سلامت اجتماعی و کارکردهای آن در جوامع شهری (مورد مطالعه: کلان‌شهر اصفهان)

مطالعات جامعه شناختی شهری

مقاله 6، دوره 7، شماره 24، آذر 1396، صفحه 157-188   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مصطفی امیدی¹؛ منصور حقیقتیان^{* 2}؛ سید علی هاشمیانفر³

¹دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان

²دانشیار جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان

³دانشیار جامعه شناسی دانشگاه اصفهان

چکیده

سلامت اجتماعی عبارت است از چگونگی ارزیابی فرد از عملکردش در برابر اجتماع. از نظر کییز فردی برخوردار از سلامت اجتماعی است که اجتماع را به صورت یک مجموعه معنادار، قابل فهم و بالقوه مفید برای رشد و شکوفایی بداند و احساس کند که به جامعه تعلق دارد، از طرف جامعه پذیرفته می شود و در پیشرفت آن سهیم است. سلامت اجتماعی، نوعی بهداشت روانی، فردی و جمعی است، که در صورت تحقق آن، شهروندان دارای انگیزه و روحیه شاد بوده و در نهایت، جامعه شاداب و سلامت خواهد بود. هدف از پژوهش حاضر ، بررسی کارکردهای سلامت اجتماعی در جوامع شهری و به طور مشخص، در کلان شهر اصفهان است.چارچوب نظری پژوهش با استفاده از دیدگاه های کییز، دورکیم، فروم و فروید تدوین شده است. روش تحقیق پیمایش، و ابزار گردآوری اطلاعات نیز پرسشنامه بوده است. جامعه آماری شامل کلیه شهروندان 15 تا 64 ساله ی باسواد شهر اصفهان بوده و نمونه آماری نیز شامل تعداد 385 نفر از جامعه آماری فوق در نظر گرفته شده که به روش خوشه ای انتخاب شده اند. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار spss و جهت آزمون مدل از نرم افزار Amos استفاده شده است.نتایج تحقیق نشان می دهد که بین متغیر مستقلِ سلامت اجتماعی و متغیرهای وابسته یِ سلامت روانی، هنجارمندی اجتماعی و مسئولیت پذیری اجتماعی رابطه معناداری وجود دارد. همچنین ارتباط بین متغیر هنجارمندی اجتماعی و مسئولیت پذیری اجتماعی نیز معنادار است.

کلیدواژه‌ها

سلامت اجتماعی؛ سلامت روانی؛ هنجارمندی؛ مسئولیت پذیری؛ جوامع شهری

مراجع

-         بیرهوف، هانس ورنر. (1387). رفتارهای اجتماعی مطلوب. ترجمه‌ی رضوان صدقی نژاد. تهران: نشر گل آذین.

-         جمعه نیا، سکینه. (1387). بررسی رابطه‌ی سلامت اجتماعی و سلامت روانی با سبکهای هویت‌یابی دانش‌آموزان دبیرستانهای دولتی شهر گنبد، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.

-         چلبی، مسعود. (1375). جامعه‌شناسی نظم. تشریح و تحلیل نظری نظم اجتماعی.تهران: نشر نی.

-         حقیقتیان، منصور؛کیوان آرا، محمود؛ علی بابایی شهرکی، معصومه. (1393). بررسی رابطه‌ی سرمایه‌ی اجتماعی و سلامت روان در بین شهروندان شهرکرد، مجله‌ی علمی - پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، دوره‌ی 22، شماره‌ی 7.

-         خوشبین، یوسف. (1390). مسؤولیت‌پذیری اجتماعی جوانان و عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر آن. فصلنامه‌ی علوم اجتماعی، شماره‌ی 59.

-         زکی، محمدعلی؛ خشوعی، مریم السادات. (1392). سلامت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در بین شهروندان شهر اصفهان. مجله‌ی مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال سوم، شماره‌ی هشتم، پاییز 1392، صص 108-79.

-         سام آرام، عزت اله. (1388). بررسی رابطه‌ی سلامت اجتماعی و امنیت اجتماعی با تأکید بر رهیافت پلیس جامعه‌محور، فصلنامه‌ی علمی - پژوهشی انتظام اجتماعی، سال اول، شماره‌ی اول.

-         ستوده، هدایت الله. (1386). آسیب‌شناسی اجتماعی(جامعه‌شناسی انحرافات). تهران: انتشارت آوای نور.

-         صدیق سروستانی، رحمت الله. (1387). جامعه‌شناسی انحرافات اجتماعی. تهران: انتشارات آن.

-         عبداله تبار، هادی؛ کلدی، علیرضا؛ محققی، سیدحسین؛ فروزان، آمنه؛ صالحی، مسعود. (1387). بررسی سلامت اجتماعی دانشجویان. فصلنامه‌ی علمی - پژوهشی رفاه اجتماعی، شماره‌ی 30 و 31، ص 189-171.

-         فدائی مهربانی، مهدی. (1386). شهرنشینی، رسانه و سلامت اجتماعی. فصلنامه‌ی پژوهش و سنجش، شماره‌ی 49.

-         فروم، اریک. (1394). جامعه‌ی سالم. ترجمه‌ی اکبر تبریزی. تهران: انتشارات بهجت. چاپ هفتم.

-         فقهی فرهمند، ناصر؛ زنجانی، سعید. (1392). بررسی رابطه بین سرمایه‌ی اجتماعی و سلامت اجتماعی با امنیت خانواده. مطالعات جامعه‌شناسی، بهار 1390، شماره‌ی 10، ص 112-99.

-         کاوه، محمد. (1391). آسیب‌شناسی بیماری‌های اجتماعی. تهران: نشر جامعه‌شناسان.

-         کوزر، لوئیس. (1387). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی. ترجمه‌ی محسن ثلاثی. تهران: انتشارات علمی.

-         گیدنز، آنتونی. جامعه‌شناسی. ترجمه‌ی حسن چاوشیان. تهران: نشر نی.

-         محسنی، منوچهر. (1393). مبانی سلامت اجتماعی. تهران: نشر دوران.

-         محمدی اصل، عباس. (1385). درآمدی بر جامعه‌شناسی انحرافات رفتاری نوجوانان (بزهکاری نوجوانان). تهران: انتشارات حق شناس.

-         موحدی، امین. (1388). بررسی تأثیر سلامت اجتماعی بر میزان کیفیت زندگی کارکنان بانک ملی ایران. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد مددکاری اجتماعی. دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی.

-         موسوی، میرطاهر؛ شیانی، ملیحه. (1394). سرمایه‌ی اجتماعی و سلامت اجتماعی؛ مفاهیم و رویکردها. تهران: انتشارات آگاه.

-         نجف آبادی، الـف. (1388). بررسی عوامل مؤثر بر سـلامت اجتمـاعی زنـان جوان اصفهان. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد. دانـشکده‌ی علـوم اجتمـاعی. دانـشگاه علامه طباطبایی.

-         نوابخش، مهرداد و فیروزآبادی، آمنه. (1391). انسجام اجتماعی شهری و عوامل مرتبط برآن در شهر کرمانشاه. فصلنامه‌ی مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال دوم، شماره‌ی پنجم، ص 58-33.

-         نیکخواه، هدایت؛ جهانشاهی فرد، پریسا. (1393). بررسی میزان مسؤولیت‌پذیری اجتماعی شهروندان بندرعباس و عوامل فرهنگی و اجتماعی مؤثر بر آن. فصلنامه‌ی مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال پنجم، شماره‌ی سیزدهم.

-          Bandura,A (1982)."Self-efficacy Mechanism in Human Agency". American Psychologist (37)(2),122- 147

-          Bandura,A (1997)."Self-efficacy: toward a unifying theory of behavior change". Psychological Review (84),191-215

-          Keyes , C . M , & Ryff , C . D ( 2000 ) . Subjective change and mental health : a self – concept theory . Social psychology Quarterly . 63 . 264 – 279

-          Keyes, C. (1998). Social Well-Being. Social Psychology Quarterly, 61, 121-140.

-          Keyes, C., & Shapiro, A.2004, (in press). Social Well-Being in the United States: A Descriptive Epidemiology. InO. Brim, C. Ryff, & R. Kessler (Eds.), Midlife in the United States. Chicago: University of Chicago Press

-          Kurbanoglu, S.S, Akkoyunlu, B. &Umay,A (2006). " Developing the information literacy selfefficacy

-          Miller, Seumas, 2004 ,Social Action: A Teleological Account, Published By The Press Syndicate Of The University Of Cambridge.

-          Ryff, C. and B.Singer(2005), integrative scinence in pursuit of human health and well-being 2005 in Snyder, C R. and S.J Lopez (Eds.), Handbook of Positive Psychology, Oxford University Press.

-          Ryff,Coral D. and Corey Lee Keyes, 1995, The Structure of Psychological Well-being Revisited, Journal of Personality and social Psychology 69(4): 719-27

-          Youssim I, Hank K, Litwin H. The Role of Family Social Background and Inh-eritance in Later Life Volunteering. Res Aging 2015;37:3-17.