برکت و اسباب آن در قرآن و حدیث

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 5، دوره 8، شماره 32، اسفند 1396، صفحه 115-140   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

جمال فرزندوحی¹؛ زهرا زاهری²؛ روح الله زاهری³

¹استادیار، عضو هیأت علمی دانشگاه رازی

²مدرس دانشگاه ایلام

³مدرس الهیات دانشگاه پیام نور ایلام

چکیده

اسباب این جهان، منحصر به ظواهر و مادیات نیست؛ بلکه در ماورای عالم مادی، امور دیگری به نام معنویات وجود دارد که ارتباطی بس دقیق با مادیات و ظرافتی قابل تحسین دارد. یکی از این امور معنوی، واژه برکت است که در قرآن به صورت‌های تبارک، بارک، بارکنا، بورک، برکات، مبارک و مبارکه جمعاًً سی و دو بار به کار رفته است. این تحقیق به بررسی واژه برکت واسباب آن مانند قرآن کریم، نماز، حج، امر به معروف و نهی از منکر، عیادت از بیمار، صدقه، مکان‌ها و زمان‌ها، خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها و حیوانات بابرکت از دیدگاه قرآن و حدیث می‌پردازد. روش تحقیق آن به‌صورت کتابخانه‌ای است که از قرآن کریم، منابع تفسیری و روایی و نرم افزارهای قرآنی و حدیثی استفاده شده است. آشنایی با اسباب و عوامل افزایش برکت در زندگی و بکارگیری عملی و کاربردی آن در زندگی از اهداف این نوشتار می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

زکات؛ نماز؛ سحرخیزی؛ دعا؛ قناعت؛ مکه؛ کشاورزی؛ رمضان

مراجع

قرآن کریم.

نهج البلاغه.

ابن بابویه، محمد بن علی. 1385ش، عیون أخبار الرضا، تحقیق السید مهدی الحسینی اللاجوردی، بی‌چا، تهران: منشورات جهان.

ابن بابویه، محمد بن علی. 1407ق، الأمالی، چاپ اول، قم: مؤسسه البعثه.

ابن شعبه حرانی، ابو محمد الحسن بن علی بن الحسین. 1367ش، تحف العقول، ترجمه احمد جنتی، چاپ اول، تهران: امیرکبیر.

ابن منظور، جمال الدین. 1405ق، لسان العرب، چاپ اول، قم: ادب الحوزه.

آیتی، عبد الحمید. 1375ش، الصحیفة السجادیة، چاپ دوم، تهران: سروش.

بخاری، محمد بن اسماعیل. 1405ق، صحیح البخاری، تحقیق مصطفی دیب البغا، چاپ چهارم، بیروت: دار ابن کثیر.

حر عاملی، محمد بن حسن. 1403ق، وسائل الشیعه، با تصحیح و تحقیق عبد الرحیم ربانی شیرازی، چاپ پنجم، بی جا: دار التراث العربی.

خطیب بغدادی، احمد بن علی. 1349ش، تاریخ بغداد أو مدینة السلام، بی چا، مدینه: المکتبة السلفیة.

رحیمی اردستانی، مصطفی. 1377ش، ترجمه المنجد، چاپ اول، تهران: صبا.

سیوطی، جلال الدین. 1401ق، الجامع الصغیر، چاپ اول، بیروت: دار الفکر.

طباطبایی، محمد حسین. 1406ق، المیزان فی تفسیر القرآن، تصحیح و تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

طبرسی، الفضل بن الحسن. 1408ق،‌‌ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ اول، بیروت: دار المعرفه.

طرابلسی، محمد بن علی. 1410ق، کنز الفوائد، چاپ اول، قم: دار الذخائر.

طوسی، محمد بن الحسن. 1414ق، الأمالی، تحقیق مؤسسه البعثه، چاپ اول، قم: دار الثقافه.

عبد الباقی، محمد فؤاد. 1397ش، المعجم المفهرس لألفاظ القرآن الکریم، چاپ اول، قم: پرتو.

کلینی، محمد بن یعقوب. 1401ق، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، چاپ چهارم، بیروت: دار التعارف.

متقی الهندی، علی. 1397ق، کنز العمال فی سنن الأقوال والأفعال، چاپ اول، بیروت: مکتبة التراث الاسلامی.

مجلسی، محمد باقر. 1403ق، بحار الأنوار، چاپ دوم، بیروت: مؤسسه الوفاء.

محمدی ری شهری، محمد. 1377ش، الصلاة فی الکتاب والسنة، ترجمه عبدالهادی مسعودی، چاپ اول، قم: دار الحدیث.

مکارم شیرازی، ناصر. 1374ش، تفسیر نمونه، چاپ اول، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

نوری، میرزا حسین. 1407ش، مستدرک الوسائل ومستنبط المسائل، چاپ اول، قم: مؤسسه آل بیت.