بررسی مشاهده و رؤیت خداوند در قرآن کریم و عهدین

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 1، دوره 7، شماره 28، اسفند 1395، صفحه 9-32   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

نسیبه علمایی

مدرس آموزشکده فنی و حرفه ای سماء، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، خوراسگان، ایران

چکیده

یکی از مباحث مطرح در قرآن و عهدین امکان رؤیت الهی و چگونگی آن است. مشاهده در فارسی معادل رؤیت در عربی است. اقسام مشاهده در عهدین نیز همانند اقسام مشاهده در قرآن کریم است ولی برای هر کدام شباهت‌ها و تفاوت‌هایی در مفهوم آن‌ها در کتب مقدس نهفته است. هم‌چنین رؤیت الهی با چشم در عهدین به صورت متناقض مطرح شده ولی در قرآن کریم رد شده است. مسأله مشاهده و رؤیت الهی در عهدین با توجه به تجسیم و تصور انسان‌انگارانه خدا وجود دارد و عامه یهودیان و مسیحیان بر رؤیت حق تعالی ادعا دارند. از این رو اعتقاد برخی از مسلمانان به امکان رؤیت الهی در قیامت متأثر از دیدگاه یهودیان و مسیحیان و مراجعه به منابع آن‌هاست. مقاله حاضر ضمن بررسی اجمالی اقسام رؤیت در قرآن، امکان یا عدم مشاهده خداوند متعال بر پایه آیات قرآن را بررسی کرده و به مقایسه دیدگاه قرآنی در این زمینه با عهدین پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ مشاهده قلبی؛ رؤیت تجسمی؛ تجسد؛ مسیحیت؛ تورات

مراجع

قرآن کریم

ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم. 1406ق/ 1986م، منهاج السنة النبویة، قاهره‌: دار الفکر.

ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو. 1412ق، تفسیر القرآن العظیم، منشورات محمد علی بیضون‏، بیروت: دار الکتب العلمیة.

ابن منظور، محمد بن مکرم. 1405ق، لسان العرب، بیروت: ادب الحوزه.

ابن میمون، موسی. 1972م، دلالة الحائرین، تحقیق حسین آتای، اسلامبول: مطبعة جامعة آلقره.

بخاری، محمد بن اسماعیل. 1401ق، الصحیح، بیروت: دار الفکر.

رشید رضا، محمد. بی تا، تفسیر القران الحکیم(تفسیر المنار)، بیروت: دار المعرفة.

الزبیدی، احمد بن عبداللطیف. 1423ق، مختصر صحیح البخاری، الریاض: دار السلام للنشر و التوزیع.

زمخشری، جار اللّه محمود بن عمر. 1385ق، تفسیر الکشاف، مصر: مصطفی البابی الحلبی.

طباطبائی، ‌سید محمدحسین. 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

طبرسی، فضل بن حسن. 1408ق، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفة.

طبری، ابو جعفر محمد بن جریر. 1412ق، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت‏: دار المعرفه‏.‏

طریحی، فخر الدین. 1375ق،‏ مجمع البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی.

طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن. بی‌تا، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد قیصر عاملی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

عبدالجبار بن احمد. بی تا، المغنی فی ابواب التوحید والعدل، تحقیق محمود محمد قاسم، مصر: انتشارات الدار المصریه للتأ‌لیف و الترجمه.

عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه. 1415ق، تفسیر نور الثقلین، قم: انتشارات اسماعیلیان.

معرفت، محمد هادی. 1392ش، التمهید فی علوم القرآن، ترجمه حسن خرقانی، قم: مؤسسه فرهنگی تمهید.

گارده، لویی. 1375ش، خدا در اسلام، دین پژوهی، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

میشل، توماس. 1377ش، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.

نیلز، استیفن. 1334ش، خدای مسیحیان، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران: نور جهان.