کاربرد نمادین رنگ‌ها در قرآن کریم

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 9، دوره 9، شماره 33، خرداد 1397، صفحه 163-179   

نویسندگان

محمدرضا عزیزی‌پور¹؛ مسعود باوان‌پوری²؛ مصطفی احمدپناه³؛ فاروق نعمتی⁴

¹استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کردستان

²دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

³دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار

⁴استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه پیام نور

چکیده

قرآن کریم کلام راستین الهی، علاوه بر اینکه یک مجموعه کامل از پیام­های دینی- عقیدتی است، در زمره کتاب­های غنی ادبی نیز محسوب می­گردد. این کتاب الهی دارای تصویرهایی با خیالی گسترده و عمیق بوده که در گستره خیال آن‌ها، عناصری چون تشبیه، استعاره، موسیقی، حس­آمیزی، رنگ و ... نقش اساسی دارند. یکی از ارکان و عناصر مؤثر در زیبایی ادبی این تصویرها، استفاده از رنگ می­باشد؛ هرچند تنوع و گوناگونی رنگ‌ها در این کتاب آسمانی اندک است، اما همین تنوع اندک نیز در پروردن خیال مخاطب، نقشی ارزنده دارد. رنگ‌های بکاررفته در قرآن کریم یا به منظور توصیف یک چیز یا یک پدیده، مورد استفاده واقع شده­اند یا دارای معانی استعاری، کنایی و گاه تشبیهی می­باشند؛ پژوهش حاضر می­کوشد با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و ابزار کتابخانه­ای به تبیین و بررسی کاربردهای رنگ‌های موجود در قرآن کریم پرداخته و دلالت­های هر یک را تبیین کنند.

کلیدواژه‌ها

ملزومات؛ حیات؛ کاربرد؛ تصویر؛ توصیف؛ تأثیر؛ احساس

مراجع

قرآن کریم.

کتب فارسی

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1383ش، صور خیال در شعر فارسی، چ 9، تهران: آگه.

فلمار، برند کلاوس. 1376ش، رنگ­ها و طبیعت شفابخش آن­ها، ترجمه شهناز آذرینوش، تهران: ققنوس.

لوشر، ماکس. 1386ش، روان­شناسی رنگ‌ها، ترجمه ویدا ابی­زاده، چاپ 22، تهران: درس.

کتاب عربی

ابوسعود، محمد بن محمد. 1411ق، إرشاد العقل السلیم إلی مزایا القرآن الکریم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

اسماعیل، عزالدین. لا تا، الشعر العربی المعاصر، بیروت: دار الثقافة العربیة.

بخاری، محمد بن اسماعیل. 1387ش، صحیح البخاری، ترجمه عبدالعلی نور احراری، تربت جام: شیخ احمد جام.

ریاض، عبد الفتاح. 1965م، التصویر الملون، چاپ اول، قاهره: مکتبة الأنجلو المصریة.

عبدالوهاب، شکری. 1985م، الإضاءة المسرحیة، چاپ اول، قاهره: الهیئة العامة المصریة.

عصفور، جابر. 2003م، النقد الأدبی، چاپ اول، بیروت: دار الکتب اللبنانیة.

قطب، سید. 1986م، تفسیر فی ظلال القرآن، بیروت: دار العلم.

محمدعلی، إبراهیم. 2001م، اللون فی الشعر العربی قبل الإسلام قراءةمیثولوجیة، چاپ اول، طرابلس: جروس برس.

مختار عمر، أحمد. 1997م، اللغة واللون، چاپ دوم، قاهره: عالم الکتب.

 

مقالات

پشابادی، یدالله. 1393ش، «دلالت­شناسی رنگ و جایگاه آن در مبانی ادبیات پایداری(نمونه مورد پژوهش: نزار قبانی»، نشریه ادبیات پایداری کرمان، شماره 10، صص 91-119.

زغریت، خالد. 2005م، «الأساس الواقعی لجمالیات اللون فی شعر الأغربة»، مجلة حولیات التراث، العدد 3.

سید مظهری، منیره. 1389ش، «نقد و بررسی دیدگاه اندیشمندان مغرب زمین در رابطه علم و دین»، فصلنامه مطالعات قرآنی جیرفت، دوره 1، شماره 2، صص 83- 105.

الشاهر، عبدالله. 2002م، «الأثر النفسی للون»، مجلة الموقف الأدبی، العدد 379.

شریف، طارق. 1974م، «الشعر والفن التشکیلی»، مجلة الموقف الأدبی، العدد 7.

طالب­تاش، عبدالمجید و جواد فروغی. 1393ش، «پیدایش فضا از منظر قرآن و علم»، فصلنامه مطالعات قرآنی جیرفت، دوره 5، شماره 17، صص 99- 83.

قائمی، مرتضی و مجید صمدی. 1389ش، «بررسی کاربرد رنگ­ها در تصویرپردازی محمود درویش از مقاومت فلسطین»، نشریه ادبیات پایداری، دوره1، شماره2، صص 261ـ 288.

 

سایت­های اینترنتی

ویکی پدیا، دانشنامه آزاد، بخش رنگ، http://fa.wikipedia.org/wiki