تحلیل محتوای منطق‌الطیر بر اساس ساحت های شش‌گانه تربیتی

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 7، دوره 8، شماره 31، آذر 1395، صفحه 187-212   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ناصر ناصری تازه شهری¹؛ سینا ترکاشوند²؛ فرامرز محمدی پویا³

¹استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی

²دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه خوارزمی، تهران (نویسنده مسئول)

³دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه خوارزمی، تهران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای منطق‌الطیر عطار بر اساس ساحت‌های تربیتی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و به روش تحلیل محتوای کیفی و مفهومی صورت پذیرفته است. بدین منظور، ابتدا مؤلفه‌های سند تحول بنیادین در هر یک از ساحت‌های تربیتی تبیین شده است؛ بدین صورت که برای ساحت تربیت اعتقادی- عبادی 43 مؤلفه، برای ساحت تربیت اجتماعی و سیاسی 15 مؤلفه، برای ساحت تربیت زیستی و بدنی 4 مؤلفه، برای ساحت تربیت زیبایی‌شناختی و هنری 7 مؤلفه، برای ساحت تربیت اقتصادی و حرفه‌ای 7 مؤلفه و برای ساحت تربیت علمی و فناوری 6 مؤلفه تبیین شد و سپس منطق‌الطیر عطار نیشابوری بر اساس این مؤلفه‌ها تحلیل شد. یافته‌ها نشان داد که ارتباط زیادی بین ساحت‌های تربیتی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و منطق‌الطیر عطار، به‌عنوان یکی از ارزشمندترین متون اسلامی- عرفانی، وجود دارد و منطق‌الطیر سرشار از مباحثی است که کل وجود انسان را مورد خطاب قرار داده است و تربیت همه جانبه انسان را شامل می‌شود و هیچ جنبه‌ای از وجود انسانی را فروگذار نکرده است؛ پس منبعی این چنین ارزشمند باید در بطن فرایند تعلیم و تربیت و بالأخص اسناد بنیادی نظام تعلیم و تربیت که زمینه‌ساز تحولی عظیم در کل جامعه است، گنجانده شود و از رهنمودهای آن برای پر ثمر نمودن تحولات آموزشی بهره برده شود.

کلیدواژه‌ها

منطق‌الطیر عطار نیشابوری؛ سند تحول بنیادین آموزش و پرورش؛ ساحت های تربیت

مراجع

1- بیجنوند، فرامرز. (1390). تبیین مؤلفه­های تفکر انتقادی و بررسی رابطه­ آن با تولید علم در بین اعضای هیأت علمی دانشگاه شاهد در سال­ تحصیلی 90-1389 و ارائه­ راهکارها. پایان­نامه کارشناسی ارشد علوم تربیتی، دانشگاه شاهد تهران.

2- بیجنوند، فرامرز (1389)، تبیین مؤلفه‌ها و مصادیق تربیت مدنی از منظر نهج‌البلاغه، همایش ملی سیره علوی (بازشناسی اخلاق اجتماعی در سیره­ی علوی)، لرستان، دانشگاه لرستان، ص.ص. 19-1.

3- بیجنوند، فرامرز و ضرغامی، همراه و سعید قائدی، یحیی و محمودنیا، علیرضا. (1393). تحلیل مفهوم تفکر انتقادی و تبیین روش­های پرورش آن با تأکید بر آموزش عالی. فصلنامه تدریس پژوهی دانشگاه کردستان، سال اول، شماره اول، ص.ص. 45-23.

4- بیجنوند، فرامرز؛ باقری، خسرو (1391)، تبیین مؤلفه‌ها و مصادیق عبودیت از منظر نهج­البلاغه، اولین همایش نهج‌البلاغه و علوم انسانی، همدان، دانشگاه بوعلی سینا. ص.ص. 54-67.

5- پاکدل، مسعود. (1390). وحدت وجود و بازتاب آن در منطق‌الطیر. فصلنامه عرفان اسلامی، شماره 35، ص.ص. 216-236.

6- ترکاشوند، سینا. (1392). بررسی و نقد مبانی نظری سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. چکیده مقالات چهارمین همایش ملی انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران (ص.ص. 624-627). مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.

7- حاجی­بابایی، حمیدرضا. (1391). ویژگی­های مدرسه­ای که دوست دارم، با توجه به سند تحول بنیادین. فصلنامه­ نوآوری­های آموزشی، شماره 42، ص.ص. 74-51.

8- رفیعی، بهروز. (1381). آرای دانشمندان مسلمان در مبانی تعلیم و تربیت. قم: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

9- رهنما، اکبر، میرزامحمدی، محمدحسن و بیجنوند، فرامرز (1392)، بررسی رابطه­ تفکر انتقادی با تولید علم در میان اعضای هیئت علمی دانشگاه شاهد. دو فصلنامه پژوهش­های آموزش و یادگیری. سال 20، شماره 3، ص.ص. 288-257.

10- شریعتمداری، علی. (1386). اصول و فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: امیرکبیر.

11- شعاری نژاد، علی اکبر. (1376). فلسفه آموزش و پرورش. تهران: امیرکبیر.

12- عطار، فریدالدین. (1383). منطق‌الطیر. تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن.

13- قبادی، حسینعلی، طاهری، قدرت الله، قاسم زاده، علی و فولادی، علیرضا. (1390). پیام‌های جهانی عطار برای مشکلات فکری انسان معاصر. پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، شماره 11، ص.ص. 52-30.

14- مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران. (1390). تهران: دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش.

15- سند تحول بنیادین آموزش و پروش. (1390). تهران. دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش.

16- مسعودی فر، جلیل. (1392). کارکرد معرفتی روان شناختی منطق‌الطیر برای انسان معاصر. مجله پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 12، ص.ص. 18-1.

17- مطهری، مرتضی. (1371). تعلیم و تربیت در اسلام. تهران: صدرا.

18- معین، محمد. (1389). فرهنگ فارسی. تهران: بهزاد.

19- میالاره، گاستون و ژان، یال. (1370). تاریخ جهانی آموزش و پرورش. ترجمه­. محمدرضا شجاع رضوی. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

20- Almond. G. A. and Verba. S. (1963). The civic culture. New Jersey: Prinston university press.

21- Chambliss. J. J. (1996). Philosophy of education an encyclopedia. New York: Garland Publisher.