تأثیر رهبری تحول‌آفرین بر رفتار شهروندی سازمانی و رفتارهای نوآورانه در کارکنان دانشگاه آزاد اصفهان: نقش میانجی‌گرانه اشتیاق شغلی

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 4، دوره 20، شماره 1 - شماره پیاپی 75، فروردین 1398، صفحه 35-46   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsrp.2019.663540

نویسندگان

مینا آقاجانی¹؛ علی مهداد^{* 2}

¹کارشناس ارشد روانشناسی صنعتی- سازمانی، دانشگاه آزاداسلامی واحداصفهان (خوراسگان)،اصفهان،ایران

²عضو هیئت‌علمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

چکیده

این پژوهش با هدف تعیین تأثیر رهبری تحول‌آفرین بر رفتار شهروندی سازمانی و رفتارهای نوآورانه با نقش میانجی‌گرانه اشتیاق شغلی انجام گرفت. این مطالعه از نوع پژوهش‌های همبستگی با استفاده از مدل یابی علی است. جامعة آماری پژوهش را کلیه کارکنان دانشگاه آزاد اصفهان (خوراسگان) تشکیل داده‌اند که از میان تعداد 200 نفر از طریق نمونه‌گیری در دسترس انتخاب گردیدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه‌های رهبری تحول‌آفرین (باس و آولیو، 2000)، پرسشنامة رفتار شهروندی سازمانی (لی و آلن، 2002)، پرسشنامة رفتارهای نوآورانه (کانتر، 1988) و پرسشنامة اشتیاق شغلی (اتریخت، 2006) بود. تحلیل داده‌ها از طریق الگوی معادلات ساختاری انجام و نتایج نشان داد نشان داد که رهبری تحول‌آفرین از طریق اشتیاق شغلی بر رفتار شهروندی سازمانی و رفتارهای نوآورانه دارای تأثیر غیرمستقیم معنادار (01/0 p<) و رهبری تحول‌آفرین به طریق مستقیم بر رفتار شهروندی سازمانی و رفتارهای نوآورانه دارای تأثیر معنادار (01/0 p<) است. بر اساس یافته‌های پژوهش می‌توان چنین نتیجه‌گیری نمود که رهبری تحول‌آفرین به‌عنوان یک متغیر مهم و تأثیرگذار، هم به طریق مستقیم و هم از طریق اشتیاق شغلی سبب افزایش رفتار شهروندی سازمانی و رفتارهای نوآورانه می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

رهبری تحول‌آفرین؛ رفتار شهروندی سازمانی؛ رفتارهای نوآورانه؛ اشتیاق شغلی؛ کارکنان دانشگاه آزاد اصفهان

مراجع

اسلامی، س. (1395). رابطة رهبری تحول‌آفرین و اشتیاق شغلی کارمندان در شعب بانک تجارت شهر اصفهان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت دولتی –مدیریت تحول.

پروانه دربندی، آ. (1394). بررسی رابطه میان سبک رهبری تحول‌آفرین با اشتیاق شغلی کارکنان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت دولتی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، محل انتشار: اولین همایش علمی پژوهشی یافته‌های نوین علوم مدیریت. ص 14.

تایلی، ح.، تیرگر، ه.، مظفری، ل.، مرتضوی، ح.، مهرابی فر، ف. (1391). بررسی رابطه بین سبک رهبری تحول‌آفرین و خلاقیت کارکنان در سازمان‌های دولتی شهرستان نی‌ریز، فصلنامة ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره 2 شماره 1.

چالشتری مرادی، م.، حمیدی، م.، سجادی، ن.، کاظم‌زاده، ا. (1388). رابطه سبک‌های رهبری تحول‌آفرین- تبادلی با عدالت سازمانی و ارائه مدل در سازمان تربیت‌بدنی جمهوری اسلامی، مدیریت ورزشی، شماره 2، ص 96-73.

حاجلو، ن.(1392). ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه ایرانی فرم کوتاه مقیاس اشتیاق شغلی اوترخت، دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، سال چهاردهم شماره 2، پیاپی 52. ص 68-61.

حسین‌زاده، م.، طالع‌پسند، م. (1394). اثر ساختاری رهبری تحول‌آفرین بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان کلانتری غرب و شرق تهران با نقش میانجی تعهد سازمانی و رضایت شغلی، فصلنامه مطالعات مدیریت انتظامی˛ 10(2)˛ 276-290.

حسین‌زاده، ه.، سعیدی، ر. (1394). بررسی تأثیر رهبری تحول‌آفرین بر عملکرد شغلی بر عملکرد شغلی با در نظر گرفتن تأثیر رفتار شهروندی سازمانی و یادگیری سازمانی، اولین کنفرانس ملی بین‌المللی مدیریت، اقتصاد، حسابداری و علوم تربیتی. ص 1-10

خاوری، ة. (1395). رابطه بین رهبری تحول‌آفرین و خلاقیت با کارآفرینی اجتماعی کارکنان در اداره آموزش‌وپرورش شهر اصفهان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، روان‌شناسی صنعتی-سازمانی.، دانشگاه آزاد خوراسگان.

رستمی، م.، ملک شیخی، س.، آقازیارتی، ع.، خوش‌کنش، ا.(1396). بررسی رابطة سبک رهبری با فرهنگ و نقشان در خودکارآمدی و اشتیاق شغلی کارکنان دانشگاه شهید بهشتی. فصلنامة علمی-پژوهشی مشاوره شغلی و سازمانی. دوره 9. شماره 1. ص 9-28

سعیدنژاد، س. (1386). بررسی رفتارهای شهروندی سازمانی، رفتارهای ضد شهروندی سازمانی در جهاد دانشگاهی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت دولتی، دانشگاه تهران.

سلیم‌زاده، ج.، مهدی وسیه، ح.، محمدی، ا.، عابدینی، ا. (1395). بررسی نقش رهبری تحول‌آفرین در تسهیل نوآوری با نقش میانجی فرهنگ نوآورانه در پالایشگاه نفت آبادان، فصلنامة تخصصی علمی-ترویجی، شماره 53.

شعبانی، ع.، تقوی قره بلاغ.، ح. (1390). بررسی رابطة رهبری تحول‌آفرین با رفتارمدنی-سازمانی در کتابخانه‌های دانشگاه تهران، نشریه تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی، سال 45 شماره 57 پیاپی ص 39-63.

شوماخر، ر.، ریچارد، ج. (1388). مقدمه ای بر مدل سازی معادله ساختاری، ترجمه وحید قاسمی، انتشارات جامه‌شناسان، تهران.

طیبی، م. (1395). ارتباط بین رهبری تحول گرا و عملگرا بارفتارشهروندی سازمانی، مدیریت دولتی پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه ازاد خوراسگان (اصفهان).

غفوریان شاگردی، ا.، بهبودی، ا.، فیض‌پور، م. (1394). بررسی نقش تعدیلگری خلاقیت و نوآوری سازمانی در رابطه بین رهبری تحول‌آفرین و عملکرد سازمانی، نشریه صنعت و دانشگاه، سال هشتم، شماره 29 و 30

فرزین فرد، ف.(1393). بررسی رهبری تحول‌آفرین نوآوری و یادگیری سازمانی بر عملکرد اداره کل امور مالیاتی شمال تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد˛ دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

محمدی‌مقدم، ی.، عباس‌پور، ج. (1394). رابطة رهبری تحول‌آفرین با رفتار شهروندی سازمانی در سازمان‌های ایران، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، سال 23 شماره 77، ص 152-125.

مرادی، ع.، جعفری، ا.، امیری، ع.، دولت قهفرخی، ع. (1395). مدل یابی تأثیر رهبری تحول‌گرا و عدالت سازمانی بر رفتارهای شهروندی سازمانی کارکنان وزارت ورزش جوانان جمهوری اسلامی ایران، مجلة مدیریت ورزش، دوره 5 شماره 4 ص 124-107.

مرزوقی، ر.، حیدری، ا. (1388). نقش انسجام سازمانی در تبیین رابطة بین تعدی نظارتی و بروز رفتار نوآورانه در کارکنان دانشگاه علوم پزشکی شیراز، مدیریت اطلاعات سلامت، دوره 13، شماره 4، شماره پیاپی 50، 291-286

مطوری، ح. (1396). بررسی رابطه سرمایه روان‌شناختی و حمایت سازمانی ادراک شده با اشتیاق شغلی پرستاران. نشریه روان پرستاری سال 5 شماره 2 ص 45-51

موغلی، ع.. (1382). طراحی الگوی رهبری تحول‌آفرین در سازمان‌های اداری ایران، فصلنامه دانش مدیریت، شماره 62.

مهداد، ع.(1397). روان‌شناسی صنعتی و سازمانی چاپ سیزدهم، تهران انتشارات جنگل.

میرحیدری، ا.، سیادت، ع.،؛ هویدا، ر.، عابدی، م. (1391). رابطة یادگیری سازمانی و خودکارآمدی مسیر شغلی با اشتیاق کاری مدیران، فصلنامة علمی پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی،، سال سوم، شمار 2، صص 154_139.

میرکمالی، م.، شاطری، ک.، یوزباشی، ع. (1392). تبیین نقش رهبری تحول‌آفرین در گرایش به خلاقیت سازمانی، دوفصلنامة نوآوری و ارزش‌آفرینی، شماره 3، 21-31

نعامی، ع.، حسینی کوکمری، پ.، بهزادی، آ. (1393). رابطه برخی متغیرهای سازمانی با عملکرد انطباقی پرستاران بیمارستان‌های اهواز، مطالعات روان‌شناختی دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناختی دانشگاه الزهرا، دوره 10، شماره 3

هادی شهنی، آ. (1390). ارتباط کارآفرینی سازمانی با عملکرد مدیران شرکت ساپکو، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر.

همت پناه، آ.، مهداد، ع.، فارسی، ز. (1397). تأثیر ادراک پایبندی به قراردادهای روان‌شناختی بر عملکرد شهروندی سازمانی در کارکنان یک شرکت صنعتی: نقش میانجیگرانه وفاداری سازمانی، دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، شماره 1. ص 25-18.

یعقوبی، ن.، مقدمی، م.، کیخا، ک. (1389). بررسی رابطه بین رهبری تحول‌آفرین و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان، پژوهش‌نامه مدیریت تحول، 2(4) ص 64-96

Abbas, M., & Raja, U. (2014). Impact of perceived organizational politics on supervisory-rated innovative performance and job stress: Evidence from Pakistan. Journal of Advanced Management Science, 2(2), 158-162.

 

Afsar, B., Badir, B. & yuoser. F (2012). Transformational leadership and innovative work behavior. See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.net/publication/266137020. Article in Industrial Management & Data Systems · August 2012. DOI: 10.1108/IMDS-05-2014-0152

Avolio, B. J., Walumbwa, F. O., & Weber, T. J. (2009). Leadership: Current theories, research, and future directions.Annual Review of Psychology, 60, 421-449

Bass MB. (1980). Leadership and performance Beyond Expectations New York: Free press

Bass, B. M., & Riggio, R. E. (2006), Transformational Leadership, Mahwah, New Jersey, Lawrence Erlbaum Associate.

Blau, P. (1964), Exchange and Power in Social Life, New York, NY: Wiley.

Burns, S. M. (1978)." Leadership", New York. NY: Haper & Row.

Caillier, J. (2014). Linking transformational leadership to self-efficacy, extra role behaviors in public agencies: the mediating role of goal clarity. Administration and society journal.

Chen, X. P., and Far, J.L. (2001)."Transformational and transactional leader behaviors in Chinese organizations:

 differential effects in the people's republic of china and Taiwan ", Advances in Global Leadership, Vol 2, pp 101 –126.

Colin, j. (2017). Leadership and its relates with organizational behavior and performance. Dol.10, 107/978-3-319-56955-9-2.

Dimitriades, Z. S. (2005). Employee empowerment in the Greek context, International journal of Manpower, 26(1), 80-92.

Farrell, S. K., & Finkelstein, L. M. (2011). The Impact of motive attributions on coworker justice perceptions of rewarded organizational citizenship behavior. Journal of Business and Psychology, 26(1), 57-69.

Fi Chen, M. f. (2006). "The relationship among transformational leadership, organizational commitment and organizational citizenship behavior - a study of network department in a telecommunication company", www.sciencedirect.com.

Garcia Morales, M. (2012). Transformational leadership, creativity and organizational innovation, journal of business research 62, 461-473.

Gozukara, Izlem.S, Omer, F., (2015). Linking transformational leadership to work engagement and the mediator effect of job autonomy: a study in a Turkish private non-profit university. Procardia social and behavioral sciences, 195, 963-971.

Gumsluoglu, l. illsev, a. (2010). Transformational leadership, creativity, and organizational innovation journal of business research 1-13

Hayati, davood. charkhabi, morteza. Naami, abdolzahra. (2014). The relationship between transformational leadership and work engagement in governmental hospitals nurses: a survey study. Springer plus journal.

Jaiswal, N.K.; Dhār, R.L. (2016). Transformational leadership, innovation climate, creative self-efficacy and employee creativity: A multilevel study. Int. J. Hosp. Manga., 51, 30–41.

Kanter RM. Power failure in management circuits. Harvard Business Review.1988; 57(4):65-75.

Kark, J. (2005). The Transformational Leader. Who is (s)he? A Feminist Perspective”, Journal of Organizational Change Management, Vol. 17, No. 2.

Kovjanic, S. (2013). Transformational leadership and performance: role of mediating satisfaction and work engagement journal of occupational and organizational psychology.

Lee, K., & Allen, N.J. (2002). Organizational citizenship behavior and workplace deviance: the role of affect and cognition. Journal of Applied Psychology, 87(1), 131-142.

Masood, M., Afsar, B., (2017). Transformational leadership and innovative work behavior among nursing staff. 2017/https://doi.org/10.1111/nin.12188.

Mehdad, A., & Arifin, H. Z. (2009). Moderating effect of Nationality, Gender, position and tenure on the relationship between organizational citizenship behavior and counterproductive work behaviors among Iranian and Malaysian automotive workers, Iranian international journal of psychology, 3, pp:120-145.

Mehdad , A., Sajadi. M., (2018). Mediating role of psychological capital in Relationship of authentic leadership and work engagement, DOI: 10.24200/ijpb.2018.130600.1024. International journal of psychology.

Mitchell, M. L., & Jolly, J. M. (2007). Research design explain. Thomson wads worth, USA: Six the Ed.

Moghadam, F., Ismaeili, Moosavi, S., Dousti. Morteza (2013). The Relationship between Transformational Leadership and Organizational Citizenship Behavior of general office of Sport and Youth of Mazandaran Province. International Journal of Sport Studies. Vol., 3 (7), 779-783, Available online at http: www.ijssjournal.com. ISSN 2251-7502 © 2013 Victor Quest Publications.

 

Moss, S.A., Dowling, N., & Callanan, J. (2009). Towards an integrated model of leadership and self-regulation. Leadership Quarterly, 20,162-176.

Nohe, CH., Hertel, G. (2017). Transformational Leadership and Organizational Citizenship Behavior: A Meta-Analytic Test of Underlying Mechanisms. ORIGINAL RESEARCH. published: 10 August 2017. doi: 10.3389/fpsyg.2017.01364

Osborn, R.N. & Marion, R. (2009). “Contextual leadership, transformational leadership and the performance of international innovation seeking alliances. Leadership Quarterly, Vol. 20, No. 2, pp: 191-206.

Park, G. R., Moon, G. W., & Hyun, S. E. (2014). An impact of self-leadership on innovative behavior in sports educators and understanding of advanced research. The SIJ Transactions on Industrial, Financial & Business Management (IFBM), 2(3), 117-122.

Qiu, X., Yan, X., & Lv, Y. (2015). The effect of psychological capital and knowledge sharing on innovation performance for professional technical employees. Journal of Service Science and Management, 8, 545-551.

Schaufeli, W. B., Bakker, A. B., Hoogduin, K., Schaap, C.& Kladler, A. (2001). On the clinical validity of the Maslach Burnout Inventory and the burnout measure. Psychology and Health,16, 565-583.

Scott, S. G., & Bruce, R. A., (1994). Determinates of innovative behavior: A path model of individual innovation in the workplace. Academy of Management Journal, 137, 580-607.

Su jung lin, R., Hsiao, jui k, (2014). The relationship between transformational leadership, knowledge sharing, trust and organizational citizenship behavior. International journal of innovation management and technology, vol.5. no3.

Twigg, N. W., Fuller, J. B., and Hester, K. (2007). "Transformational leadership in labor organizations: the effects on union citizenship behaviors", Journal of Labor Research, Vol 29, No 1, pp27-41.