محله، مسکن و خشونت: مطالعه‏ ی موردی مناطق حاشیه‌ای و غیر حاشیه‌ای شهر کرمانشاه

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 4، دوره 6، شماره 21، بهمن 1395، صفحه 83-106   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

جلیل کریمی¹؛ ساجده واعظ زاده²؛ علی ایاسه³

¹استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه رازی

²دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی و عضو هیأت علمی جامعه شناسی سازمان جهاد دانشگاهی کرمانشاه

³دانشجوی دکترای جامعه شناسی دانشگاه شیراز

چکیده

مناطق حاشیه‌ای شهرها مستعد پرورش انواع انحرافات اجتماعی از جمله رفتارهای خشونت‌آمیزند که به اعتقاد جامعه‌شناسان، فضای محله و خصوصیات مسکن ازجمله عوامل مهم مؤثر بر آن است. در این مطالعه که به روش پیمایشی انجام ‌شده است، چهار منطقه در شهر کرمانشاه شامل دو منطقه‌ی حاشیه‌ای به نام‌های جعفرآباد و دولت‌آباد و دو منطقه‌ی غیرحاشیه‌ای به نام مسکن و الهیه از نظر شاخص‌های محله، مسکن و سایر متغیرها مورد مقایسه قرار گرفته‌اند. جامعه‌ی آماری پژوهش را جوانان 15 تا 29 ساله ساکن در این چهار ناحیه تشکیل می‌دهند که از میان آنان 400 نفر به روش تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب‌ شده‌اند. بر اساس نتایج پژوهش، وضعیت مالکیت مسکن و تراکم تعداد افراد در مسکن بر میزان خشونت مؤثرند. سایر عوامل مؤثر بر میزان خشونت عبارتند از: تجربه‌ی خشونت والدین در کودکی، مصرف دخانیات، رواج خشونت در محله و میزان مذهبی بودن. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که عوامل فرهنگی و اجتماعی بیش از متغیرهای اقتصادی (درآمد) و بوم‌شناختی (کیفیت مسکن) بر رفتارهای خشونت‌آمیز تأثیر دارند. 

کلیدواژه‌ها

حاشیه‌نشینی؛ جوانان؛ خشونت؛ محله؛ مسکن

مراجع

-    اجلالی، پرویز. (1381). نگاهی به مشکلات آمار جرائم در ایران، مجله‌ی جامعه‌شناسی ایران، دوره‌ی چهارم، شماره‌ی 2: صص110-130.

-  پارسامهر، مهربان؛ سعیدی، سیدمحسن، مدنی؛ دیوبند، فائزه. (1389). رابطه‌ی پیوند اجتماعی ایجاد شده توسط خانواده با خشونت میان فردی نوجوانان پسر در شهر یزد، فصلنامه‌ی خانواده‌پژوهی، سال ششم، شماره‌ی 21.

-  حکمت نیا، حسن و افشانی، سید علیرضا. (1389). حاشیه‌نشینان و ارتکاب جرائم اجتماعی، مطالعه‌ی موردی: شهر یزد، پژوهش‌هایجغرافیایانسانی، شماره‌ی 72.

-    خمسه، اکرم؛ حسینیان، سیمین. (1389). بررسی نقش تجربه خشونت در دوران کودکی و الگوهای رفتاری خشونت و صمیمیت در دانشجویان متأهل، دو ماهنامه‌ی علمی - پژوهشی دانشگاه شاهد، سال هفدهم،  شماره‌ی 43.

-  دیوبند، فائزه؛ پارسامهر، مهربان. (1390). بررسی رابطه بین میزان دینداری والدین با خشونت میان فردی فرزندان پسر دبیرستانی، فصلنامه‌ی روان‌شناسی و دین، سال چهارم، شماره‌ی 1.

-  رحمتی، محمدمهدی. (1381). بررسی عوامل جامعه‌شناختی خشونت و پرخاشگری در ورزش فوتبال، پایان‌نامه‌ی دکتری جامعه‌شناسی، دانشگاه تهران، دانشکده‌ی علوم اجتماعی.

-    ستوده، هدایت الله. (1383). آسیب‌شناسی اجتماعی (جامعه‌شناسی انحرافات)، چاپ چهاردهم، تهران: آوای نور.

-  سخنوری، فاطمه؛ مصلحی، محسن؛ توازهی، حسن؛ فدایی نوبری، رضا. (1389). بررسی اپیدمیولوژیک خشونت و ارتباط آن با سن و جنس و محل درگیری در استان اصفهان، مجله دانش و تندرستی، شماره ویژه نامه ششمین کنگره اپیدمیولوژی ایران، صص 93-93.

-  شاطریان، محسن؛ اشنویی، امیر و گنجی پور، محمود. (1389). سنجش رابطه بین محل سکونت و انحرافات اجتماعی: مطالعه‌ی موردی محلات حاشیه‌نشین و غیر حاشیه‌نشین شهر آران و بیدگل، نشریه‌یتحقیقاتکاربردیعلومجغرافیایی، جلد15، شماره‌ی 18.

-    صدیق سروستانی، رحمت‌الله. (1388). آسیب‌شناسی اجتماعی (جامعه‌شناسی انحرافات اجتماعی)، تهران: سمت.

-  عرب نژاد، فاطمه؛ یزدان پناه، لیلا. (1390). عوامل مرتبط با خشونت و سابقه‌ی آن در بین جوانان 35-18 سال زندان کرمان، فصلنامه‌یعلمیپژوهشیرفاهاجتماعی، سال یازدهم، شماره‌ی 43.

-  علمی، محمود؛ تیغ زن، خدیجه؛ باقری، ربابه. (1388). تعیین میزان شیوع خشونت و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن (مطالعه‌ی موردی: دانش‌آموزان دبیرستان‌های دخترانه و پسرانه‌ی شهر عجبشیر)، دومین همایش جامعه‌ی شهر ایمن، دانشگاه علوم پزشکی تهران.

-  کاربخش، مژگان؛ موسی، زرگر؛ زارعی، محمدرضا، علی، خاجی. (1383). الگوی خشونت به دنبال منازعه در موارد منجر به بستری قربانیان در شش مرکز حوادث شهر تهران، مجله‌ی علمی پزشکی قانونی، سال دهم، شماره‌ی 34.

-  کلانترى، محسن. (1380). بررسى جغرافیایىجرموجنایتدرمناطق شهرتهران، پایان‌نامه‌ی دوره‌ی دکترى رشته جغرافیا، گرایش برنامه‌ریزی شهرى، دانشگاه تهران

-  محسنی تبریزی، علیرضا؛ کریمی، حمید. (1386). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر جرائم خشونت‌آمیز جوانان ذکور 18 تا 25 ساله همدانی، فصلنامه‌ی مطالعات مدیریت انتظامی، سال دوم، شماره‌ی 2.

-  موسوی، سید یعقوب. (1378). تبیین تئوریکی و جامعه‌شناختی جرائم شهری، ماهنامه‌ی اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره‌های 143 و 144، مرداد و شهریور.

-    وزارت کشور. (1383). اداره‌ی کل امور اجتماعی، آمار جرائم.

-    وزارت کشور. (1392). اداره‌ی کل امور اجتماعی، آمار جرائم.

-  هاشمی، سید نذیر. (1379). بررسی میزان شیوع خصومت و پرخاشگری در ایل عشایری، مجله‌ی دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گناباد، سال هفتم، شماره‌ی اول.

-    Brown, N. (2009), Robert Park and Ernest Burgess: urban ecology studies, 1925. Available at: www.csiss.org/classics/content/26.

-    Cozens, P M (2008) 'New Urbanism, Crime and the Suburbs: A Review of the Evidence', Urban Policy and Research, Vol. 26, No.4, pp. 429–444.

-    Ebbe, O. N. I. (1989), Crime and delinquency in metropolitan Lagos: a study of crime and delinquency, Social Forces. Vol. 67, No. 3.

-    Farrington, D. P (1998), Predictors, Causes, and Correlates of Male Youth Violence, Crime and Justice, Vol. 24, Youth Violence Stable URL: http://www.jstor.org/stable/1147589

-    Ferguson, CJ, Miguel CS, Hartley RD (2009), A Multivariate Analysis of Youth Violence and Aggression: The Influence of Family, Peers, Depression, and Media Violence, Journal of Pediatrics, www.jpeds.com

-    Haralambos, M., Holborn, M (1990), Sociology: Themes and Perspectives, Broadwick, London.

-    Imtiaz R, Yasin G, Yaseen A (2010), Sociological Study of the Factors Affecting the Aggressive Behavior among Youth, Pakistan Journal of Social Sciences (PJSS)Vol. 30, No. 1

-    Jensen, G. F. (2003), Social organization theory, in: Wight, R. A. (ed.),Encyclopedia of Criminology. New York: Fitzroy Publishers.

-    Katherine J. Karriker-Jaffe, Vangie A. Foshee, Susan T. Ennett, and Chirayath Suchindran (2008), The development of aggression during adolescence: Sex differences in trajectories of physical and social aggression among youth in rural areas, Abnorm Child Psychol. 2008 November; 36(8): 1227–1236.  

-    Kleniewski, N. (2005) Cities and Society, USA, Blackwell Publishing Ltd.

-    Marenin, O (1997) Victimization Surveys and The Accuracy and Reliability of Official Crime Data In Developing Countries, Journal of Criminal Justice, Vol. 25, No. 6, pp. 463–475.

-    McKay, C. and Shaw, H. (2006), Cultural transmission. In: Marvin, E., W. et al. (eds.). The Sociology of Crime and Delinquency. New York: John Wiley & Sons.

-    O’Connor, T. (2006), “Social disorganization theories of crime”. Available at: www.apsu.edu/oconnort/.

-    Park, R. E, (1915) “The City: Suggestions for the Investigation of Human Behavior in the City Environment, American Journal of Sociology, Vol. 20, No. 5, pp. 577–612.

-    Rappaport N, Tomas C. (2004), Recent Research Findings on Aggressive and Violent Behavior in Youth, Journal of adoles cent health, 35.

-    Sutherland. (1947) Criminology. J.B. Lippincott Company

-    Shaw, C. R, & McKay, H. D (1962) Juvenile Delinquency and Urban Areas: A Study of Rates of Delinquents in Relation to Differential Characteristics of Local Communities in American Cities, Chicago: University of Chicago Press.

-    Waldinger, R. (1996) ‘‘The New Urban Reality.’’ From Still the Promised City? African-Americans and New Immigrants in Postindustrial New York (Cambridge, MA: Harvard University Press, 1996), pp. 1–32.