مضامین اخلاقی در بوستان و مقایسة‌ آن با نهج‌البلاغه

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 8، دوره 4، شماره 16، اسفند 1391، صفحه 189-218   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

نویسنده

فریدون طهماسبی

استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر

چکیده

بوستان سعدی مثنوی اجتماعی ارزشمندی است که شاعر در آن دنیا را آنگونه که باید باشد به تصویر کشیده است و مضامین اخلاقی انسان‌سازی در آن مطرح شده که عمل به آنها فرد را به سعادت می‌رساند و او را برای حضور در جامعة آرمانی آماده می‌کند. سعدی آرمان‌شهر خود را به تأثیر از دستورهای انسان‌ساز اسلام طراحی نموده است که در این بیان قرآن کریم و به تبع آن نهج‌البلاغة امام‌علی(ع) کامل‌ترین الگوها و سرمشق‌های او بوده‌ است. نهج‌البلاغه که آن را دون کلام خالق و فوق‌کلام مخلوق نامیده‌اند و به «اخ‌القرآن» معروف است،در شعر و نثر فارسی تأثیر فراوانی از نظر لفظ و محتوا به جا گذاشته است. سعدی از جمله شعرا و نویسندگانی است که در جای‌جای آثارش از این اثر کامل تأثیر پذیرفته است که فراوانی این ‌تأثیرپذیری محقق را شگفت‌زده می‌نماید.
این مقاله بر آن است که برخی از مضامین اخلاقی و تعلیمی بوستان سعدی را که شیخ اجل برای پی‌ریزی آرمان‌شهر خود بر آن تأکید ورزیده، بررسی نماید و آنها را با همان مضامین در نهج‌البلاغه امام علی(ع) مقایسه کند.

کلیدواژه‌ها

بوستان سعدی؛ نهج‌البلاغه؛ مضامین اخلاقی؛ آرمان‌شهر

مراجع

 

1- قرآن کریم

2- نهج‌البلاغه .(1387). ترجمة محمد دشتی، قم: انتشارات امام عصر.

3- اصیل، حجت‌اله .(1371). آرمان‌شهر در اندیشة ایرانی، تهران: نشر نی.

4- زرین‌کوب، عبدالحسین .(1386). حدیث خوش سعدی، تهران: سخن.

5- سعدی، شیخ مصلح‌الدین .(1368). گلستان، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.

6- ------------------ .(1369). بوستان، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.

7- ------------------- .(1372). کلیات سعدی، بر اساس طبع محمدعلی فروغی، تصحیح بهاء‌الدین خرمشاهی، تهران: انتشارات دوستان.

8- شهیدی، سیدجعفر. (1379). علی از زبان علی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

9- علیقلی, محمدمهدی .(1379). سیمای نهج‌البلاغه، تهران: نشر تاریخ و فرهنگ.

10- فیض کاشانی محسن .(1369). اخلاق حسنه، ترجمة محمد باقر ساعدی، تهران: انتشارات پیام‌ آزادی.

11- مسعودی، ابوالحسن علی‌بن حسین .(1370). مُروج‌الذَّهب، ترجمة ابوالقاسم پاینده، ج 1و2، تهران: علمی و فرهنگی.

12- معبودی، زهرا. (1386). جامعه‌شناسی در آثار سعدی، تهران: تیرگان.

13- وفایی، عباسعلی و کاردل ایلواری رقیه.(1390). «اشتراکات آموزه‌های اخلاقی بوستان سعدی و دیوان امام‌ علی (ع)»، فصلنامة تخصصی ادبیات تعلیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، سال سوم، شمارة دهم، صص 28-1.

 

References:

1- Holy Quran.

2- Nahj-El-balaghah, (1387), translated by Mohhamad Dashti, Qom, Imam-e Asr publication.

3- Asil, Hojat-El-Allah (1371), Utopia in Iranian thought, Terhran, Ney publication.

4- Zarrinkoob, Abd-El-Hossein (1386), Sa'di's sweet words, Tehran, Sokhan publication.

5- Saadi, Sheikh Mosleh-El-din (1368), Golestan, corrected by gholamhossein – yousefi,  Tehran, Qarazmi publication.

6- Saadi, Sheikh Mosleh-El-din (1369), Boostan, correted by Golamhossein Yososoofi ,  Tehran, Qarazmi publication.

7.Saadi, Sheikh Mosleh-El-din (1372), Sa’di’s Kolliat (Genaralities), impressed by Mohammad Ali Froughi, revised by Baha-El-Khorramshahi, Tehran, Doostan publication.

8 -Shahidi, Seyyed Ga'far(1379), Ali in the Language of Ali, , Tehran, Farhang-e-Islami publication office.

9- Ali Gholi, Mohhamad Mehdi (1379), Spotlight of Nahj-El-balaghah, Tehran, Tarikh Va Farhang publication.

10- Feyz Kashani, Mohsen (1369), good ethics, translated by Mohammad Bagher Sa'edi, Tehran, Payam-e-azadi publication.

11- Mas’oudi, Abu-El-Hassan Ali- Ibn-Hossein (1370), Moravvej-El-zahab, translated by Abu-El-ghasem Payandeh, , Tehran, Elmi Va Farhangi publication.

12- Ma'boudi, Zahra (1386), sociology in Sa'di's works, Tehran, Tirgan publication.

13- Vafaei, Abas Ali and Kardel Iblvari Roghayyeh (1390), common moral doctrines of Sa'di's Boostan and Imam Ali's (peace be upon him) Divan (verse collection), specialized seasonally of didactic literature of Islamic Azad university, Dehaghan branch, 3^rd year, No.10.pp1-28