بررسی تطبیقی اخلاق بنی اسرائیل در قرآن و تورات

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 12، دوره 9، شماره 35، آذر 1397، صفحه 247-276   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی‌رضا شمالی¹؛ دکتر سید علی اکبر ربیع نتاج²

¹دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه مازندران

²دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه مازندران

چکیده

قرآن بیش از هر قومی به بیان سرگذشت قوم یهود یا بنی اسرائیل از زوایای مختلف پرداخته است. معیار قرآن در پرداختن به سرگذشت پیشینیان، عبرت‌آموزی به آیندگان و اصلاح رفتار آنان است، معیاری که در همه داستان‌های قرآنی دیده می‌شود. با توجه به اهتمام فراوان قرآن به داستان بنی اسرائیل این سؤال مطرح می‌شود که آنان چه ویژگی‌های اخلاقی داشته‌اند که این‌همه مورد توجه قرآن قرار گرفته‌اند؟ در همین حال آیا این ویژگی‌ها فقط در قرآن مطرح شده یا در تورات، کتاب آسمانی یهود نیز آمده است؟ با بررسی و جمع بندی آن دسته از آیات قرآن که درباره بنی اسرائیل سخن می‌گویند و تطبیق آن با عبارات تورات، می‌توان به ویژگی‌های اخلاقی آنان پی برد، ویژگی‌هایی که برخی از آن‌ها به دوران موسی(ع) و برخی دیگر به دوران پیامبر اسلام(ص) بازمی‌گردد. گرچه ظاهر برخی از آیات قرآن و عبارات تورات، از برتری بنی‌اسرائیل بر دیگران سخن گفته است. با بررسی دقیق و همه جانبه درمی‌یابیم که تصویری که قرآن و تورات از قوم بنی اسرائیل نشان داده‌اند، در مجموع تصویری منفی و مذموم است.  

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ تورات؛ بنی اسرائیل؛ موسی؛ ویژگی‌های اخلاقی

مراجع

قرآن کریم(ترجمه آیات به منظور تأکید بر شواهد مورد نظر، از نگارنده مقاله است).

کتاب مقدس. ترجمه تفسیری.

ابن عاشور، محمد بن طاهر. 1407ق، التحریر والتنویر، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.

ابن عجیبه، احمد بن محمد. 1419ق، البحر المدید فی تفسیر القرآن المجید، قاهره: انتشارات حسن عباس زکی.

اندلسی، ابوحیان محمد بن یوسف. 1420ق، البحر المحیط فی التفسیر، بیروت: دار الفکر.

دورانت، ویل. 1372ش، تاریخ تمدن، ترجمه احمد آرام و همکاران، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.  

رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر فخر الدین. 1420ق، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

رحمان پور، ماشاءالله و زرگری، حاخام مشه. 1347ش، ترجمه و شرح تورات، تهران: انتشارات حیم.

زمخشری، محمود. 1407ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی.

شیبانی، محمد بن حسن. 1413ق، نهج البیان عن کشف معانی القرآن، تهران: بنیاد دائرة المعارف اسلامی.

طباطبایی، محمد حسین. 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

طبرسی، فضل بن حسن. 1372ش، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق محمد جواد بلاغی، تهران: ناصر خسرو.

طوسی، محمد بن حسن. 1998م، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

فیض کاشانی، محسن. 1418ق، الأصفی فی تفسیر القرآن، تحقیق محمد حسین درایتی و محمد رضا نعمتی، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.

المسیری، عبدالوهاب. 1382ش، دائرة المعارف یهود، یهودیت و صهیونیسم، ترجمه مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های تاریخ خاورمیانه، تهران: کنفرانس بین المللی حمایت از انتفاضه فلسطین.

مصطفوی، حسن. 1360ش، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

 

مقالات

رحمت آبادی، اعظم. زمستان 1384ش و بهار 1385ش، «صهیونیسم؛ سیاست‌های تهاجمی، فرهنگ و برنامه‌ریزی جنسیتی»، مجله مباحث بانوان شیعه، شماره 6 و7.

یشایائی، هارون. 1380ش، «صهیونیسم در تئوری و عمل: تفاوت بنیادین بین یهودیت نبوی و صهیونیسم سیاسی»، مجله مطالعات منطقه‌ای، شماره7.