پژوهش تطبیقی آیه ﴿نفخت فیه من روحی﴾ در تفاسیر علامه طباطبایی و علامه جعفری

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 12، دوره 9، شماره 34، شهریور 1397، صفحه 239-261   

نویسندگان

نعمت اله حسنی¹؛ محمود خورسندی²

¹دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران

²عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه سمنان(دانشیار).

چکیده

تحقیق حاضر پژوهشی در مسأله نفخ روح در آدمدر تفسیر «المیزان» و «تفسیر مثنوی مولوی» اثر علامه جعفری است. علامه طباطبایی معنای دمیده شدن روح الهی در آدمی را ارتباط برقرار نمودن میان روح و بدن دانسته و برای روح در عین اتحاد با بدن، نوعی استقلال از بدن نیز تعریف می‌کند. ایشان تبیین می‌نماید اینکه خداوند روح دمیده‌شده در آدم را به خود منسوب و اضافه نموده، از روی شرافت دادن به این روح و نیز از باب اضافه لامى است که اختصاص و ملکیت را مى‏رساند. علامه جعفری ضمن نقد و بررسی علمی نظرات دانشمندان به تبیین و تکمیل نظریه‌ای می‌پردازد که معتقد است یکی از اوصاف کمالیه خداوند، حیات به معنای عمومی بوده و همین صفت منشأ بروز روح انسانی و ملکوتی در آدمیان نیز هست و به همین جهت همه موجودات، خصوصاً انسان را جلوه‌گاه صفات الهی می‌دانند لذا فرموده خداوند ﴿و نفخت فیه من روحی﴾ اضافه حقیقی بوده و احتیاجی به تأویل ندارد. ایشان با واکاوی بعد دیگر موضوع، میزان بهره‌مندی انسان از نسیم روح الهی را به مسأله ایمان و تعهد و احساس مسئولیت در عالم وجود، مرتبط و وابسته می‌داند.

کلیدواژه‌ها

نفخ روح؛ آدم؛ تفسیر المیزان؛ تفسیر مثنوی؛ مولوی

مراجع

قرآن کریم

.سلیم، غلامرضا. 1361ش، آشنایی با مولوی، تهران: انتشارات توس.

جعفری، محمدتقی. 1358ش، ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، ج2، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

جعفری، محمدتقی. 1382ش، عوامل جذابیت سخنان مولوی، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.

جعفری، محمدتقی. 1384ش، مولوی و جهان‌بینی‌ها، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.

جعفری، محمدتقی. 1386ش، عرفان اسلامی، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.

جعفری، محمدتقی. 1386ش، فکرواره مثنوی، تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.

جعفری، محمدتقی. 1387ش، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی مولوی، ج 8 و 9و 10و 14، تهران: انتشارات اسلامی و مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.

دشتی، محمد. 1386ش، ترجمه نهج البلاغه علی بن ابیطالب(ع)، قم: مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین(ع).

راستگو، سیدمحمد. 1376ش، تجلی قرآن و حدیث در شعر فارسی، تهران: سمت.

زرین کوب، عبدالحسین. 1358ش، بحر در کوزه، تهران: انتشارات علمی.

زرین کوب، عبدالحسین. 1364ش، سرّ نی، تهران: انتشارات علمی.

سرکلزایی، علی اکبر. 1386ش، قرآن در مثنوی، تهران: باران اندیشه و لیوسا.

سیدی، حسین.1389ش،تأویل قرآن در مثنوی، تهران: سخن.

طباطبایی، محمدحسین. 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه.

طبری، محمد بن جریر. 1389ش، داستان پیامبران؛ گزیده تفسیر طبری، تصحیح حبیب یغمایی، بی جا: ثالث.

عبدالباقی، محمدفؤاد. 1364ش، المعجم المفهرس لألفاظ القرآن الکریم، القاهرة: دار الکتب المصریة.

فانی، کامران و بهاء الدین خرمشاهی. 1364ش، فرهنگ موضوعی قرآن، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.

فروزانفر، بدیع الزمان. 1361ش، زندگانی مولانا جلال الدین محمد بلخی مولوی، تهران: زوار.

فیضی، کریم. 1384ش، مثنوی معنای مولوی، تهران: یاران علوی.

مکارم شیرازی، ناصر. 1377ش، ترجمه تفسیر المیزان، ج 1، قم: دار العلم.

مکارم شیرازی، ناصر. 1389ش، ترجمه قرآن حکیم و شرح آیات منتخب، قم: تابان.

موسوی همدانی، سیدمحمدباقر. 1374ش، ترجمه تفسیر المیزان، ج 12 و 14 و 16 و 17 و 19، قم: دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

مولوی بلخی، جلال الدین محمد. 1371ش، مثنوی مولوی، نسخه رینولد نیکلسون، تهران: نشر علم.

میرزا محمد، علیرضا. 1367ش، مفتاح المیزان، تهران: رجاء.

همایی، جلال الدین. 1362ش، مولوی نامه(مولوی چه می‌گوید)، تهران: انتشارات آگاه.

 

مقالات

بیگلر، محمدتقی. 1395ش، «بررسی تطبیقی گناه در قرآن کریم و مثنوی مولوی»، مجله مطالعات قرآنی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، شماره 26.