جغرافیایی آمایش محیط، شماره 12.

-         ضرابیان، فرناز، منعام، محمدرضا. (1387). بررسی و میزان عوامل تأثیرگذار بر حس مکان، فصلنامه‏ی شهرداری‌ها، شماره‏ی 89.

-        عارفی، مهیار (1380). به سوی رویکرد دارایی مبنا برای توسعه اجتماع محلی، هنرهای زیبا، شماره 10، صص 33-22.

-         فاضلی، محمد. (1386). مدرنیته و مسکن، فصلنامه‏ی علمی - پژوهشی تحقیقات فرهنگی، سال اول، شماره 1.

-         فلاحت، محمدصادق. (1385). مفهوم حس مکان و عوامل شکل‏دهنده‏یآن، هنرهای زیبا، دوره 1، شماره‏ی 26، تابستان.

-         فیالکوف، بانکل. (1389). جامعه‏شناسی شهر(چاپ چهارم)، عبدالحسین نیک گهر، تهران: نشر آگه.

-         قادرمرزی، حامد. (1391). احساس تعلق به مکان، روزنامه شرق، شماره‏ی1533، یکشنبه 31 اردیبهشت1391؛ بازیابی شده در 16خرداد 1394.

-     کاظمیان، غلامرضا، شادمان فر، رضا، حق شناس، فریده. (1389). بررسی تأثیر الگوهای شورایاری محلات در مشارکت شهروندان در مدیریت محلات شهری، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، دوره 2، شماره‏ی 3.صص 37-23

-     مافی، عزت الله، خاکپور، براتعلی، باوان پوری، علیرضا. (1388). نقش سرمایه‏ی اجتماعی در توسعه‏ی پایدار محله‏ای؛ نمونه کوی سجادیه‏ی مشهد، مجله جغرافیا و توسعه‏ی ناحیه‏ای، دوره 7، شماره 12، صص 81-55.

-         محسنی تبریزی، علیرضا. (1375). بیگانگی مانعی برای مشارکت و توسعه‏ی ملی، نامه‏ی‏ پژوهش فرهنگی، پیش شماره 1.

-         معصومی، سلمان. (1390). توسعه‏ی محله‌ای در راستای پایداری کلان‏شهر. تهران:انتشارات جامعه و فرهنگ.

-     ولی نوری، سامان. (1390). تغییر و تحولات کاربری اراضی در منطقه‏ی چهار شهر تهران، پایان‏نامه‏ی کارشناسی ارشد، دانشکده‏ی جغرافیا و دانشگاه تربیت معلم.

-         هاروی، دیوید؛ مری فیلد، اندی. (1392). حق به شهر ریشه‌های شهری بحران‌های مالی(چاپ دوم). خسرو کلانتری، تهران: انتشارات مهر ویستا.

-          Ferguson, Ronald F. and Dickense William T. (1999). Urban Problems and Community Development. Washington: The Brookings Institution.

-          https://books.google.com/Accessed :15/Nov/2016

-          http://www.momtaznews.com/