زیبایی معقول از منظر قرآن کریم

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 9، دوره 9، شماره 35، آذر 1397، صفحه 185-208   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ابوالحسن مومن نژاد¹؛ عباس یوسفی تازه کندی²؛ مرتضی سازجینی²

¹استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه یاسوج

²دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن قم

چکیده

یکی از مباحث مهم فلسفه و علوم انسانی مبحث زیبایی می‌باشد که قدمتی دوهزار ساله دارد. از نظر دانشمندان اسلامی و برخی فلاسفه زیبایی منحصر به زیبایی محسوس و فکری نیست بلکه نوعی دیگر از زیبای هست که از آن به «زیبایی معقول یا حسن عقلی» تعبیر می‌شود که یکی از انواع چهارگانه زیبایی، و از همه آن‌ها بالاتر می‌باشد. زیبایی معقول(حسن عقلی) به این معنا است که بعضی از کارها فی حد ذاته زیبا و جمیل است و جاذبه و کشش دارد و ستایش آفرین است و فقط عقل انسان آن را درک می‌کند و نیروی حس و قوه تخیّل در درک آن زیبایی نقشی ندارند. قرآن کریم به همه انواع زیبایی اشاره کرده است. در این پژوهش به تبیین زیبایی معقول، نسبی یا مطلق بودن زیبائی معقول و مصداق‌های آن از منظر قرآن خواهیم پرداخت. مهم‌ترین مصادیق زیبایی معقول در قرآن کریم عبارت‌اند از زیبایی عفو و اغماض، زیبایی صبر، زیبایی هجرت، و زیبایی ایمان.

کلیدواژه‌ها

حسن عقلی؛ مصادیق زیبائی؛ مطلق؛ نسبی؛ جمال

مراجع

قرآن کریم. ترجمه ناصر مکارم شیرازی.

کتب فارسی

انوری، حسن. 1381ش، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: انتشارات سخن.

جعفری، محمدتقی. 1375ش، زیبائی و هنر از دیدگاه اسلام، تهران: نشر کرامت.

دهخدا، علی ‏اکبر. 1377ش، لغتنامه دهخدا، چاپ دوم از دوره جدید، تهران: دانشگاه تهران.

عماره، محمد. 1381ش، اسلام و هنرهای زیبا، تهران: نشر احسان.

قاسمی، محمد علی. بی تا، «اسلام و زیبائی»، رواق اندیشه، ش41.

گاستالا، پییر. 1336ش، زیباشناسی تحلیلی، ترجمه علینقی وزیری، تهران: دانشگاه تهران.

مصباح یزدی، محمدتقی. 1382ش، فلسفه اخلاق، تهران: امیرکبیر.

مطهری، مرتضی. 1391ش، فلسفه اخلاق، تهران: صدرا.

مظفر، محمد رضا. 1391ش، اصول فقه، قم: دار الفکر.

معین، محمد. 1360ش، فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.

کتب عربی

ابن اثیرجزری، مبارک بن محمد. 1367ش، النهایة فی غریب الحدیث والأثر، قم: اسماعیلیان.

ابن درید، محمد بن حسن. بی تا، جمهرة اللغة، بیروت: دار العلم للملایین.

جوهری، اسماعیل ‏بن حماد. بی تا، الصحاح تاج اللغة وصحاح العربیة، بیروت: دار العلم للملایین.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1374ش، المفردات فی غریب القرآن، تهران: مرتضوی.

طباطبایی. محمدحسین. 1374ش، المیزان فی تفسیر القرآن، قم‏: دفتر انتشارات اسلامی جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه قم.

فراهیدی، خلیل احمد. بی تا، کتاب العین، قم: نشر هجرت.

مجلسی، محمدباقر. 1376ش، بحار الأنوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، تهران: اسلامیه.

مصطفی، ابراهیم و دیگران. بی تا، المعجم الوسیط، استانبول: دار الدعوة.

مطعنی، عبدالعظیم. 1417ق، دراسات جدیدة فی اعجاز القرآن، قاهره: مکتبة وهبة.