سبک اقناعی نظامی در بیان مضامین تعلیمی با تکیه بر قصاید

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 2، دوره 9، شماره 35، آذر 1396، صفحه 23-50   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

نویسندگان

سید احمد پارسا¹؛ محمد سعیدی مقدم²

¹استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان

²دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان

چکیده

آموزه­های تعلیمی از مضامین رایج در قصاید نظامی است که در کنار خمسة او،  تا کنون از نظر مغفول مانده­است. در فرایند خوانش این قصاید، مشخص می­شود که نظامی در بیان مسایل تعلیمی، سبکی اقناعی به کار می­گیرد؛ به این معنی که با روش­هایی چون انذار، تبشیر، اسلوب استفهام و اسلوب شرط سعی در قبولاندن مفهوم مورد نظر خود و یا تغییر نگرش مخاطب دارد. البته؛ گاهی از شگردهای بلاغی چون: تکرار، تلمیح، تمثیل و اسلوب معادله برای قانع کردن مخاطب استفاده می­کند. توجه به این امر می­تواند، بیانگر تلاش شاعر و حُسن توجّه او در مستدل ساختن کلام بر پایة منطق عقلی و هنری باشد تا آنچه در مدّ نظر او است، مقبول طبع واقع شده و مورد پذیرش خواننده قرار گیرد.
این پژوهش با روش توصیفی و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا، به بررسی ابیات تعلیمی قصاید نظامی می­پردازد تا هم شگرد خاص وی را در بیان موعظه، پند و حکمت بنمایاند و هم بابی برای آشنایی با این مضامین در قصاید نظامی  باشد.  

کلیدواژه‌ها

ادبیات تعلیمی؛ قصاید نظامی؛ اقناع مخاطب

مراجع