زمین شیمی سنگ میزبان دولومیتی و ریز دما سنجی میانبارهای سیال در کانسار روی- سرب دره زنجیر، استان یزد

ژئوشیمی

مقاله 4، دوره 5، شماره 2، شهریور 1395، صفحه 48-59

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

فرید مر؛ بتول تقی پور؛ الهام ساجدیان

چکیده

کانسار دره زنجیر در 30 کیلومتری جنوب غربی یزد در زون زمین‌ساختی ایران مرکزی قرار دارد. میزبان کانسار روی و سرب، سنگ‌های آهکی کرتاسه می‌باشد که در اغلب موارد متحمل دولومیتی شدن شده است. کانه‌زایی در این سنگ‌های آهکی اغلب در شکستگی‌های گسلی، مناطق برشی و حفره‌های انحلالی رخ داده است. همیافتی کانیایی ساده بوده و شامل اسفالریت، گالن، سروسیت، اسمیت‌زونیت، همی‌مورفیت، کلسیت و دولومیت می‌شود. کانه‌زایی بیشتر در سنگ‌های کربناتی دولومیتی شده رخ داده است. دولومیتی‌شدن در مرحله اول و کانه‌زایی سولفیدی در مراحل پایانی کانی‌سازی رخ داده است. مطالعات زمین‌شیمیایی نشان می دهد که ترکیب دولومیت‌های سنگ میزبان استوکیومتریک بوده و در شرایط کاهشی، در محیط دفنی و در یک سامانه باز شکل گرفته است. با استفاده از داده‌های زمین‌شیمیایی سنگ میزبان دولومیتی، غلظت Sr در دولومیت نسبت به کانسار افزایش یافته، و با افزایش فاصله از کانسار مقدار Sr کاهش می‌یابد. پتروگرافی میانبارهای سیال روی اسفالریت نشان می‌دهد که اغلب میانبارها دوفازی (L>V) می‌باشد. نتایج ریزدماسنجی نشان می‌دهد که دمای همگن‌شدگی از 80 تا 187 درجه سانتی‌گراد و شوری سیال کانه‌ساز از 7 تا 20 درصد وزنی معادل NaCl در تغییر است. شوری متوسط (میانگین 16 درصد وزنی معادل NaCl)، دمای پایین (میانگین C^° 133) و عدم وجود فاز کلاتریت نشانگر تشکیل کانسار از سیالات حوضه‌ای می‌باشد. با توجه به پراکندگی داده‌های میانبار سیال، در تشکیل این نوع کانسار دو یا چند سیال با ترکیب شیمیایی متفاوت نقش داشته است. با توجه به نتایج این تحقیق، کانسار روی و سرب دره زنجیر قابل مقایسه با کانسارهای روی- سرب تیپ دره می‌سی‌سی‌پی (MVT) می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

دولومیتی شدن؛ کانی زائی روی و سرب؛ میانبار سیال؛ MVT؛ دره زنجیر

مراجع