بررسی تطبیقی وصف طبیعت در اشعار ابن خفاجه و منوچهری

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 7، دوره 11، شماره 43، آبان 1396، صفحه 135-156   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

محمد شایگان مهر¹؛ جعفر عموزاد مهدیرجی²؛ فریبرز حسینجانزاده¹

¹استادیار، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشمر، گروه عربی، کاشمر، ایران

²دانشجوی دکترای ادبیات عرب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشمر، گروه عربی، کاشمر، ایران

چکیده

در این جستار وصف طبیعت در دیوان دو شاعر برجسته و بزرگ و قدیمی ایران زمین و عرب به نام‌های منوچهری دامغانی(433ق) و ابن خفاجه(533ق) مقایسه و بررسی شده است. وصف طبیعت مهم‌ترین موضوع ادبی در دیوان دو شاعر است که ابن خفاجه آن را در ادبیات عربی اندلس به یک نوع ادبی مستقل و جدا تبدیل ساخته است. در ادبیات فارسی هم منوچهری در جایگاه ویژه‌ای قرار دارد. این دو شاعر از بزرگان ادب در دو زبان مختلف هستند و دیدگاه وصف آن‌ها به زیبایی ظهور پیدا کرده است که ما در زمان فعلی با بعضی از این الفاظ بیگانه‌ایم و آن‌ها از لحاظ ثبت آثار تاریخی نیز مورد توجه قرار دارند.

کلیدواژه‌ها

ادبیات؛ توصیف؛ شاعران؛ ایران؛ اندلس؛ شعر؛ بزرگان

مراجع

کتابنامه

کتب فارسی

قرآن کریم.

آذرنوش،آذرتاش. 1986م، چالش میان فارسی و عربی(سده‌های نخست)، تهران: نشر نی.

احمدنژاد، دکتر کامل. 1382ش،معانی و بیان، چاپ اول، انتشارات زوار.

اته، هرمان. 1337ش، تاریخ ادبیات فارسی، ترجمه رضازاده شفق، تهران: انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

امامی، نصرالله. 1367ش، منوچهری دامغانی(ادوار زندگی و آفرینش‌های هنری)، چاپ اول، انتشارات و چاپ دانشگاه شهید چمران.

امامی افشار، احمدعلی. 1383ش، گزیده اشعار منوچهری دامغانی، چاپ دهم، تهران: پردیس.

فاخوری، حنا. 1378ش، تاریخ ادبیات عرب، ترجمه عبدالحمید آیتی، انتشارات توس.

رضازاده شفق، صادق. 1352ش، تاریخ ادبیات ایران، انتشارات دانشگاه پهلوی، شماره 39.

زرین کوب، عبدالحسین. 1347ش، با کاروان حله، تهران: علمی.

زرین کوب، عبدالحسین. 1345ش، نقد ادبی، جلد اول، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1381ش، موسیقی شعر، چاپ هفتم، تهران: نقش جهان.

شکیبا، پروین. 1379ش، زندگینامه شاعران ایرانی از رودکی تا امروز، چاپ اول، تهران: انتشارات هیرمند.

شمیسا، سیروس. 1382ش، سبک شناسی شعر، چاپ نهم، تهران: انتشارات فردوس.

صفا، ذبیح الله. 1371ش، تاریخ ادبیات در ایران، چاپ دوازدهم، تهران: فردوس.

غنیمی هلال، محمد. 1373ش، ادبیات تطبیقی، ترجمه سید مرتضی آیت الله زاده شیرازی، تهران: امیرکبیر.

فروزانفر، بدیع الزمان.1350ش، سخن و سخنوران، تهران: انتشارات خوارزمی.

منوچهری دامغانی. 1385ش، دیوان اشعار، به اهتمام محمد دبیرسیاقی، تهران: انتشارات زوار.

 

کتب عربی

ابن‌ بسام‌، علی.1981م‌‌، الذخیرة، به‌ کوشش‌ احسان‌ عباس‌، لیبی‌/تونس: بی نا.

ابن‌ بشکوال‌، خلف‌. 1966م‌، کتاب‌ الصلة، قاهره‌: بی نا.

ابن‌ خفاجه. 1379ق‌/ 1960م‌‌، دیوان‌، به‌ کوشش‌ مصطفی‌ غازی‌، قاهره: بی نا.

ابن‌ خلدون. 1955م‌‌، العبر، به‌ کوشش‌ شوقی‌ ضیف‌، قاهره: بی نا‌.

الکک، ویکتور. 1986م، تأثیر فرهنگ غرب در اشعار منوچهری دامغانی، بیروت: دار المشرق.

بستانی، فؤاد افرام‌. 1972م، الروائع‌، ابن‌ خفاجه‌، بیروت‌.

بستانی‌، فؤاد افرام. 1389ش‌، المجانی الحدیثة، قم: انتشارات ذوی القربی .

پالنسیا، گونزالس‌. 1928م، تاریخ‌ الفکر الاندلسی‌، ترجمه حسین‌ مؤنس‌، قاهره: بی نا‌‌. 

دایه‌، محمد رضوان. 1392ق‌/ 1972م‌، ابن‌ خفاجه‌، دمشق: بی نا‌.           

دایه‌، محمد رضوان. 1401ق‌/1981م‌‌، تاریخ‌ النقد الأدبی‌ فی‌ الاندلس‌، بیروت: بی نا.    

ضیف‌، شوقی‌. 1978م‌‌، الفن‌ ومذاهبه‌ فی‌ الشعر العربی‌، قاهره: بی نا.

عباس‌، احسان. 1971م‌ ‌، تاریخ‌ الأدب‌ الاندلسی‌، عصر الطوائف‌ والمرابطین‌، بیروت: بی نا.

عطبه، عبدالرحمن. 1426ق، الصنوبری، سوریه: دار الاوزاعین.

غازی‌، مصطفی‌.1971م‌‌، مقدمه‌ و حاشیه‌ بر دیوان‌ ابن‌ خفاجه‌، به‌ کوشش‌ احسان‌ عباس‌، بیروت: بی‌نا.