جایگاه قرآن کریم در سرچشمه‌های مکتب شیخ شهاب الدین سهروردی

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 4، دوره 9، شماره 34، شهریور 1397، صفحه 67-81   

نویسنده

عباس بخشنده بالی

استادیار دانشگاه مازندران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی

چکیده

دومین مکتب تأثیرگذار درفلسفه اسلامى در قرن ششم هجرى قمرى به واسطه شیخ شهاب ‏الدین سهروردى به نام حکمت اشراق پایه‏ گذارى شد. ویژگى مهم این مکتب، هماهنگى میان آموزه‌‌هاى غرب و شرق است. وی با مطالعه و فهم اندیشه‌های گوناگون به نوآورى پرداخته و فلسفه خود را بنیاد نهاد. هدف از این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی نگارش گردید، کاوش در تأثّر وی از آموزه‌های قرآن کریم می‌باشد که در نوشته‌های مرتبط به طور خاص مورد بررسی قرار نگرفته است. حاصل این پژوهش این است که شیخ اشراق با کنجکاوى در میان متون مختلف به ویژه آموزه‌های قرآن کریم توانست مکتب فلسفى خود را که متفاوت با آنچه در فلسفه مشّایى می‌باشد بنا کرده، و گامى تأثیرگذار در جهت شکوفایى فلسفه اسلامى بردارد. وی تلاش نمود در بحث‌های مختلف فلسفی برای استحکام دلائل ارائه شده در مقابل مخالفان، تشویق مخاطبان به پذیرش آن‌ها، اذعان به محوریت آیات قرآن در مکتب فلسفی خود و نیز نشان دادن تعامل عقل و دین از آیات مختلفی از کلام الهی استفاده نماید.

کلیدواژه‌ها

نظام نورى؛ دین؛ عقل؛ تاویل؛ نفْس

مراجع

قرآن کریم.

ابن ابی اصیبعة. 1376ق، عیون الأنباء فی طبقات الأطباء، ج2، بیروت: دار الفکر.

استرآبادی، ملا محمدامین. 1321ش، الفوائد المدنیة، تهران: میرزا محسن کتابفروش.

پانوسی، استفان. 1381ش، افلاطون، چاپ دوم، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.

تبریزی، محمدعلی. 1335ش، ریحانة الادب، ج2، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی.

جامی، عبدالرحمن بن احمد. 1366ش، نفحات الانس، تصحیح مهدی توحیدی پور، چاپ دوم، تهران: سعدی.

حلبی، علی اصغر. 1373ش، تاریخ فلسفه در ایران و جهان، تهران: اساطیر.

دشتکی شیرازی، غیاث الدین. 1382ش، اشراق هیاکل النور، تحقیق علی اوجبی، تهران: نشر میراث مکتوب.

الذهبی، شمس الدین محمد. 1417ق، تاریخ الاسلام ووفیات المشاهیر والاعلام، ج41، تحقیق عمر عبد السلام تدمری، بیروت: دار الکتاب العربی.

راسل، برتراند. 1373ش، تاریخ فلسفه غرب، ج1، ترجمه نجف دریابندری، چاپ ششم، تهران: کتاب پرواز.

سهروردی، شهاب الدین.1380ش، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، 4 جلد، تصحیح هانری کربن، چاپ سوم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

شریفی، احمد حسین و یوسفیان، حسن. 1379ش، خردورزی و دین‌باوری، تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.

شهرزوری، شمس الدین محمد. 1372ش، شرح حکمة الاشراق، تحقیق حسین ضیائی تربتی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

شهرستانی، احمد. 1395ش، الملل والنحل، تحقیق محمد سید گیلانی، الطبعة الثانیة، بیروت: دار المعرفه.

شهرورزی، شمس الدین محمد. 1365ش، نزهة الارواح وروضة الافراح، ترجمه مقصود علی تبریزی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

صدر الدین شیرازی، محمد. 1981م، الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة، ج6، تصحیح احمد احمدی، تهران: بنیاد حکمت صدرا.

کاپلستون، فردریک. 1386ش، تاریخ فلسفه، ج 1، ترجمه جلال الدین مجتبوی، چاپ دوم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی سروش.

لاهوری، محمد اقبال.1380ش، سیر فلسفه در ایران، ترجمه ا. ح. آریان پور، تهران: نگاه.

مجلسی، محمد باقر. 1403ق، بحار الانوار، ج10، بیروت: مؤسسة الوفاء.