پژوهشی علمی بر وجه تسمیه واژگان قرآنی کِشتی(فُلک، سفینه، جاریه، ماخره)

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 1، دوره 8، شماره 29، خرداد 1396، صفحه 9-31   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سید حیدر فرع شیرازی¹؛ حسن آبین²

¹عضو هیأت علمی گروه زبان عربی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر،‌ ایران(استادیار)

²عضو هیأت علمی گروه کشتی‌سازی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ‌ایران(استادیار)

چکیده

یکی از راه‌های خداشناسی، دریاشناسی و امور متعلق به آن در صنعت حمل و نقل است. نقد و بررسی تکرار بیش از سی مورد از نام‌های مختلف کشتی در قرآن کریم، با کاربری‌های تجاری، مسافربری، و چند منظوره؛ و واکاوی قسم خوردن خداوند به کشتی‌های شناور، از مهم‌ترین مباحث این پژوهش است. ظرفیت و کاربری محدودتر «سفینه» نسبت به «فُلک» باعث شده که این نوع کشتی در حدّ صید ماهی و یا صرفاً مسافربری از آن یاد شود. نقش بادهای دریایی در حرکت، سکون، یا واژگونی کشتی‌ها، و نقش وصفی «مواخر» در رفت و آمد کشتی‌های بزرگ و غول پیکر(فُلک) به وسیله باد، و نصب دکل‌های بادبانی عظیم الجثه، تصویری زیبا از بزرگی و کوه‌آسا بودن این کشتی‌ها را در قرآن به نمایش گذاشته است.

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ فُلک؛ سفینه؛ دریا؛ کشتی؛ حَمل و نقل؛ قسَم

مراجع

ابن منظور، محمد بن مکرم. بی‌تا، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دار صادر.

ازهری، محمد بن أحمد. بی‌تا، تهذیب اللغة، چاپ اول، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 

امینی، عبدالحسین. 1977م، الغدیر، چاپ چهارم، بیروت: دار الکتاب العربی.

انصاری خوشابر، مسعود. 1377ش، ترجمه قرآن، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.

بستانی، فؤاد افرام. 1375ش، فرهنگ ابجدی، چاپ دوم، تهران: اسلامی.

خواجوی، محمد. 1410ق، ترجمه قرآن، تهران: انتشارات مولی.

دهلوی، شاه ولی الله. 1417ق، ترجمه قرآن، مدینه: ملک فهد لطباعة المصحف الشریف.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. بی‌تا، مفردات ألفاظ القرآن الکریم، چاپ اول، بیروت: دار القلم.

رضایی اصفهانی، محمد علی و همکاران. 1383ش، ترجمه قرآن، قم: مؤسسه تحقیقاتی فرهنگی دار الذکر.

سراج، رضا. بی‌تا، ترجمه قرآن، تهران: شرکت سهامی انتشار.

طباطبائی، محمدحسین. 1374ش، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

طبرسی، فضل بن حسن. 1372ش. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.

طریحی، فخر الدین بن محمد. 1375ش، مجمع البحرین، تصحیح احمد حسینی اشکوری، چاپ سوم، تهران: مرتضوی.

عمید، حسن. 1389ش، فرهنگ فارسی عمید، چاپ اول، تهران: راه رشد.

فراهیدی، خلیل بن أحمد. بی‌تا، العین، چاپ دوم، قم: نشر هجرت.

قرشی، علی اکبر. 1371ش، قاموس قرآن، چاپ ششم، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

مجلسی، محمدباقر. 1983م، بحار الأنوار، تحقیق محمد باقر بهبودی و عبد الرحیم ریانی شیرازی، چاپ دوم، بیروت: مؤسسه الوفاء.

مصطفوی، حسن. بی‌تا، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت: دار الکتب العلمیة.

مکارم شیرازی، ناصر. 1374ش، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیة.

موسی، حسین یوسف. الإفصاح، چاپ چهارم، قم: مکتب الإعلام الإسلامی.

 

مقالات

آبین، حسن و دشتی‌منش، عباس و محمودی، امین. 1394ش، «شناورهای بادبانی»، چهارمین همایش ملی توسعه دانایی محور، بوشهر.

خراشاد، محمد و محمدآبادی، محمد و قره‌باش، ابوبکر. 1391ش، «نقش انرژی باد در صنعت کشتی‌سازی»، دومین همایش ملی انرژی باد و خورشید، تهران.

 

سایت‌های اینترنتی

https://wiki.marin.nl/index.php/Coordinate systems.

http://www.ghatreh.com/news/nn6275879.15/8/89))

http://www.persianacademy.ir/fa/word.