مطالعه‌ی ارتباط بین سرمایه‌ی اقتصادی و پایگاه اجتماعی با مصرف غذاهای غیرخانگی در شهر تبریز

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 4، دوره 7، شماره 23، شهریور 1396، صفحه 79-104   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

توکل آقایاری هیر¹؛ محمد عباس زاده²؛ ابراهیم محمدپور³

¹استادیار علوم اجتماعی دانشگاه تبریز

²دانشیار علوم اجتماعی دانشگاه تبریز

³دانشجوی کارشناسی ارشد علوم اجتماعی دانشگاه تبریز

چکیده

غذاهای غیرخانگی به‏عنوان بخشی از تجارب غذایی، با توجه به ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متعددی که این تجربه در زندگی مدرن شهری پیدا کرده، به مسأله‌ای مهم در مجموعه مباحث جامعه‌شناسی سلامت/تغذیه تبدیل شده ‏است. تحقیق حاضر به روش پیمایش و با هدف بررسی تأثیر سرمایه‌ی اقتصادی، پایگاه اجتماعی و برخی متغیرهای زمینه‏ای بر مصرف غذاهای غیرخانگی نگاشته شده‏است. جامعه‌ی آماری تحقیق شامل تمامی شهروندان بالای 15 سال شهر تبریز است که 409 نفر از آنها به شیوه‌ی نمونه‌گیری طبقه‌ای انتخاب شده‌اند. تحلیل داده‏ها با استفاده از نر‏م‌افزارهای SPSS وLisrel  انجام شده‏است. براساس نتایج، ارتباط معناداری بین میزان مصرف غذاهای غیرخانگی با متغیرهای سرمایه‌ی اقتصادی و پایگاه اجتماعی (به‏شکل مثبت) و سن (به‏شکل منفی) مشاهده شده ‏است. همچنین میزان مصرف غذاهای غیرخانگی براساس وضع تأهل (به نفع مجردها) و جنس (به نفع مردان) به‏شکل معناداری متفاوت بوده‏است. براساس نتایج برازش مدل مسیر، در بین سه متغیر دارای تأثیرات معنادار، سرمایه‌ی اقتصادی به‏عنوان مهمترین متغیر و جنس و وضع تأهل از نظر تأثیرگذاری در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‏اند. متغیرهای مستقل 19 درصد از تغییرات مصرف غذای غیرخانگی را تبیین کرده‏اند.

کلیدواژه‌ها

غذاهای غیرخانگی؛ سرمایه‌ی اقتصادی؛ پایگاه اجتماعی؛ تبریز

مراجع

-         بختیاری، محمود؛ احرام پوش، الهام؛ عنایتی، نورا؛ راست‏منش، رضا؛ دل‏پیشه، علی؛ زائری، فرید و همایون‏فر، رضا. (1390). ارتباط مصرف غذاهای آماده با سطح اضطراب در دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی شهر تهران، مجله‌ی اصول بهداشت روانی، سال 13، شماره‌ی 3، صص 21-212. 

-         بوردیو، پیر. (1384). شکل­های سرمایه،­ در سرمایه‌ی اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه، گردآوری کیان تاجبخش، ترجمه‌ی افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: نشر شیرازه.

-         پناهی، محمدحسین و امیدی، مهدی. (1391). رابطه‌ی پایگاه اقتصادی- اجتماعی با سرمایه‌ی فرهنگی (نمونه‌ی موردی شهر تهران)، فصلنامه‌ی تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی-واحد شوشتر، سال 6، شماره‌ی 17، صص 66-33.

-         پورجبلی، ربابه و خلیلی، عباس. (1390). بررسی نقش پایگاه اقصادی- اجتماعی در مصرف کالاهای فرهنگی (شهر زنجان)، فصلنامه‌ی علمی و پژوهشی علوم اجتماعی، سال 7، شماره‌ی 28، صص 23-1.

-         جواهری، فاطمه. (1386). کندوکاوی در آثار قشربندی جامعه (بررسی تأثیر پایگاه اجتماعی-اقتصادی دانشجویان بر گرایش‌ها و رفتار آنان)، پژوهشنامه‌ی علوم انسانی، شماره‌ی 53، صص 116-83.

-         سفیری، خدیجه و آراسته، راضیه. (1387). بررسی رابطه‌ی سرمایه‌ی اقتصادی زنان با نوع روابط همسران در خانواده، فصلنامه‌ی تحقیقات زنان، سال دوم، شماره‌ی 1، صص 34-1.

-         شفقی، خسرو؛ دلشاد، علی؛ سالاری، هادی؛ خواجوی، عبدالجواد؛ اکرامی، علی؛ صنیعی، نزهت و خواجه، عصمت. (1385). شناسایی انواع غداهای بومی و تعیین مواد اولیه و روش پخت آن‌ها در جمعیت تحت پوشش پایگاه تحقیقات جمعیتی شهر گناباد، مجله‌ی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، دوره‌ی 8، شماره‌ی 1: 52-46.

-         علیرضانژاد سهیلا؛ خاکپور سحر و فتحی، سروش. (1393). سرمایه‌ی اقتصادی و جنسیت در خانواده: مطالعه‌ای بر کنترل منابع مالی در خانواده‌های شهر تهران، فصلنامه‌ی برنامه‌ریزی رفاه و توسعه‌ی اجتماعی، دوره‌ی 6، شماره‌ی 21، صص 190-157.

-         علیزاده‏اقدم، محمدباقر. (1389). تحلیل جامعه‌شناختی سبک غذایی شهروندان تبریزی، رفاه اجتماعی، سال 12، شماره‌ی 44، صص 318- 285.

-         فرازمند، حسن و حلافی، حمیدرضا. (1394). تقاضای غذای خارج از خانه خانوارهای ایرانی: کاربردی از الگوی دابل-هاردل با تبدیل باکس-کاکس، فصلنامه‌ی مدلسازی اقتصادی، سال 9، شماره‌ی 4، صص 85-65.

-      کوهی کمال؛ مبارک بخشایش، مرتضی و عبدی چایکندی، رباب. (1392). بررسی میزان گرایش دانشجویان به فست‌فودها و عوامل مؤثر بر آن، فصلنامه‌ی اخلاق زیستی، سال 3، شماره‌ی 8، صص 185- 157.

-     Adams, J.; Brown, T.; Lake, A. A.; Summerbell, C.; White, M.; Wrieden, W. and Adamson, A. J. (2015). Frequency and Socio-Demographic Correlates of Eating Meals Out and Take-away Meals at Home: Cross-Sectional Analysis of the UK National Diet and Nutrition Survey, Waves 1–4 (2008–12), International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, Vol. 12, No. 1: 1-9.

-     Aksoydan, E. (2007). Hygiene Factors Influncing Customers Choice of Dining-Out Units: Findings from A Study of University Scademic Staff, Journal of Food Safety, Vol. 27, No. 3: 300-316.

-     Bargiota, A.; M. Pelekanou; A. Tsitouras; and G. N. Koukoulis (2013). Eating Habits and Factors Affecting Food Choice of Adolescents Living in Rural Areas, Hormones, Vol. 12, No. 2: 246-53.

-     Binkley, J. K. (2006). The Effect of Demographic, Economic, And Nutrition Factors on the Frequency of Food Away from Home, The Journal of Consumer Affairs, Vol. 40, No. 2: 372-91.

-     Bourdieu, P. (1984). Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste. Translated by Richard Nice. Cambridge: Harvard University Press (8^th printing, 1996)

-     Cockerham, W. C. (2000). Health lifestyles in Russia, Social Science & Medicine, Vol. 51, No. 9: 1313-1324.

-     D'Addezio, L.; Turrini, A.; Capacci, S. and Saba, A. (2014). Out-of-Home Eating Frequency, Causal Attribution of Obesity and Support to Healthy Eating Policies from a Cross-European Survey, Epidemiology, Biostatistics and Public Health, Vol. 11, No. 4: 1-13.

-     De Rezende, D. C. and Stacanelli de Avelar, A. E. (2012). Factors that Influence the Consumption of Food Outside the Home in Brazil, International Journal of Consumer Studies, Vol. 36, Issue 3: 300-306.

-     Delormier, T.; Frohlich, K. L. and Potvin, L. (2009). Food and Eating as Social Practice: Understanding Eating Patterns as Social Phenomena and Implications for Public Health, Sociology of Health & Illness, Vol. 31, No. 2: 215–228.

-     Derrick, F. W.; Dardis, R. and Lehfeld, A. (1982). The Impact of Demographic Variables on Expenditures for Food Away From Home, Journal of the Northeastern Agricultural Economics Council, Vol. 11, No. 1: 1-11. 

-     Edwards, J. S. (2013). The Foodservice Industry: Eating Out is More than Just a Meal, Food Quality and Preference, Vol. 27, No. 2: 223-229.

-     Epter, A. (2009). Eating Out in Modern American Society: Why Do People Make the Choice to Eat Outside the Home? Msc. Thesis, University of Vermont.

-     Field, A. (2013). Discovering Statistics Using IBM SPSS Statistics. California: Sage Publications, Inc. 4^th Edition. 

-     Furst, T.; Connors, M.; Bisogni, C. A.; Sobal J. and Falk, L. W. (1996). Food Choice: A Conceptual Model of the Process, Appetite, Vol. 26, Issue 3: 247–265.

-     Galobardes, B.; Morabia, A. and Bernstein, M. S. (2001). Diet and Socioeconomic Position: does the use of Different Indicators matter?, International Journal of Epidemiology, Vol. 30, No. 2: 334-340.

-     Guthrie, J. F.; Lin, B. H. and Frazao, E. (2002). Role of Food Prepared Away from Home in the American Diet, 1977-78 versus 1994-96: Changes and Consequences, Journal of Nutrition Education and Behavior, Vol. 34, No. 3: 140-150.

-     Hejazi, N. and Mazloom, Z. (2009). Socioeconomic Status, Youth’s Eating Patterns and Meals away from Home, Pakistan Journal of Biological Sciences, Vol. 12, No. 9: 730-33.

-     Hof, M. (2012). Questionnaire Evaluation with Factor Analysis and Cronbach's Alpha. Available Online at: http://www.let.rug.nl/nerbonne/teach/rema-stats-meth-seminar/student-papers/MHof-QuestionnaireEvaluation-2012-Cronbach-FactAnalysis.pdf   [Access date: 11/19/2016].

-     Igoe, B. (2011). Food Access: Concepts and Frameworks. Presented at WA-NOPREN Meeting, July 22. Online available at: http://depts.washington.edu/nopren/docs/Igoe-B-07222011.pptx [Access date: 11/24/2016].

-     Kantzara, V. (2007). Status, In George Ritzer (Ed.), The Blackwell Encyclopedia of Sociology, USA: Blackwell Publishing Ltd. Pp. 4757-61.

-     Kocevski, J. and Risteski, M. (2012). Eating Out on Vacation, Procedia-Social and Behavioral Sciences, Vol. 44: 398-405.

-     Krige, S. M.; Mahomoodally, F. M.; Subraty, A. H.; Ramasawmy, D. (2012). Relationship between Socio-Demographic Factors and Eating Practices in a Multicultural Society, Food and Nutrition Sciences, Vol. 3, No. 3: 286-295

-     Misra, S.; Huang, C. L. and Raunikar, R. (1990). The Demand for Food Consumed Away From Home in Georgia, Journal of Agribusiness, Vol. 8, No. 2: 73-83.

-     Nayga, R. M. and Capps, O. (1992). Determinants of Food Away from Home Consumption: An Update, An International Journal of Agribusiness, Vol. 8, No. 6: 549–559.

-     Piscopo, S. (2004). Socio-Ecological Factors Influencing Food Choices and Behaviours of Maltese Primary Schoolchildren. PhD Dissertation, University of Briminghm.

-     Prochaska, F. J. and Schrimper, R. A. (1973). Opportunity Cost of Time and Other Socioeconomic Effects on Away-From-Home Food Consumption, American Journal of Agricultural Economics, Vol. 55, No. 4, Part 1: 595-603.

-     Raulio, S. (2011). Lunch Eating Patterns during Working Hours and Their Social and Work-Related Determinants: Study of Finnish Employees. Helsinki: National Institute for Health and Welfare.

-     Simmel, G. (1997). Simmel On Culture: Selected Writings. David Frisby and Mike Featherstone (Eds.), London: Sage Publications, Inc.

-     Sobal, J. and Bisogni, C. A. (2009). Constructing Food Choice Decisions, Annals of Behavioral Medicine, Vol. 38, No. 1: 37-46.

-     Sobal, J.; Bisogni, C. A. and Jastran, M. (2014). Food Choice Is Multifaceted, Contextual, Dynamic, Multilevel, Integrated, and Diverse, Mind Brain and Education, Vol. 8, No. 1: 7-12.

-     Srividhya, N. (2014). Eating Out Habit of Individuals: An Analytical Study (With Special Reference to Puducherry City), International Journal of Business and Management Invention, Vol. 3, Issue 6: 38-44.

-     Stewart, H.; Blisard, N. and Jolliffe, D. (2006). Let’s Eat Out: Americans Weigh Taste, Convenience, and Nutrition. Washington, D.C.: U.S. Department of Agriculture, Economic Research Service.

-     Titilola, O. L.; Adebusola, A. A.; Iyabo, O. F. and Yewande, A. O. (2013). Fast Food Consumption Pattern among Youth in Ogbomoso Metropolis of Oyo State, Nigeria, International Journal of Agricultural Management and Development, Vol. 3, No. 3: 159-165.

-     Turner, B. S. (2006). The Cambridge Dictionary of Sociology. Cambridge: Cambridge University Press.

-     Wills, W.; Backet-Milburn, K.; Roberts, M. and Lawton, L. (2011). “The Framing of Social Class Distinctions through Family Food and Eating Practices,” The Sociological Review, Vol. 59, No. 4: 725-40.