بررسی تطبیقی شیوه بیان داستان های قرآنی در مثنوی معنوی و تفسیر کمبریج

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 3، دوره 8، شماره 29، خرداد 1396، صفحه 49-74   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

رضا اشرف زاده¹؛ محمد بهنام فر²؛ نازنین احسانی³

¹عضو هیأت علمی گروه ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، مشهد، ایران(استاد)

²عضو هیأت علمی گروه ادبیات فارسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران(دانشیار)

³دانشجوی مقطع دکتری ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، مشهد، ایران

چکیده

«مثنوی معنوی» حاصل تطور و سیر قصه‌ها در طول زمان است. این قصه‌ها راه شناخت ورود به دنیای مولانا و آشناشدن با خلاقیت وی در عرصه داستان‌پردازی است. «تفسیر کمبریج» نیز از تفاسیر مهمی است که مخصوصاً از جنبه ادبی اهمیت دارد و دارای داستان‌هایی است که به اقتضای مطلب در جای جای کتاب پراکنده‌اند. این داستان‌ها در «مثنوی معنوی» و «تفسیر کمبریج» می‌توانند از دیدگاه‌های مختلف مورد بررسی قرار بگیرند. در این تحقیق، مقایسه‌ای تطبیقی میان داستان‌های «مثنوی معنوی» و «تفسیر کمبریج» انجام شده است. در این امر که نوعی خوانش ارتباطی است، ارتباط دو متن را به یکدیگر آشکار می‌کند.

کلیدواژه‌ها

قصص قرآنی؛ داستان‌پردازی؛ مثنوی؛ تفسیر کمبریج

مراجع

قرآن مجید.

آذرنوش، آذرتاش.1390ش، تفسیرهای کهن، تهران: سروش.

براهنی، رضا. 1348ش، قصه‌نویسی، تهران: انتشارات اشرفی.

بهنام فر، محمد. 1392ش، وحی دل مولانا، مشهد: آستان قدس رضوی.

پورخالقی چتـرودی، مهـدخت. 1374ش، فرهنگ قصه‌های پیامبران، مـشهد: آستان قـدس رضوی.

پورنامداریان، تقی. 1380ش، در سایه آفتاب، تهران: انتشارات سخن.

پورنامداریان، تقی. 1364ش، رمز و داستان‌های رمزی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

تفسیر کمبریج، 1349ش، تفسیر قرآن معروف به تفسیر کمبریج، تصحیح جلال متینی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.

حسینی، صالح. 1375ش، واژه‌نامه ادبی، تهران: انتشارات نیلوفر.

درودی، موسی. 1362ش، نخستین مفسران پارسی‌نویس، تهران: نور فاطمه.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1392ش، المفردات فی غرایب القران، ترجمه حسین خداپرست، قم: نوید اسلام.

زرین‌کوب، عبدالحسین. 1366ش، بحر در کوزه، تهران: انتشارات علمی.

زرین‌کوب، عبدالحسین. 1364ش، سرّ نی، تهران: انتشارات علمی.

زمانی، کریم. 1393ش، شرح مثنوی معنوی، هفت جلد، تهران: انتشارات اطلاعات.

شریفی، محمد. 1387ش، فرهنگ ادبیات داستانی، تهران: بی نا.

طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن. 1295ق، تفسیر مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح و تعلیق ابوالحسن شعرانی،10 ج، تهران: مکتبه العلمیه.

فروزان فر، بدیع الزمان. 1390ش، شرح دفتر اول مثنوی معنوی، تهران: انتشارات زوار.

مولانا، جلال الدین محمد. 1371ش، مثنوی معنوی، به کوشش و اهتمام رینولد نیکلسون، مقدمه قدمعلی سرامی، تهران: انتشارات بهزاد.

میر صادقی، جمال. 1376ش، عناصر داستان، تهران: انتشارات امیرکبیر.

میرهاشمی، سید مرتضی. 1392ش، داستان‌ها و پیام‌ها در مثنوی، تهران: علم.

 

مقالات

شاکری، جلیل. 1386ش، «مولوی و هنر؛ داستان‌پردازی در مثنوی»، دو فصلنامه فرهنگ(ویژه‌نامه مولوی)، شماره 63-64 - پاییز و زمستان، تهران، صص 409-422.

شریف زاده، منصوره. 1388ش، «بررسی تطبیقی عنصر طرح در داستان‌های کهن و داستان‌های امروزی»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، سال سوم، شماره 12، صص 73-89.

شوهانی، علیرضا. 1382ش، «داستان‌پردازی و شخصیت‌پردازی مولوی در مثنوی معنوی»، فصلنامه پژوهش‌های ادبی، دوره 1، ش 2، صص91- 106.

ضیاء، محمدرضا. 1391ش، «تداعی معانی و آفات آن در مثنوی»، فصلنامه علمی ـ تخصصی مطالعات زبان و ادبیات غنایی، دوره 2، شماره 3، صص 65-74.

فاروق، حمید. 1378ش، «فنون قصه‌سرایی در مثنوی مولانا: یا آشفتگی روایی یا توالی منطقی»، مجله تحقیقات ایران شناسی، نامه فرهنگستان، دوره 32، شماره 1، صص171-195.

مهدی‌زاده فرد، مهدی. 1392ش، «بررسی ساخت روایی قصه در مثنوی»، نشریه ادب پژوهی، شماره 25، صص105- 108.